تحلیل ساختار تمثیل خرد در خردنامۀ اسکندری جامی
الموضوعات :
راضیه امامی
1
,
ثریا رازقی
2
,
مریم مجیدی
3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال،تهران،ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال،تهران،ایران
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال،تهران،ایران
الکلمات المفتاحية: خرد, تمثیل, حکمی, عرفانی, خردنامۀ اسکندری. جامی.,
ملخص المقالة :
خرد یکی از مهمترین عناصر مفهومی و واژگانی در پهنۀ ادب فارسی و دارای رویکردی آفاقی و انفسی در شعر شاعران حکیم و عارفان است و دارای سیر تحول سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و زبانی است. تمثیل نیز زبان حقیقت است و از این طریق عقاید و اندیشههای ناب حکما و عرفا جهت فهم مخاطب عینی می‌شود. در این پژوهش، به روش کتابخانه‌ای و شیوۀ تحلیلی . توصیفی، به تحلیل ساختارتمثیلِ خرد در خردنامۀ اسکندری پرداخته شده است. و برای رسیدن به این منظور، دیوان شاعرانِ حکیم و عارف قبل از جامی بررسی شد تا در مرحلۀ اول تفاوت خرد و عقل و سیر تحول این دو مفهوم از نظر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و زبانی مشخص شود. و در مرحلۀ دوم، چگونگی تبیین، تحلیل و تمایز انواع خرد در قالب تمثیل توسط جامی بیان شد. و در نهایت به تحلیل تمثیل انواع خرد در خردنامۀ اسکندری پرداخته شده است. خرد، در خردنامه اسکندری جامی، مفهومی چندوجهی است که شامل ابعاد عملی، اخلاقی، نظری، عرفانی و سیاسی می‌شود که دارای دو سیر حکمی و عرفانی است باکارکرد هدایتگری در جهت برقراری عدالت بیان شده است.
ارسطو،(1369)، دربارۀ نفس، ترجمۀ علیمراد داوودی،حمکت#
احمدی رکن آبادی و دیگران،(1399)، بررسی قصاید سنائی براساس نظریۀ « پیتربلاو»، ادبیات تطبیقی،شمارۀ4،95-111#
بویس،مری،(1374)، تاریخ کیش آیین زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتی زاده، تهران، توس#
پارسانسب، محمد(1388)، از عقل سنائی تا عقل ناصرخسرو، ادب و زبان فارسی، دورۀ جدید،ش. 26،(پیاپی23).87-14#
پورنامداریان. تقی.(1375). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی فرهنگی. ص254.#
تبریزی،محمدحسین بن خلف(1362)، برهان قاطع، ج2 به اهتمام محمدمعین، تهران،موسسۀ امیرکبیر#
تفضلی، احمد(1385)، مینوی خرد، ترجمۀ ژالۀ آموزگار،توس#
تهامی، مرتضی(1397). شاه آرمانی و آرمانشهر.جستارهای تاریخی.سال نهم. شمارۀ اول.42-63.
صلیبا، جمیلف(1366) فرهنگ فلسفی، ترجمۀ منوچهر صانعی، حکمت#
دلپذیر، زهرا و دیگران(1396). بررسی تطبیقی مفهوم خرد در اندرزهای دینکرد ششم و شاهنامۀ فردوسی، متن شناسی، دورۀ53،37-55#
دیناری، فرهاد و دیگران(1398)، دگرگونگی جایگاه و ارزش خرد از آثارحکما تا آثار عرفا، عرفان اسلامی، سال15،شماره 59، 87-106#
دهخدا، علی اکبر،(1377). لغت نامه، تهران، موسسۀ لغتنامۀ دهخدا، چاپ دوم#
زرین کوب. عبدالحسین.(1378). بحر در کوزه. چاپ هشتم. تهران. عامی. ص251.
کریمی، زهرا(1394)، زبان تمثیل یکی از ابعاد ایجاز قرآن، حریم دانش#
سودآور، ابوالعلاء، (1383) فرة ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، تهران: میرک، چ 1. ص83.
