تاثیر تحریم ها بر فشار بازار ارز در میان کشور های تحریم شده(ایران و روسیه)

الموضوعات :

محمدحسن فطرس ¹ , مریم مظهری آوا ²

1 - استاد، گروه اقتصاد ، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا،همدان [e-mail]
2 - استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه سراوان، سیستان بلوچستان(نویسنده مسئول)، [e-mail]

تاريخ الإرسال : 27 السبت , صفر, 1446 تاريخ التأكيد : 03 الأحد , شعبان, 1446 تاريخ الإصدار : 03 الأحد , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: رویکرد اتورگرسیو با وقفه توزیعی, تحریم, فشار بازار ارز, ایران, روسیه,

ملخص المقالة :

بحران ارزی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که کشورهای مختلف با آن روبه ­رو بوده­اند. بحران ارزی در کشورها به فشار بر بازار ارز منجر می ­شود. هدف این مقاله بررسی تأثیر تحریم ­ها بر فشار بازار ارز در دو کشور ایران و روسیه است. ازاین‌رو با استفاده از داده­ های مربوط به سال های 2023-2000و استخراج آنها از بانک مرکزی و از طریق اتورگرسیو با وقفه توزیعی به بررسی تاثیر تحریم­ ها بر فشار بازار ارز پرداخته شده است. نتایج تخمین مدل اتورگرسیو با وقفه توزیعی برای کشور روسیه نشان می­ دهد که در کوتاه ­مدت تحریم ­های همه‌جانبه بر روی فشار بازار ارز در این کشور اثر منفی دارد. اما در دوره بلندمدت نتایح تخمین تصحیح خطا حاکی از عدم معناداری ضریب منفی تحریم ­ها برای کشور روسیه است. همچنین رشد اقتصادی در کوتاه ­مدت اثر مثبت و معناداری بر فشار بازار ارز در روسیه دارد و  مخارج دولت نیز دارای اثر مثبت و معنا دار بر فشار بازار ارز است. نتایج رویکرد اتورگرسیو با وقفه توزیعی برای اقتصاد ایران حاکی از این است که ضریب تحریم ­ها منفی و معنادار است. رشد اقتصادی در کوتاه­ مدت و بلند­مدت برای اقتصاد ایران تاثیر منفی و مخارج دولت نیز اثر منفی و معنادار بر فشار بازار ارز دارد. همچنین نتایج تخمین مدل نشان داد که اثر منفی تحریم‌ها در بلند­مدت معنادار نیست. در مقایسه بین دو مدل برآورد شده برای اقتصاد ایران و روسیه در مورد تاثیرگذاری تحریم­ ها بر فشار بازار ارز نتایج بیانگر این است که در هر دو کشور تحریم ها فقط درکوتاه­ مدت اثر منفی و معنادار دارد.

المصادر:

