اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر بهزیستی ذهنی و شفقت به خود در دختران اختلال ملال پیش از قاعدگی

الموضوعات : فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی

زهرا سیفی کردلر ¹ , مجید برادران ² , آذر کیامرثی ³ , رضا کاظمی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
2 - استادیار، گروه روانشناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان¬شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه روانشناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
4 - استادیار گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

تاريخ الإرسال : 15 الأربعاء , رجب, 1446 تاريخ التأكيد : 12 السبت , ذو القعدة, 1446 تاريخ الإصدار : 01 الخميس , محرم, 1447

الکلمات المفتاحية: درمان شناختی-رفتاری, بهزیستی ذهنی, شفقت به خود, اختلال ملال پیش از قاعدگی,

ملخص المقالة :

اختلال ملال پیش از قاعدگی، نوع شدیدی از اختلال پیش از قاعدگی است که منجر به بروز علائم فیزیکی، روانی و شناختی قابل پیش­بینی مشخص می‌شود. هدف اصلی مطالعه، بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر بهزیستی ذهنی و شفقت به خود در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی بود. روش پژوهش حاضر شبه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل بود. از جامعه آماری دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی دانشگاه آزاد واحد تالش درسال 1402 محدوده سنی 18 تا 25 سال، تعداد 40 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و بصورت تصادفی در یک گروه 20 نفره آزمایش و یک گروه 20 نفره کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش مداخله درمان شناختی- رفتاری طی دو ماه در 8 جلسة 2 ساعته هفته­ای 1 جلسه دریافت کردند و گروه کنترل هيچ درماني را دريافت ننمود. جهت جمع­آوری داده­ها  از پرسشنامه ابزار غربالگری ملال پیش از قاعدگی (PSST) توسط استینر و همکاران (2003)، بهزیستی­ذهنی (SWS) کی­یز و ماگیار - مو (۲۰۰۳) و  پرسشنامه فرم بلند شفقت به خود ((SCS-LF نف و همکاران، (2003) پیش از آغاز درمان و پس از پایان جلسات استفاده شد. داده­های حاصل با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره تحلیل شدند. نتایج نشان داد که درمان شناختی- رفتاری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل، بهزیسنی­ذهنی و شفقت به خود در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی معنادار بود (05/0sig>). بر این اساس، درمان شناختی- رفتاری مداخله­ای مؤثر در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی می ­باشد.

 

المصادر:

منابع
الماسی، ف و صفایی¬راد، ا. (1400). تاثیر آموزش خود-شفقت¬ورزی بر کاهش علائم اختلال ملال پیش از قاعدگی در پرستاران
شهر همدان. کنفرانس بین المللی علوم تربیتی، روانشناسی، علوم ورزشی و تربیت بدنی.
آقاوردی¬نژاد، شبنم. (1401). مقایسه اثربخشی درمان شناختی- رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مشکلات روانشناختی،
بهزیستی ذهنی و کیفیت زندگی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم. پایا¬ن¬نامه دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد
رشت.
پورحجازی، ماندانا؛ خلعتبری، شهره؛ شیروری، قربان و خدابخشی¬کولایی، آناهیتا. (۱۳۹۹). اثربخشی بسته آموزش درمان
فراتشخیصی مبتنی بر الگوی مک مستر، درمان متمرکز بر شفقت و ذهن¬آگاهی بر طلاق عاطفی و دلزدگی زناشویی زنان دارای
تعارض زناشویی؛ یک مطالعه راهنما. سلامت اجتماعی، ۸ (۱)،80-76.
جوادی، مریم؛ رئیسی، زهره .رضایی جمالویی، حسن (1400). بررسی و مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و طرحواره درمانی
بر خودشقفت¬ورزی زنان و مردان مبتلا به دیابت نوع 2. خانواده درمانی کاربردی بهار، 2(1)، 261-244.
حسین¬زاده، علی¬اکبر. (1397). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر افزایش بهزیستی ذهنی معتادان. مطالعات روانشناسی و علوم
تربیتی، 4 (1)، 39-32.
شکرگزار، علیرضا؛ سپاه منصور، مژگان؛ امامی¬پور، سوزان و صالحی، مهدیه. (۱۳۹۹). اثربخشی مداخله شناختی-رفتاری بر ادراک
درد و بهزیستی ذهنی در بیماران مبتلا به کمر درد مزمن، مقاله پژوهشی، ۸ (۴)، ۱۲-۱۸.
شجاعی معلم کلایی، نسترن. (1402). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر شفقت بر خود و کیفیت زندگی در زنان مطلقه، سومین
همایش ملی و اولین همایش بین المللی پژوهش و نوآوری در روانشناسی، با نگاهی ویژه بر درمانهای فراتشخیصی،تهران.
کیان¬راد، نیلوفر، نشاط¬دوست، حمیدطاهر و سرافراز، مهدی¬رضا. (1398). نقش فرایندهای خودنظم¬دهی در ارتباط بین استرس ادراک
شده و اثرات مخرب استرس؛ در مادران کودکان مبتلا به سرطان، فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، 13(3)، 30-16.
طجری, مریم؛ کریمی،جواد و گودرزی, کورش. (1399). اثربخشی زوج درمانی به روش شناختی- رفتاری بر امید به زندگی و
شفقت به خود در زوجین متقاضی طلاق. پژوهش‌نامه زنان، 11(31)، 20-1.
عصایی. زهرا. (1402). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر پریشانی روانشناختی، نشخوارگی فکری و شفقت به خود در دانش
آموزان دختر مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی مقطع متوسطه دوم شهر گچساران. پایانامه کارشناسی ارشد
ماه¬زاده، حامد؛ ریشهری، پولادی؛ کیخسروانی، مولود و گلستانه، سیدموسی. (۱۳۹۸). مدل¬یابی ساختاری پیش بینی بهزیستی ذهنی
براساس ذهنیت فلسفی کمال¬گرایی با میانجی¬گری ذهن¬آگاهی، دو فصلنامه روانشناسی معاصر، ۱(۱۴)، 49-60.

