شناسایی و ارزیابی چالش‌های موجود در نظام حسابرسی مالیاتی اشخاص حقوقی کشور(فراترکیب و ANP)
الموضوعات :مهدی جانی 1 , فرزین رضایی 2 , مهدی بشکوه 3 , حسین کاظمی 4
1 - دانشجوی دکتری حسابداری، گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - دانشیار گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین ، ایران
3 - استادیار گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
4 - استادیار گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
الکلمات المفتاحية: حسابرسی مالیاتی, اشخاص حقوقی, فراترکیب, ANP,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: هدف این پژوهش، شناسایی و ارزیابی چالش‌های موجود در نظام حسابرسی مالیاتی اشخاص حقوقی کشور (فراترکیب و ANP) می‌باشد.
روش‌شناسی: این پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی و از نوع آمیخته اکتشافی بوده و در سه مرحله تدوین شده است. در مرحله اول از طریق روش فراترکیب با استفاده از رویکرد هفت مرحله‌ای سندولسکی و بارسو (2007)، چالش‌های موجود در نظام حسابرسی مالیاتی اشخاص حقوقی کشور شناسایی گردید. در مرحله دوم، از روش دلفی فازی برای غربال و تایید نتایج یافت شده استفاده گردید. در مرحله سوم، برای بررسی تأثیرات شبکه‌ای و رتبه بندی نتایج، عوامل با استفاده از روش ANP، وزن دهی و رتبه بندی شدند.
یافته‌ها: یافته‌های این تحقیق شامل 7 بعد، 23 مؤلفه و 116 شاخص بود. این یافته‌ها در هفت بعد انحرافات و ادراکات، سازمانی و ساختاری، فرهنگی و اجتماعی، تعامل و همکاری، قوانین و مقررات، فناوری اطلاعات و آموزش و توانمند سازی دسته‌بندی شدند. همچنین نتایج ANP نشان داد که ابعاد فناوری اطلاعات، سازمانی و ساختاری و فرهنگی و اجتماعی جزء مهم‌ترین ابعاد بوده و رتبه اول تا سوم را به خود اختصاص داده‌اند. در میان مولفه‌ها نیز محیط همکاری، تدوین و بهبود قوانین و تفسیر و قابل فهم بودن، مولفه‌های کلیدی را تشکیل داده و رتبه اول تا سوم را اختیار نموده‌اند.
نتیجه‌گیری: نظام حسابرسی مالیاتی یکی از ارکان اصلی افزایش شفافیت مالی و کاهش فرارهای مالیاتی در کشور بوده و نقش اساسی ایفا می‌کند.
آقایی محمدعلی، عسکری علی، کریمی سعید(1391) بررسی ارتباط متغیرهای حسابداری با کارایی فرآیند رسیدگی مالیاتی اشخاص حقوقی. پژوهشنامه مالیات. ۲۰ (۱۵) :۱۰۷-۱۲۴.
باصری مختار، امیری علی، سالاری حجت الله، رستمی جاز حمید (1403). الگویِ کاهش اختلافات مالیاتی با حسابرسی مالیاتی تراکنش‌های بانکی شرکت‌ها و مشاغل: رهیافت داده بنیاد چندوجهی. دانش حسابرسی. ۲۴ (۹۴) :۳۱۵-۳۴۸
توکل, محمد و حبیبی بدرآبادی, محبوبه. (1401). واکاوی ذهنیت کنشگران نسبت به فناوری اطلاعات در نظام مالیاتی (با رویکرد نظریۀ ساخت‌یابی). جامعه شناسی کاربردی, 33(3), 1-28. doi: 10.22108/jas.2022.129099.2125
جمشیدی رامین,برزگر بهرام و محسنی,عبدالرضا (1402). تبیین و اعتبار یابی عوامل موثر در مدل ارتقای کیفیت حسابرسی مالیاتی. اقتصاد مالی. 64، (17). 45-74.
حسین آبادی، جلال الدین، و زمانی مزده، مهدی. (1393). بررسی موانع اجرایی حسابرسی مالیاتی در ایران (موضوع ماده 272 قانون مالیات های مستقیم). دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 3(11)، 55-66.
خباز زاده محمد اسماعیل ؛ جهانشاد آزیتا (1399). نسبت‌های سودآوری و ویژگی‌های مودیان در سیستم حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده مبتنی بر ریسک. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی. دوره 12، شماره 46، صفحه 132-162
زارعیان, حسین و حجازی، محسن (1402). ارایه مدل ریسک حسابرسی مالیاتی در طرح جامع مالیاتی با رویکرد ترکیبی ISM-ANP. پژوهش های تجربی حسابداری, 13(1), 61-80. doi: 10.22051/jera.2023.38394.2953
صراف، فاطمه، صالحی، علی، و مهرانی، ساسان. (1400). بهبود و ارتقاء مدل انتخاب حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک مودیان در نظام مالیاتی.. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(38 )، 205-222.
طاهری, محمد, جهانگیرنیا, حسین, خان محمدی, محمدحامد و غلامی جمکرانی, رضا. (1399). تدوین مدل کیفیت حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت, 9(34), 277-298.
کریمی, محمد علی, کردستانی, غلامرضا و بیگلر, کیومرث. (1402). شناسایی چالش های نظام مدیریت مالی عمومی. مطالعات تجربی حسابداری مالی, 20(77), 141-182. doi: 10.22054/qjma.2023.73050.2446
مهدوی, غ.,و محمدیان, م. (1396). چالش‌های اجرای حسابرسی عملکرد در دستگاه‌های اجرایی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی دوره 9، شماره 36، صفحه 27-48.