ا- ابوالحسنی هستیانی، اصغر، علمی مقدم، مصطفی، منصوری، نسرین و امینی میلانی، مینو (1402). بررسی تأثیر تحریم های مالی و تجاری بر نرخ ارز در ایران (رهیافت فازی(. اقتصاد مالی،17(2)، 94-49.doi: 10.30495/FED.2023.702185
- امراللهی بیوکی، الهام؛ هژبر کیانی، کامبیز و معمار نژاد، عباس و ابطحی، سید يحیی (1400). اثرات وابسته به وضعیت رشد نقدينگی بر نوسانات نرخ ارز در اقتصاد ايران. نشريه علمی سیاست‌گذاری اقتصادی، 13(25)،280-241.
- ایران‌منش، سعید، صالحی، نورالله و جلایی اسفندآبادی، سید عبدالمجید (1400). رتبه بندی تحريم های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ايران با استفاده از نظر منتخبی از فعالان و دانش آموختگان اقتصاد بین الملل. مجلس و راهبرد، 28(108) ،296-257.
- با غجری، محمود، حسینی‌نسب، ابراهیم و نجارزاده، رضا (1393). بررسی فشار بازار ارز و اندازه‌گیری درجه دخالت دولت در این بازار با استفاده از روش هجمعی: موردمطالعه ایران. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی،31(9)، 102-83.
- برخورداری، سجاد، و جلیلی بوالحسنی، حسین. (1397). عوامل تعیین کننده نرخ ارز در ایران با تأکید بر نقش تحریم های اقتصادی. مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 7(28 )، 95-35. doi: 10.22084/aes.2018.16639.2670
- ترکی، لیلا و مظاهری، باران (1401). تأثیرات اقتصادی تحریمهای مالی بر اقتصاد ایران. فصلنامه علمی، پژوهشهاي اقتصادي.22 (4)، 69-98.
- جهانگیری، حسن، عزتی، مرتضی، فرزین، محمدرضا، امامی، کریم و معمار نژاد، عباس (1403). برآورد اثر تحریم¬های اقتصادی درچارچوب متغیرهای کلان اقتصادی بر رشد اقتصادی ایران، مدلسازی اقتصادی،(18)66، 120-100.
- طیبی، کمیل و صادقی، عبدالرسول (1396). اثر تحریم¬های بین المللی و سایر عوامل تاثیر گذار بر نرخ ارز در ایران. تحقیقات اقتصادی،52(3)، 666-641.doi: 10.22059/JTE.2017.63308
- ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺷﻮرﻛﭽﺎﻟﻲ، جلال (1397). ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪة اﻧﺪازة ﺑﺪﻫﻲ دوﻟﺖ در اﻗﺘﺼﺎد اﻳﺮان ﺷﻮاﻫﺪ ﺟﺪﻳﺪ از اﻟﮕﻮي ﺧﻮد ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺎ وﻗﻔﻪ (ARDL)، بررسی مسائل اقتصاد ایران، 5(2)، 124-105.
- میر احسنی، منیره‌سادات (1390). موارد استفاده از نرخ برابری قدرت خرید و تفاوت آن با نرخ ارز بازار. بررسي مسائل و سياستهاي اقتصادي، 11(۹ و ۱۰)، 216-203.
- Abolhasani hastiani, A., Elmimoghadam, M., MANSOURI, N., & Amini Milani, M. (2023). Investigating the impact of financial and trade sanctions on the exchange rate in Iran (Fuzzy Approach). Journal of Financial Economics, 17(2), 49-94. https://sid.ir/paper/1055193/en (in Persian)
- Aizenman, J.,Binici,M. (2015 .Exchange market pressure in OECD and emerging economies: domestic vs. external factors and capital flows in the old and new normal. National Bureau of Economic Research,66(C), 65-78.
- Amrollahi Bioki, E., Hojabr kiani, k., memarnejad, A., & Abtahi, Seyed Yahya. (2021). State-dependent effects of liquidity growth on exchange rate volatility in Iran's economy. Journal of Economic Research, 13(25), 241-280. https://sid.ir/paper/957888/en (in Persian)
- Baghjari, M, Hoseini nasab, E., &Najarzadeh, R . (2016). Evaluation of exchange market pressure and degree of government intervention by Co-integration technique: case study of Iran. Economic Modeling, 31(9), 83-102. (in Persian)
- Barkhordari, S., & Jalili, H. (2018). Determinant factors of exchange rate in Iran with focus on economic sanctions. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 7(28), 35-58. doi: 10.22084/aes.2018.16639.267 (in Persian)
- Beckmann, R., Czudaj ,S.,and Vipin,R(2018). The relationship between oil prices and exchange rates: revisiting theory and evidence. Energy Economics, 88(2), 1-38.
- Bergeijk,P & Faraji Dizaji.,S. (2023). Comparing the sanctions against Russia and Iran: VAR modelling of the political-economic impact of sanctions. Internatinal Institute of Social Studies,Working Paper, 1-21.
- Desai,M.,.Patnaik,L.,Felman.j.,&Shah,A. (2017).Acrosscountry exchange market pressure (EMP) dataset.Elsevier, 12(2), 652–655. doi: 10.1016/j.dib.2017.04.059
- Doostkouei, S. G., Mousavi, M. H., & Karimi, M. S. (2024). Do oil sanctions reduce Dutch disease phenomenon? A quasi-experimental approach evidence from Iran. International Economics and Economic Policy, 21(2), 385-410.
- Ezati, M, & Salmani, Y. (2015). The impacts of economic sanctions on iran’ s economic growth. basij strategic research quarterly, 18(67), 69-101. https://sid.ir/paper/267341/en (in Persian)
- Hegerty, S. W. (2014) Exchange market pressure and stock-price spillovers in emerging markets. Applied Economics Quarterly, 60(1), 41-74.
- Hegerty,S.W.(2010).Exchange-market pressure and currency crises in Latin America: Empirical Empirical tests of their macroeconomic determinants. Economics Bulletin, AccessEcon, 30(3), 2210-2219.
- Iranmanesh, S., Salehi, N., & Jalaee Isfand-Abadi, S. M. (2021). Ranking the economic sanctions against the islamic republic of Iran using selected Opinions from activists and the graduates of international economics. Majlis and Rahbord, 28(108), 257-296. doi: 10.22034/mr.2021.4110.4099 (in Persian)
- Klaassen ,F., & Mavromatis, K. (2016).Interest rate rules, exchange Market Pressure, and Successful Exchange Rate Management. Tinbergen Institute Discussion Paper,1-41
- Laudati, D., & Pesaran, M. H. (2023). Identifying the effects of sanctions on the iranian economy using newspaper coverage. Journal of Applied Econometrics, 38(3), 271-294. DOI:10.1002/jae.2947
- Mandilaras, A., & Bird, G. (2008). Foreign exchange pressures in Latin America: Does debt matter? Journal of International Development, 20(2),613–627.
- Montazeri, J. (2019). The Determinants of government debt size in Iran's economy: new evidence from an ARDL approach. Journal of Iranian Economic Issues, 5(2), 105-124. (in Persian)
- Nkoro, E., & Uko, A. K. (2016). Autoregressive distributed lag (ARDL) cointegration technique: application and interpretation. Journal of Statistical and Econometric Methods, 5 (4), 63-91.
- Oruc, E. (2019). Weymark modeli döviz piyasası baskısı endeksi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 53, 261-284.
- Ozek, Y. & Ergür, H. O. (2022). The causality test on exchange market pressure on output in turkey. fiscaoeconomia, 6(2), 884-894. Doi: 10.25295/fsecon.1073333
- Parlaktuna, İ. & Karpat, G. (2018). Döviz piyasası baskısı ve para politikası: dönemi uygulaması. Bankacılar Dergisi, 107(3), 3-19.
- Pesaran, M., Shin, Y.,& Smith RJ . (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3),289-326
- Rao, N. (2013). Reconsidering exchange market pressure index in Pakistan. SBP Research Bulletin, 9(1), 102-112.
- Tayebi, seyed komail, & Sadeghi, Abdolrasoul. (2017). The impacts of international sanctions and other factors affecting exchange rate in Iran. tahghighat-e-eghtesadi, 52(3), 641-661.
- Taylor, A. M. & Taylor, M. P. (2004). The purchasing power parity debate. Journal of Economic Perspectives, 18(4), 135-158.
- Torki, L., Mazaheri, B. (2022). EconomiciImpact of financial sanctions on Iran's economy. QJER, 22(4), 69-98. (in persin)