اثربخشی توان‌بخشی شناختی مبتنی بر رایانه و آموزش خوددلگرم‌سازی بر بهبود کارکردهای اجرایی و تعاملات اجتماعی در سالمندان
الموضوعات :نجمه حمید 1 * , اسرا مرادپور 2
1 - گروه روانشناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 - گروه روانشناسی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
الکلمات المفتاحية: توان‌بخشی شناختی مبتنی بر رایانه , آموزش خوددلگرم‌سازی, کارکردهای اجرایی, تعاملات اجتماعی,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف :آموزش دلگرمی با تکیه بر پذیرش خود و دیگران، توجه به نقاط مثبت خود و جرأت ناکامل بودن می‌تواند به سالمند کمک کرده تا احساس ارزشمندی کند و ارتباطات خود را گسترش دهد. همچنین توان‌بخشی شناختی مبتنی بر رایانه با تکیه بر تمرین و تکرار عملکرد شناختی را بازسازی می‌کند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی توان‌بخشی شناختی مبتنی بر رایانه و آموزش خوددلگرم‌سازی بر بهبود کارکردهای اجرایی و تعاملات اجتماعی در سالمندان است.
روش :این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیشآزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری افراد سالمند (افراد بالای 60 سال سن) می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس 45 نفر از سالمندان انتخاب شدند که با استفاده از ملاک‌های ورود و خروج 30 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه نهایی انتخاب شدند که به‌صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش 15 نفری قرار گرفتند. سالمندان گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 90 دقیقه‌ای آموزش خوددلگرم‌سازی و همچنین به مدت 10 جلسه 45 دقیقه‌ای مداخلات توان‌بخشی شناختی ریهاکام دریافت کردند، اما گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند، لیکن جهت رعایت ملاحظات اخلاقی ، پس از خاتمه آزمایش، به میزان سه جلسه تحت آموزش خوددلگرم_سازی قرار گرفتند.
نتیجهگیری: نتایج تحلیل کوواریانس داده‌ها نشان داده است که میان گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری در هریک از متغیرهای وابسته وجود داشت(001/0< P)، یعنی میانگین عملکرد کارکردهای اجرایی و تعاملات اجتماعی در گروه آزمایش نسبت به پیشآزمون و گروه کنترل، به طور معنیداری افزایش یافته است و این نتایج بهطور معنیداری در دوره پیگیری تداوم یافته است(001/0< P). بهطور کلی، مداخله توان‌بخشی شناختی (ریهاکام) و آموزش خوددلگرم سازی موجب بهبود و افزایش کارکردهای اجرایی و تعاملات اجتماعی در سالمندان شده است، بنابراین پیشنهاد می‌شود که از مداخله توان‌بخشی شناختی ریهاکام و آموزش خوددلگرم سازی به عنوان درمان‌های مکمل و یا جدا از هم برای ارتقاء کیفیت زندگی انسان در دوره سالمندی استفاده شود.
1.Arabzadeh M. The relationship between basic psychological needs and mental vitality in the elderly. Salamand: Iranian Geriatrics Journal, 2016, 12, 2: 179-170. DOI:10.21859/sija-1202170
2. Goddadi S, Porhadi, Samaneh H S R, Khairkhah S, Mohammadi Z. Investigating the relationship between social support, cognitive status and depression with the daily life activities of the elderly in Amirkola city. Al-Salmand Scientific Research Journal, 1401, 17(1): 15-2. 10.32598/sija.2021.593.4
3. Ghaemi A, Rostami R M, Kamali S M, & Salehi, K. A systematic and analytical review of the theories, components and models of the executive functions of the brain. Roish Journal of Psychology, 1400, 10: 211-226. 20.1001.1.2383353.1400.10.6.3.
4. Jalilund M, Samadi H, & Suri R. The effectiveness of the cognitive load of the task on the executive functions of inactive elderly women: Emphasis on the variability of the environment. Sports Psychology, 1400, 6, 1: 15-28. 10.48308/mbsp.6.1.15
5. Massalha Y, Maggioni E, Callari A, Brambilla P, & Delvecchio G. A review of resting-state fMRI correlations with executive functions and social cognition in bipolar disorder. 2023, Journal of Affective Disorders, 334:337-351. DOI: 10.1016/j.jad.2023.03.084
6. Bashartipour M. Comparison of executive functions in obese and normal elderly women. Journal of Aging Psychology, 2015, 2, 4: 259-249. https://sid.ir/paper/259390/fa
7.Sohrabi Z, Dartaj F, & Saadipour I. The effectiveness of self-encouragement training on cognitive slippage and fear of negative evaluation. 2019, Transformational psychology: Iranian psychologists. 16, 64: 401-410.
8. Janabadi H, & Sandgul A. The effectiveness of self-encouragement training on psychological toughness and social health of students. School and school psychology research quarterly. 1400, 10, 4: 36-44. 10.22098/jsp.2022.1458
9. Nejati V. Cognitive ability questionnaire: design and evaluation of psychometric properties. New Journal of Cognitive Sciences. 1400, 15, 2: 11-19.
100Fateme G, & Mohammad H A. Comparison of executive functions and cognitive estimation and interpretation bias in people with social anxiety disorder and normal people. Cognitive Psychology Quarterly, 2015, 4, 4: 44-53. doi: 10.1016/j.jpsychires.2024.09.016.
11. King Johnson M L, Roche A I, Markon K, & Denburg N L. Emotion regulation in older adulthood: roles of executive functioning and social relationships. Aging, Neuropsychology, and Cognition, 2023, 30(3): 336-353. doi: 10.1080/13825585.2022.2027331
13. Kadampour E, Mansouri Leila, Khalili G Z, & Amrai F. The effect of Shunaker's self-encouragement training on the feeling of loneliness and psychological well-being. Culture of counseling and psychotherapy,2017, 9, 35: 147-170.