مشاک، رویا؛ نادری، فرح، چین¬آوه، محبوبه. (1400). مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری مذهب محور و درمان مثبت نگر بر
شفقت به خود و اداراک رنج در زنان نابارور. روان پرستاری، 9 (4)، 48-37.
محمدی، رویا؛ فردین، محمد علی و جناآبادی، حسین. (1401). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر تأثیر بهزیستی ذهنی بیماران
بهبود یافته پاندومیک کرونا در اوج همه‌گیری. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 3 (63)، 1221-1214.
موسوی، سیدصابر. (1401). اثربخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر شفقت به خود انتقادی، عدم تحمل بلاتکلیفی و نشانگان
وسواس زنان خاندار. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهددانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
قاسمی، ندا؛ گودرزی، میترا و غضنفری، فیروزه. (۱۳۹۸). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر نظم¬جویی شناختی هیجان، مهارت¬های
ذهن¬آگاهی و آمادگی برای تجربه شرم و گناه افراد مبتلا به اختلال اضطراب افسردگی مختلط، فصلنامه مطالعات روان شناسی
بالینی، ۹ (۳۴)، ۱۴۴-۱۶۶.
Barczak, N., & Eklund, R. C. (2018). The moderating effect of self-compassion on relationships
between performance and subsequent coping and motivation. International Journal of Sport and
Exercise Psychology, 2, 1-13.
Bell T, Montague J, and Elander J, Gilbert P. (2022). Multiple emotions, multiple selves:
compassion focused therapy chairwork. The Cognitive Behaviour Therapist. 14, 22.
Dehnavi, S. I., Mortazavi, S. S., Ramezani, M. A., Gharraee, B., & Ashouri, A. (2024).
Identification of emotion schemes in women with premenstrual dysphoric disorder (PMDD)
using an emotion-focused therapy (EFT) approach: A qualitative study. Journal of Education
and Health Promotion, 13(1), 309.
Gallagher, M. W., Phillips, C. A., D'Souza, J., Richardson, A., Long, L. J., Boswell, J. F., ... &
Barlow, D. H. (2020). Trajectories of change in well-being during cognitive behavioral therapies
for anxiety disorders: Quantifying the impact and covariation with improvements in
anxiety. Psychotherapy, 57(3), 379. ‏
Fava GA, Cosci F, Guidi J, Tomba E. (2017). Well-being therapy in depression: New insights into
the role of psychological well-being in the clinical process. Depress Anxiety. 34(9): 801-8.
Fava, G. A., Rafanelli, C., Tomba, E., Guidi, J., & Grandi, S. (2011). The sequential combination
of cognitive behavioral treatment and well-being therapy in cyclothymic
disorder. Psychotherapy and psychosomatics, 80(3), 136-143. ‏
Hamidovic, A., Mumford, S., Schisterman, E., Davis, J., & Soumare, F. (2024). Neuroactive
steroid hormone trajectories across the menstrual cycle in premenstrual dysphoric disorder
(PMDD): the PHASE study. Molecular Psychiatry, 1-8. ‏
Huang, L., & Zhang, T. (2022). Perceived social support, psychological capital, and subjective
well-being among college students in the context of online learning during the COVID-19
pandemic. The Asia-Pacific Education Researcher, 31(5), 563-574. ‏
Laidlaw, K. (2021). Cognitive behavioral therapy with older people: American Psychological
Association.
Raffone, F., Orrico, A., D’Orsi, M., Ferro, S., Russo, M., & Martiadis, V. (2023). Metacognition,
emotional dysregulation, psychosocial functioning and subjective well-being after 6 months of
CBT treatment in pharmacologically stabilized schizophrenic patients. European
Psychiatry, 66(S1), S370-S371. ‏
Reilly, T. J., Patel, S., Unachukwu, I., Knox, C. L., Wilson, C. A., Craig, M. C., ... & Cullen, A.
E. (2024). The prevalence of premenstrual dysphoric disorder: Systematic review and meta-
analysis. Journal of Affective Disorders. ‏
Melyani, M., Allahyari, A. A., Falah, P. A., Ashtiani, A. F., & Tavoli, A. (2015). Mindfulness
based cognitive therapy versus cognitive behavioral therapy in cognitive reactivity and self-
compassion in females with recurrent depression with residual symptoms. Journal of
Psychology, 18(4), 393-407.
Monteiro, D. C., da Silva Ramos, C., Alves, L. E. N. N., Cantilino, A., & Sougey, E. B. (2024).
Functional and structural neuroimaging in premenstrual dysphoric disorder: a systematic
review. Journal of Psychiatric Research
Nakao, M., Furukawa, H., Kitashima, C., & Noda, S. (2019). Subjective well-being and problem-
solving skills for alleviating the stress of elderly men attending a randomized controlled trial of
shogi-assisted cognitive behavioral therapy. BioPsychoSocial Medicine, 13, 1-7‏. ‏
Nayman, S., Beddig, T., Reinhard, I., & Kuehner, C. (2022). Effects of cognitive emotion
regulation strategies on mood and cortisol in daily life in women with premenstrual dysphoric
disorder. Psychological Medicine, 1-11.
Prasad, D., Wollenhaupt-Aguiar, B., Kidd, K. N., de Azevedo Cardoso, T., & Frey, B. N. (2021).
Suicidal risk in women with premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder: a
systematic review and meta-analysis. Journal of Women's Health, 30(12), 1693-1707.
Raffone, F., Orrico, A., D’Orsi, M., Ferro, S., Russo, M., & Martiadis, V. (2023). Metacognition,
emotional dysregulation, psychosocial functioning and subjective well-being after 6 months of
CBT treatment in pharmacologically stabilized schizophrenic patients. European
Psychiatry, 66(S1), S370-S371. ‏
Tiranini, L., & Nappi, R. E. (2022). Recent advances in understanding/management of
premenstrual dysphoric disorder/premenstrual syndrome. Faculty Reviews, 11.

