بررسی و مطالعه نقوش و کتیبه سکه‌های ساسانی موزه رشت
الموضوعات :
1 - گروه فرهنگ و زبانهای باستانی،دانشکده زبان و ادبیات،دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم وتحقیقات،تهران،ایران
الکلمات المفتاحية: ساسانی, سکه, موزه, رشت, نقوش,
ملخص المقالة :
سکه‌های باستانی و علم سکه‌شناسی همواره در کنار سایر یافته‌های باستان‌شناسی، نقش مهمی در رفع ابهامات مربوط به تاریخ و فرهنگ تمدن‌های کهن ایفا می‌کنند. در سرزمین کهن ما نیز در ادوار مختلف تاریخی، سکه‌هایی ضرب شده‌اند که در کنار نقش تجاری و اقتصادی، بازتاب‌دهندهٔ شرایط اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی و فرهنگی زمان ضرب خود هستند.نمونه‌های بارز این سکه‌ها، سکه‌های ساسانیان است که با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود، به‌طور بارزتری بیانگر اوضاع مذهبی زمان خویش‌اند. هر یک از بخش‌های مختلف این سکه‌ها از قبیل جنس، نوشته، نقوش و وزن، اطلاعات مفیدی دربارهٔ آن دوره در اختیار پژوهشگران حوزه‌های گوناگون قرار می‌دهد. امروزه بسیاری از این سکه‌ها زینت‌بخش موزه‌های داخل و خارج از کشور هستند. در موزهٔ رشت (استان گیلان)، سکه‌های ساسانی بسیاری به چشم می‌خورد که در این پژوهش، به مطالعه و بررسی نقوش آن‌ها پرداخته شده است. نگارنده ضمن بازدید از این موزه، نخست این سکه‌ها را مورد ارزیابی قرار داد و سپس با گردآوری اطلاعات از مجموعه‌های مختلف و مطالعات کتابخانه‌ای، به توصیف این سکه‌ها پرداخته است تا با طبقه‌بندی دقیق‌تر، اطلاعات کامل‌تری در اختیار پژوهشگران مرتبط قرار دهد.
آموزگار، ژاله (۱۳۷۶). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
آورزمانی، فریدون (1393). هنر ساسانی. تهران: نشر پازینه.
ازدجینی، آذین (۱۳۸۰). سکه¬های ساسانی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته فرهنگ و زبانهای باستانی ایران دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران.
امینی، امین (۱۳۸۹) سکه های ساسانی.تهران: نشر پازینه.
بهار، مهرداد (۱۳۶۹). بندهشن. فرنبغ دادگی. تهران: نشر توس.
پرادا، ایدت (۱۳۸۳). هنر ایران باستان تمدن¬های پیش از اسلام. تهران: دانشگاه تهران.
پوپ، آرتور ایهام و فیلیپس اکرمن (۱۳۸۷). سیری در هنر ایران. ج ۱. ترجمه نجف دریابندری. تهران : انتشارات علمی فرهنگی.
تفضلی، احمد (۱۳۷۵). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به کوشش ژاله آموزگار. تهران: نشر سخن.
دادور، ابوالقاسم و الهام منصوری (1385). درآمدی به اسطوره¬ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان. دانشگاه تهران. تهران : انتشارات کلهر.
دوشن گیمن، ژاک (۱۳۸۷). دین زرتشت. تاریخ ایران کمبریج: از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان. ج۳. ب۲. گردآورنده احسان یارشاطر. ترجمه حسن انوشه. تهران: نشر امیرکبیر
سایکس، سرپرسی (۱۳۶۸). تاریخ ایران. ترجمه محمدتقی فخر دایی گیلان. تهران :.انتشارات دنیای کتاب.
سایلی، ماریو و امیرتو شرا تو (۱۳۸۳). تاریخ هنر(هنر پارتی و ساسانی). ترجمه یعقوب آژند. تهران: انتشارات مولا.
سرفراز،علی اکبر و فریدون آورزمانی (۱۳۸۵). سکه¬های ایران از آغاز تا زندیه. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
شیپمان، کلاوس (۱۳۹۶). مبانی تاریخ ساسانیان. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: نشر فرزان.
غلامی، مریم (۱۳۹۳). القاب و نمادهای دینی در سکه‌های ساسانی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران.
فرای، ریچارد نلسون (۱۳۸۰). تاریخ باستانی ایران. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
کریستن سن، آرتور (۱۳۹۴). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی تهران : نشر صدای معاصر.
گوبل، روبرت (۱۳۸۷). سکه¬های ساسانی. تاریخ ایران کمبریج: ازسلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان. ج ۳، ب ۱. برگردان حسن انوشه. تهران: انتشارات امیرکبیر.
لوکونین، ولادیمیر گریگوریوچ (۱۳۸۴). تمدن ایران ساسانی. ترجمه رضا عنایت الله.تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
مقدم، محمد (۱۳۸۸). جستاری در مهر و ناهید. تهران: نشر هیرمند.
مکنزی، دیویدنیل (1390). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمه مهشید میرفخرایی. تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ملکم، سیرجان (۱۳۸۳). تاریخ کامل ایران. ترجمه میرزا اسماعیل حیرت. تهران: انتشارات دنیای کتاب.
نفیسی، سعید (۱۳۸۳). تاریخ و تمدن ایران ساسانی. تهران : انتشارات اساطیر.
نولدکه، تئودور (۱۳۷۸). تاریخ ایرانیان و عرب¬ها در زمان ساسانیان. ترجمه عباس زریاب. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
هرمان، جرجینا (۱۳۷۳). تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان. ترجمه مهرداد وحدتی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هیلنز، جان (1391). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: نشر چشمه.
یارشاطر، احسان (۱۳۸۰). تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی. ج ۲. ترجمه حسن انوشه. تهران: انتشارات امیر کبیر.
Alram, M., & Gyselen, R. (2003–2012). Sylloge Nummorum Sasanidarum. Paris–Berlin–Wien.
Bd. 1: Ardashir I – Shapur I (2003)
Bd. 2: Ohrmazd I – Ohrmazd II (2012)
Bd. 3/1: Shapur II – Kawad I/2. Regierung
Bd. 3/2: Katalogband (2004)
Boyce, M. (1987a). Ātaš. In E. Yarshater (Ed.), Encyclopaedia Iranica (Vol. 3, Fasc. 1, pp. 1–5).
Daryaee, T. (2012). The Sasanian Empire. In T. Daryaee (Ed.), The Oxford Handbook of Iranian History (pp. 187–207). Oxford University Press.
Göbl, R. (2006). Sasanian coins. In E. Yarshater (Ed.), The Cambridge History of Iran (Vol. 3(1), pp. 322–342). Cambridge University Press.
Gignoux, P., & Bates, M. (1995). Dinar. In E. Yarshater (Ed.), Encyclopaedia Iranica (Vol. 7, Fasc. 4, pp. 412–416).
Gyselen, R. (2003). Shapur I. In M. Alram & R. Gyselen, Sylloge Nummorum Sasanidarum (Bd. 1: Ardashir I – Shapur I). Wien.
Paruck, F. D. J. (1924). Sāsānian coins. Bombay.
