بررسی تغییرات روند ردپای آب در محصولات مختلف بخش های اقتصادی ایران

الموضوعات : Water resource management

المیرا تاروردی زاده ¹ , سید عباس حسینی ² , زهرا عابدی ³ , محمدصادق علی پور ⁴

1 - دانشکده عمران، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشکده عمران، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشکده کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - دانشکده آمار اقتصاد، مرکز تحقیقات آمار ایران، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 24 الجمعة , رجب, 1446 تاريخ التأكيد : 23 الإثنين , شوال, 1446 تاريخ الإصدار : 25 الأربعاء , شوال, 1446

الکلمات المفتاحية: تحلیل داده – ستانده, آب مجازی, ردپای آب, تجارت آب,

ملخص المقالة :

امروزه با محدودیت منابع آب، بررسی اقتصادی بهره‌وری آب از اهمیت بالایی برخوردار است. در این بین ردپای آب یکی از مهم‌ترین مسائلی است که می‌توان آن را از نظر اقتصادی بررسی نمود. لذا پژوهش حاضر تغییرات ردپای آب در ایران را برای سال‌های 1380، 1390 و 1395 با استفاده از مدل اقتصادی داده- ستانده مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش، بر اساس مدل داده- ستانده، رویکرد از بالا به پایین به سنجش و بررسی مصرف آب در بخش‌های اقتصادی کشور ایران پرداخته است. برای بررسی تکمیلی از شاخص‌های مختلفی از جمله فالکن مارک و شاخص سازمان ملل در بررسی ردپای آب استفاده شد. نتایج محاسبات ردپای آب نشان داد که مقدار ردپای کل در سال‌های 1380، 1390 و 1395 به ترتیب 2/94311، 6/104689 و 3/120483 میلیون مترمکعب بوده است. در بین بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات، بخش کشاورزی با مقادیر ردپای3/88579، 6/98243 و 4/114457 میلیون مترمکعب برای سال‌های 1380، 1390 و 1395 بیشترین ردپای آب را داشته است. مقایسه مقادیر ردپای آب نشان داد که مقدار ردپای وارداتی از ردپای صادراتی بیشتر بوده است. بررسی تجارت آب مجازی کشور نشان داد ایران به دلیل واردات محصولات بیشتر از صادرات، طی سال‌های 1380 و1395 واردکننده خالص آب مجازی بوده است. شاخص فالکن مارک برای سال‌های 1380، 1390 و 1395 به ترتیب 2678، 1945 و 81/1697 مترمکعب محاسبه شد. در نهایت شاخص سازمان ملل برای سال‌های مذکور به ترتیب 8/53، 6/71 و 8/88 درصد محاسبه شد، که نشان از ورود ایران به بحران آبی دارد. در حالت کلی نتایج حاکی از وضعیت نگران‌کننده کشور از لحاظ آب و منابع آبی است و نیاز است تا مدیران و مسئولان بخش‌های مختلف کشور اهتمام کامل در توجه به این مهم داشته باشند.