نص كامل:



 

         فصلنامه مهارت های روانشناسي تربيتي

         دانشگاه آزاد اسلامي واحد تنكابن

         سال شانزدهم، شماره دوم، تابستان 1404، پیاپی 62 

            صص  50-39

 

 

اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر بهزیستی ذهنی و شفقت به خود در دختران اختلال ملال پیش از قاعدگی

 

زهرا سیفی کردلر1، مجید برادران*2، آذر کیامرثی3، رضا کاظمی4

 

) دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

2) استادیار، گروه روانشناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3) استادیار گروه روانشناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

4) استادیار گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

 

*نویسنده مسئول: [e-mail]

تاريخ دريافت مقاله  19/09/1403               تاريخ پذيرش مقاله  28/02/140

چکیده

اختلال ملال پیش از قاعدگی، نوع شدیدی از اختلال پیش از قاعدگی است که منجر به بروز علائم فیزیکی، روانی و شناختی قابل پیش­بینی مشخص می‌شود. هدف اصلی مطالعه، بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر بهزیستی ذهنی و شفقت به خود در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی بود. روش پژوهش حاضر شبه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل بود. از جامعه آماری دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی دانشگاه آزاد واحد تالش درسال 1402 محدوده سنی 18 تا 25 سال، تعداد 40 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و بصورت تصادفی در یک گروه 20 نفره آزمایش و یک گروه 20 نفره کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش مداخله درمان شناختی- رفتاری طی دو ماه در 8 جلسة 2 ساعته هفته­ای 1 جلسه دریافت کردند و گروه کنترل هيچ درماني را دريافت ننمود. جهت جمع­آوری داده­ها  از پرسشنامه ابزار غربالگری ملال پیش از قاعدگی (PSST) توسط استینر و همکاران (2003)، بهزیستی­ذهنی (SWS) کی­یز و ماگیار - مو (۲۰۰۳) و  پرسشنامه فرم بلند شفقت به خود ((SCS-LF نف و همکاران، (2003) پیش از آغاز درمان و پس از پایان جلسات استفاده شد. داده­های حاصل با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره تحلیل شدند. نتایج نشان داد که درمان شناختی- رفتاری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل، بهزیسنی­ذهنی و شفقت به خود در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی معنادار بود (05/0sig>). بر این اساس، درمان شناختی- رفتاری مداخله­ای مؤثر در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی می­باشد.

 

کلیدواژه­: درمان شناختی-رفتاری، بهزیستی ­ذهنی، شفقت به خود، اختلال ملال پیش از قاعدگی

 

 

 

 

 

مقدمه

 

اختلالات پیش از قاعدگی طیفی از شرایط را شامل می­شود، از جمله سندرم پیش از قاعدگی¹ و اختلال ملال پیش از قاعدگی². آنها با علائم رفتاری و فیزیکی مکرر مشخص می­شوند که در مرحله لوتئال چرخه قاعدگی رخ می­دهد و مدت کوتاهی پس از شروع قاعدگی برطرف می­شود (مث و همکاران³، 2025). زنان مبتلا به سندرم  پیش از قاعدگی و اختلال ملال پیش از قاعدگی معمولاً طیف وسیعی از علائم روانی و فیزیولوژیکی را تجربه می­کنند که بر کیفیت زندگی آنها تأثیر منفی می­گذارد. زنان تنوع زیادی در شدت علائم قبل از قاعدگی، از خفیف تا شدید و ناتوان را تجربه می­کنند. حدود 80 تا 90 درصد زنان حداقل یک علامت خفیف قبل از قاعدگی و 30 تا 40 درصد اختلال پیش از قاعدگی را تجربه می­کنند که می­تواند باعث ناراحتی قابل توجه و اختلال عملکردی شود (نگسا⁴، 2025). یک بررسی سیستماتیک اخیر در سراسر جهان، شیوع موقت سندرم پیش از قاعدگی را 7.7٪ شناسایی کرد، در حالی که شیوع اختلال ملال پیش از قاعدگی 3.2٪ تایید شده، که به دو ماه ارزیابی آینده­نگر نیاز دارد (ریلی و همکاران⁵، 2024). طبق (DSM_5) اختلال ملال پیش از قاعدگی یک اختلال افسردگی است که با حداقل پنج علامت موجود در مرحله لوتئال⁶ (LP) تشخیص داده می­شود که به دو معیار اصلی طبقه­بندی می­شوند. اولین معیار به عاطفه می­پردازد، از جمله علائمی مانند: ناپایداری عاطفی; افزایش تحریک پذیری، عصبانیت یا درگیری­های بین فردی؛ افسردگی، ناامیدی، یا افکار تحقیر کننده خود؛ و اضطراب/تنش بیشتر، معیار دوم علائم جسمی و شناختی را توصیف می­کند: بی­خوابی یا پرخوابی. بی­حالی، خستگی یا کمبود انرژی؛ از دست دادن علاقه؛ مشکل در تمرکز؛ تغییر در اشتها یا هوس؛ احساس غرق شدن؛ و علائم فیزیکی مانند درد عضلانی و مفاصل، نفخ، افزایش وزن، یا حساسیت/تورم سینه (نگسا و همکاران، 2024).