میرمحمدی, رشید, قربانی, رحیم و وظیفه دوست, حسین. (1390). بررسی تأثیر عوامل موثر بر ارتقای تمکین مودیان مالیاتی (اشخاص حقوقی) از دیدگاه کارکنان مالیاتی در شهر تهران (مطالعه موردی: اداره کل امور مالیاتی مودیان بزرگ تهران. مدیریت فرهنگی, 5(2 (پیاپی 12)), 114-126.
Aghaei Mohammadali, Askari Ali, Karimi Saeed (2012) Investigating the Relationship between Accounting Variables and the Efficiency of the Tax Processing Process of Legal Entities. Journal of Tax Research. 20 (15) :107-124(Persian)
Artiukh, O., & Murenko, T(2018) Standardization of tax audit in the conditions of changing the control paradigm. East European Science Journal, 36-49.
Baseri Mokhtar, Amiri Ali, Salari Hojjatollah, Rostami Jaz Hamid (2024). A Model for Reducing Tax Disputes with Tax Audit of Bank Transactions of Companies and Businesses: A Multimodal Grounded Approach. Audit knowledge. 24 (94) :315-348(Persian)
Belay, M. (2017). Challenges of tax audit administration in Addis Ababa: Evidence from small tax payer branches (Doctoral dissertation, St. Mary's University).
HOSSEINABADI, JALAL AL-DIN, & ZAMANI MAZDEH, MAHDI. (2014). Investigating the Barriers to Tax Auditing in Iran (Subject of Article 272 of the Direct Taxes Law). Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 3(11), 55-66. (Persian)
Jamshidi Ramin,Barzegar Bahram & Mohseni, Abdolreza (2023). Explaining and Validating the Factors Affecting the Quality Improvement Model of Tax Auditing. Financial Economics. 64، (17). 45-74. (Persian)
Karimi, M. A., Kordestani, G.R. & Bigler, K. (2022). Identifying the Challenges of the Public Financial Management System. Empirical Studies in Financial Accounting, 20(77), 141-182. doi: 10.22054/qjma.2023.73050.2446(Persian)
Khabazzadeh Mohammad Esmaeil & Jahanshad Azita (2020). Profitability Ratios and Taxpayer Characteristics in the Risk-Based VAT Audit System. Financial Accounting and Auditing Research. Volume 12, Issue 46, Pages 132-162(Persian)
Mahdavi, G., & Mohammadian, M. (2017). Challenges of Implementing Performance Audits in Executive Agencies. Financial Accounting and Auditing Research Volume 9, Issue 36, Pages 27-48. (Persian)
Mensur, B., & Mamo, D. (2022). The practices and challenges of tax audit: Case study on Finfinnee branch office of Oromia revenue authority. Journal of Business and Administrative Studies, 14(2), 31-49.
Mhlanga, D., & Masehela, K. F. (2023). Exploring the involvement of tax audit experts in the early stages of tax audits: Empirical evidence from South African Revenue Service (SARS). International Journal of Research in Business and Social Science (2147-4478), 12(8), 299-309.
Mirmohammadi, R., Ghorbani, Rahim & Vazamdoost, H. (2020). Investigating the Effect of Factors Affecting the Promotion of Taxpayers' Compliance (Legal Entities) from the Perspective of Tax Workers in Tehran (Case Study: General Administration of Taxpayers Affairs of Tehran Large Taxpayers. Cultural Management Journal, 5(2 (12)), 114-126. (Persian)
SARRAF, FATEMEH, SALEHI, ALI, & MEHRANI, SASAN. Improving and Improving the Taxpayer Risk-Based Audit Selection Model in the Tax System. JOURNAL OF MANAGEMENT ACCOUNTING AND AUDITING KNOWLEDGE, 10(38 ), 205-222. (Persian)
Taghavi Qasemabad F, Darabi R, Charmahali S(2023). Presenting the Tax Audit Model according to the Effects of Psychological Safety and Tax Audit Knowledge during the Detection of Tax Frauds. J Tax Res; 31 (58) :26-46 URL: http://taxjournal.ir/article-1-2298-fa.html
Taheri, M., Jahangirnia, H., Khanmohammadi, M.H. & Gholami Jamkarani, R. (2022). Developing a Model of Tax Audit Quality in Iran's Value Added Tax System. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 9(34), 277-298. (Persian)
Tavakol, M. & Habibi Badrabadi, M. (2022). An Analysis of Actors' Mentality Toward Information Technology in the Tax System (with a Structuring Theory Approach). Journal of Applied Sociology, 33(3), 1-28. doi: 10.22108/jas.2022.129099.2125(Persian)
Wardayani, W., & Santoso, M. R. (2023). Strengthening Tax Audit Management by Controlling and Auditors' Competence: Tax Court Case in Indonesia. Adpebi International Journal of Multidisciplinary Sciences, 2(2), 238-250.
WC, World Bank Group. (2020). Paying Taxes 2020: The changing landscape of tax policy and administration across 190 economies.
Zareian, Hossein & Hejazi, Mohsen (2023). Presenting a Tax Audit Risk Model in a Comprehensive Tax Plan with a Combined ISM-ANP Approach. Empirical Research in Accounting, 13(1), 61-80. doi: 10.22051/jera.2023.38394.2953(Persian)