فتوحی. محمود.(1389). بلاغت تصویر. تهران. سخن. ص248#
جامی، عبدالرحمن(1337)، تصحیح آقای مرتضی- مدرس گیلانی، کتابفروشی سعدی#
ملکیان، مصطفی(1377)، تاریخ فلسفۀ غرب، تهران. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه#
محمدی، شکوفه و دیگران(1399) بازتاب مثل و تمثیل و کارکردهای آن در هزار و یکشب، نشریۀ سبکشناسی نظم و نثر فارسی، دورۀ 13. شمارۀ14،پیاپی 50،87-106#
موسوی،کاظم،(1395)،پیوند خرد و اسطوره در شاهنامه، علمی فرهنگی#
محمودی، عباس،(1393) ، خرد سیاسی، نگاه معاصر#
ناس، جان(1374)، تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ علی اصغر حکمت، تهران، آموزش انقلاب اسلامی، چاپ سوم#
وفائی، عباس و دیگران(1399)، بررسی جایگاه تجربه گر در نظام فکری اشراقی بر مبنای فرانقش انذیشگانی ( مطالعۀ موردی لغت موران و صفیر سیمرغ)،شمارۀ59، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال شانزدهم،271-296#
هرن، پاول و دیگران(1394)، فرهنگ ریشه شناسی فارسی، ترجمه و شواد فارسی و پهلوی از جلال خالق مطلق، مهرافروز#
Sources and references:
Aristotle. (1990). De Anima (On the Soul). Translated by Alimorad Davoudi. Hekmat
Ahmadi Roknabadi et al., (2010), A Study of Sanai's Poems Based on the Theory of "Peter Bla
",( In Persian)#
Bois, Mary, (1995), History of the Zoroastrian Religion, Translated by Homayoun Sanati-zadeh, Tehran, Toos#
Tabrizi, Mohammad Hossein bin Khalaf (1983), Burhan Qateh, Vol. 2, Edited by Mohammad Moin, Tehran, Amir Kabir Institute#
Tafazoli, Ahmad. (1385/2006). Meyneh-ye Kherad. Translated by Zhaleh Amouzegar. Toos
Tohami, Morteza (2018). The Ideal King and Utopia. ( In Persian)#
Parsan-Sab, Mohammad (2009), From the Wisdom of Sanai to the Wisdom of Nasir Khosrow (in Persian)#
Saliba, Jamilov (2017) Philosophical Culture, Translated by Manouchehr Sanei, Hekmat#
Pournamdarian. Taqi. (2016). Secrets and Secret Stories in Persian Literature. Tehran: Cultural and Scientific.
Delpaiz, Zahra et al. (2017). Comparative study of the concept of wisdom in the advice of Dinkard VI and Ferdowsi's Shahnameh#( In Persian)#
Dinari, Farhad and others (2019), The changing position and value of wisdom from the works of the wise to the works of the mystics#( In Persian)#
Dehkhoda, Ali Akbar, (1998). Dictionary, Tehran, Dehkhoda Dictionary Institute, second edition#
Zarin Koob. Abdolhossein. (1999). The sea in the jar. Eighth edition. Tehran. General. .
Karimi, Zahra (2015), The language of allegory is one of the dimensions of the brevity of the Quran, the boundary of knowledge#
Sudavar, Abu'l-Ala, (2004) The Yazidi Farah in the religion of the ancient kingdom of Iran, Tehran: Mirk. #
Futohi. Mahmoud. (2009). The rhetoric of the image. Tehran. Speech. #
Jami, Abdolrahman (1958), edited by Mr. Morteza-Modares Gilani, Saadi Bookstore#
Malekian, Mustafa (1998), History of Western Philosophy, Tehran. Office of Cooperation between Seminary and University#
Mohammadi, Shokoofeh and others (2019) Reflection of Parable and Allegory and Its Functions in One Thousand and One Nights, #( In Persian)#
Mousavi, Kazem, (2016), The Link between Wisdom and Myth in Shahnameh, Scientific and Cultural#
Mahmoudi, Abbas, (2014), Political Wisdom, Contemporary Perspective#
Nas, Jan (1995), Comprehensive History of Religions, translated by Ali Asghar Hekmat, Tehran, Islamic Revolution Education, 3rd edition#
Wafaei, Abbas et al. (2010), Examining the position of the experimenter in the Enlightenment intellectual system based on the meta-role of the Anizghani (case study of the word Moran and the word Safir Simorgh), (in Persian)#
Hearn, Paul et al. (2015), Dictionary of Persian Etymology, translation and Persian and Pahlavi translation of Jalal Khaleq Motlaq, Mehrafrooz#