اختلال ملال پیش از قاعدگی با علائم مرکزی عاطفی چرخه­ای همراه با علائم روانشناختی و جسمی  مشخص می­شود که علت آن به طور کامل شناخته نشده است. رویکردهای چند عاملی بیان می‌کنند که عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روان‌شناختی در ایجاد و حفظ اختلال ملال پیش از قاعدگی نقش دارند (نیمن و همکاران⁷ ، 2024). به نظر می­رسد یکی از راه­های پیشگیری از بیماری­های جسمی و اختلال­های روانی و همچنین راه­های کاهش آسیب­های مرتبط، یافتن الگویی تعدیل­گر است. از حدود دهه ۱۹۶٠ روان­شناسی مثبت­نگر، موجب تغییر رویکرد آسیب شناختی یا منفی به مدل­های مثبت­نگر در موضوع سلامت روانی شد. از این حیث، افزایش توجه به رشد روانشناختی و ظهور سلامت روانی معادل با کارکردهای مثبت روانشناختی در قالب بهزیستی­ذهنی⁸ به عنوان کارکرد بهینه­ی انسانها مفهوم سازی شد (ماه­زاده و همکاران، 1398). به طور کلی پذیرفته شده است که بهزیستی­ذهنی شامل دو مفهومی متمایز شناختی و عاطفی است مؤلفه­ شناختی مؤلفه­ای بیانگر ارزیابی رضایت کلی فرد از زندگی (کینی و همکاران⁹، 2020). بهزیستی ذهنی  به "ارزیابی­های شناختی و عاطفی یک فرد از زندگی خود به عنوان یک کل" اشاره دارد و دارای سه ویژگی است؛ (1) مبتنی بر ادراک و ارزیابی یک فرد از تجارب خود، (2) شامل معیارهای مثبت و نه تنها عدم وجود موارد منفی، و (3) رضایت کلی از زندگی (برولاگو و کاساس¹⁰، 2024). بهزیستی­ذهنی که به عنوان " شناختی یک فرد" ارزیابی­های عاطفی از زندگی او» تعریف می­شود یک جزء ضروری کمک کننده سلامت روان فراتر از عدم وجود بیماری روانی واختلالات است. بر اساس این مفهوم سازی، بهزیستی ذهنی و به عنوان یک سازه سه جانبه نمایه شده با (سطوح بالا) رضایت از زندگی و عاطفه مثبت و همچنین (سطوح پایین) عاطفه منفی اندازه­گیری می­شود (هانگ و ژانگ¹¹، 2022). انسانی که از نظر روانی سالم است که نه تنها دچار اختلال روانی نیست، بلکه از هیجان­های مثبت نیز برخوردار است و روحیه­اش را از حالت یکنواخت و معمول زندگی فراتر می­برد. به طورکلی بهزیستی ذهنی، مفهومی کلی و ناشی از نحوه ادراک شناختی و عاطفی شخص از کل زندگی است (ماه­زاده و همکاران، 1398).

شفقت متمرکز بر خود با تغییر الگوهای شناختی و هیجانی مشکل­ساز مرتبط با اضطراب باعث کاهش علائم جسمانی و روانشناختی با اختلال پیش از قاعدگی همراه خواهد بود (بل و همکاران¹²، 2021). نف¹³ (2022) معتقد است، شفقت به خود حمایت از خود در هنگام تجربه رنج یا درد اشاره دارد - خواه ناشی از اشتباهات شخصی و نارسایی­ها یا چالش­های بیرونی زندگی باشد. این بررسی مدل نظری من از شفقت به خود را به عنوان متشکل از شش عنصر مختلف ارائه می‌کند: افزایش مهربانی به خود، انسانیت مشترک، و ذهن‌آگاهی و همچنین کاهش قضاوت نسبت به خود، انزوا و شناسایی بیش از حد. شفقت متمرکز بر خود به عنوان یک مدل چندبعدی از انواع مهارت­های آموزشی مرتبط با توجه، استدلال، تمرین، تصویرسازی و مداخلات رفتاری است (کتانی و همکاران¹⁴، 2021) و به عنوان حساسیت به رنج در خود، دیگران و تلاش برای کاهش یا جلوگیری از آن تعریف می­شود و مراجع را به تمرکز بر روی درک و احساس شفقت به خود در طی فرآیندهای تفکر منفی، با تمرکز قوی بر پرورش شفقت در خود تشویق می­کند (مک­لین و همکاران¹⁵، 2022). بنابراین مطالعات چندی حاکی از نقش مثبت نقش شفقت به خود بهبود سلامت روانی است (موریسون و همکاران¹⁶، 2019).

 اگرچه درمان دارویی برای بهبود تحمل پریشانی در بیماران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی نتایج معناداری را نشان داده است، با این حال وجود عوارض جانبی مانند وجود درد و التهاب باعث شده که در برخی از موارد زنان درمان را قطع کنند (بکستروم و همکاران¹⁷، 2021). تنها 25 درصد از زنان مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی، به طور داوطلبانه به دنبال درمان پزشکی هستند و بقیه به دنبال درمان نمی­روند، عمدتاً به این دلیل که فکر می­کنند علائم آنها طبیعی است، علی رغم تأثیر جدی علائم بر کار و کیفیت زندگی آنها مطالعات قبلی نشان داده­اند که غربالگری به موقع و موثر می­تواند اختلال ملال پیش از قاعدگی را تشخیص دهد و امکان مداخله زودهنگام را فراهم کند (هانگ و همکاران¹⁸، 2025). اما بسیاری از بیماران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی داروها را قطع می­کنند یا به دلیل عوارض جانبی از آنها خودداری می­کنند. بنابراین، درمان‌های غیردارویی به عنوان یک استراتژی درمانی جایگزین یا افزودنی مورد نیاز است. شواهد نشان می­دهد که درمان شناختی -رفتاری¹⁹ (CBT) یک نامزد امیدوارکننده است. با این حال، تحقیقات بیشتری برای اثبات اثربخشی آن و شناسایی راه‌های بهبود درمان مورد نیاز است (لایدالو²⁰، 2021). ازآنجایی که اختلال ملال پیش از قاعدگی یک وضعیت سلامتی است، به اصطلاح با بار بیماری همراه است. بار بیماری به هزینه­های مالی، مرگ و میر، عوارض و کیفیت زندگی که بیماری­ها به همراه دارند، اشاره دارد. به عنوان مثال، اختلال ملال پیش از قاعدگی خطر مراجعه به پزشک متخصص را سه بار یا بیشتر در طول 12 ماه افزایش می­دهد  که به معنای هزینه­های اقتصادی و منابع برای دریافت مراقبت­های پزشکی است. زنان مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی نرخ غیبت بیش از 8 ساعت در هر سیکل قاعدگی را افزایش می­دهند که باعث کاهش بهره­وری می­شود (هوپ و همکاران ²¹، 2025). در نهایت با توجه به اینکه پژوهشي بسیار اندکی در داخل کشور در این راستا صورت گرفته است، ضرورت انجام این پژوهش دو چندان می­باشد و نتایج حاصل از آن می­تواند راهنمای پژوهشگران آتی در این زمینه باشد. بنابراین با توجه به اهمیت و ضرورت­های بیان شده، این پژوهش با هدف بررسی درمان شناختی –رفتاری بر بهزیستی ذهنی و شفقت به خود در دختران به اختلال ملال پیش از قاعدگی است.

 

روش­شناسی

روش این پژوهش از نوع نیمه­آزمایشی و با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل بود. برای این منظور در ابتدا تعداد 40 دانشجو دختر در بازه سنی 25-18 از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تالش به روش دسترس انتخاب شد و پرسشنامه غربالگری اجرا شد. در نهایت، طبق ملاک ورود پژوهش 40 نفر که دارای اختلال ملال پیش از قاعدگی بودندبه عنوان جامعه آماری انتخاب شد. سپس به شرکت کنندگان در مورد اهداف پژوهش توضیح داده شد. سرانجام این افراد در دو گروه (1گروه آزمایش و 1 گروه کنترل) به تصادف جا  قرار گرفتند. گروه اول تحت مداخله درمان شناختی - رفتاری و گروه دوم به عنوان گروه کنترل تحت هیچ مداخله­ای قرار نگرفت. در نهایت بعد از اتمام جلسات آموزشی، آزمودنی­ها (از طریق پرسشنامه­ها) مورد پس آزمون قرار گرفتند. به منظور اجرای آموزش پس از طرح موضوع در کمیته اخلاق و پژوهش دانشگاه و اخذ مجوزهای لازم جهت پژوهش آزمودني­ها با توجه به معیارهای ورود انتخاب شدند البته لازم به ذکر است که تمام موارد اخلاقي انجام پژوهش در ابتدا برای شرکت کنندگان توضیح داده شد وآنها با رضایت وآگاهي کامل در این مداخله شرکت نمودند. معیارهای ورود عبارت بودند از: دختران دانشجو دامنه سنی 25-18، تکمیل فرم رضایت­نامه شرکت در پژوهش، عدم شرکت در کلاس­های آموزشی پیشین، داشتن سیكل­های منظم قاعدگي، عدم استفاده از داروهای موثر بر اختلال ملال پیش از قاعدگي. معیارهای خروج عبارت بودند از: تکمیل ناقص پرسشنامه­ها و غیبت بیش از دو جلسه متوالی در برنامه، مصرف داروهایي که اثر بر کاهش علائم این اختلال دارند در طول دوره­ی درمان. در طول جلسات تعداد افراد شرکت­کننده به 34 نفر رسید. همچنین، اطلاعات جمع‌آوری و توسط نرم‌افزار 25- SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش حاضر عبارتند از:

- ابزار غربالگری ملال پیش از قاعدگی (PSST)²²: این ابزار توسط استینر²³و همکاران (2003)، با 19 سوال و دارای دو بخش طراحی شده است؛ بخش اول شامل 14 سوال که علائم خلقی، جسمی و رفتاری و بخش دوم شامل 5 سوال که تاثیر این علائم را در زندگی افراد می­سنجد. برای هر سوال 4 معیار اصلا، خفیف، متوسط و شدید از صفر تا 3 درجه­بندی شدخ است. برای تشخیص اختلال ملال پیش از قاعدگی: حداقل یکی از سؤالات 1 ،2 ، 3 و 4 (خشم یا تحریک­پذیری، اضطراب، گریه کردن یا حساستر شدن در مقابل طرد شدن و خلق افسرده) شدید باشد. به علاوه حداقل پاسخ چهار سؤال از 1 تا 14 متوسط تا شدید باشد. حداقل جواب یکی از 5 سؤال آخر که مربوط به تداخل نشانه­های پیشین با عملکرد است، شدید باشد. حد پایین نمرات به دست آمده صفر و حد نهایی نمرات 57 است. نمرات بین 0 تا 19 نشان دهنده­ی نشانه­های خفیف پیش از قاعدگی، نمرات بین 19 تا 28 نشان دهنده­ی نشانه­های متوسط پیش از قاعدگی و نمرات 28 تا 57 نشان­دهنده اختلال ملال پیش از قاعدگی هستند. سیه­بازی، حریری، منتظری و مقدم بنائم (1393) به ترجمه و رواسازی گونه ایرانی این ابزار پرداختند. مقادیر نسبت روایی محتوا به ترتیب7/0 و 0/8 می­باشد که حاکی از روایی محتوایی این پرسشنامه است. در پژوهش حاضر، ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس، 72/0 محاسبه شد. 

- پرسشنامه بهزیستی ذهنی²⁴ (SWS): این ابزار توسط کی­یز و مارگی­مو²⁵ (2003) تدوین شده است و شامل 45 سوال با 3 مولفه بهزیستی هیجانی²⁶ (پرسش­های 1 الی 12) بهزیستی روانشناختی²⁷ (پرسش­های 13 الی 45) و بهزیستی اجتماعی²⁸ (پرسش­های 31 الی 45) است. نمره­گذاری پرسش­های بهزیستی هیجانی به صورت لیگرت 5 درجه­­ای (همیشه = 5 تاهرگز =1) اما نمره­گذاری پرسش‌های بهزیستی روانشناختی و بهزیستی اجتماعی به صورت لیگرت 7 درجه­ای (بسیار موافقم =7 تا بسیار مخالفم =1) می­باشد. در مطالعه کی­یز و مارگی­مو (2003) برای بررسی روایی این مقیاس از روایی عاملی استفاده شده است. نتایج تحلیل عامل تاییدی ساختار سه عاملی این مقیاس با طیف بار عاملی بین 55/0 تا 72/0 را تایید کرد. کی­یز و مارگیمو ضریب آلفای کرونباخ کل مقیاس را 89/0، بهزیستی هیجانی 91/0، بهزیستی روانشناختی 87/0 و بهزیستی اجتماعی 85/0 گزارش کردند. در پژوهش سلیمانی و همکاران (1403)، نیز ضریب آلفای کرونباخ کل 83/0 و برای مقیاس‌های آن به ترتیب 80/0، 76/0 و 81/0 به دست آمد. در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ 63% و برای مقیاس های آن به ترتیب59%، 61%، 53%  به دست آمد.

 -پرسشنامه شفقت به خود²⁹ (SCS-Lf)

 این پرسشنامه توسط نف³⁰ (2003) ساخته شده است و دارای ۲۶ ماده است که گاهی اوقات مقیاس خود دلسوزي نیز خوانده شده است. این پرسشنامه شامل ۶ عامل دو وجهیِ مهربانی با خود در مقابل قضاوت در مورد خود، احساس مشترکات انسانی در مقابل انزوا و ذهن‌آگاهی در مقابل فزون‌همانندسازی است. پاسخ‌دهندگان می‌بایست در طیف لیکرت ۵ درجه‌ای (۱= تقریباً هرگز، ۵= تقریباً همیشه) به عبارات پاسخ دهند. ضریب پايايي بازآزمايي مقياس شفقت به خود توسط نف و همکاران (2003) 93/0 گزارش شده است. شریفی ساکی و همکاران (1398) ضریب کرونباخ را 82/0 گزارش کردند. در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ 64% به دست آمد

مداخلات درماني: نحوه انجام مداخله درمانی بدین صورت بود که گروه آزمایشی اول تحت مداخله شناختی ـ رفتاری) مک کی³¹ و همکاران (2020)، به  مدت 8 جلسه، هفته­ای 1 بار و هر جلسه به مدت 2 ساعت به صورت گروهي قرار گرفتند. در نهایت بعد از اتمام جلسات آموزشی، شرکت‌کنندگان (از طریق پرسشنامه­ها) مورد پس آزمون قرار گرفتند. شرح جلسات در جدول 1 ارائه شده است.

 

---

[1] . PreMenstrual Syndrome (PMS)

[2] . Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD)

[3] . Meth et al

[4] . Nexha et al

[5] . Reilly et al

[6] . Luteal phase

[7] . Nayman et al

[8] . subjective well-being

[9] . Kieny et al

[10] . Borualogo & Casas

[11] . Hung & Zhang

[12] . Bell et al

[13] . Neff

[14] . Cattani et al

[15] . McLean et al

[16] . Morrison et al

[17] . Bäckström et al

[18] . Hung et al 

[19] . Cognitive - Behavioral Therapy

[20] . Laidlaw

[21] . Hoppe et al

[22] . Premenstrual Syndrome screening tool

[23]  . Steiner

[24]  . Mental Well-Being Questionnaire

[25]  . Keyes & Magyar-Moe

[26]  . Emotional Well-being

[27]  . Psychological Well-being

[28]  . Social Well-being scale

[29] . Self - compation scale Long-form

[30]  . Neff

[31]  . Mccay

 

جدول شماره 1. خلاصه جلسات درمان شناختی ـ رفتاری

جلسات	محتوای جلسات
اول	معارفه، دریافت رضایت آگاهانه، برقراری ارتباط و ایجاد تعهد در درمان، توضیح درباره اختلال ملال پیش از قاعدگی، عوامل و نشانه­های آن، مفهوم سازی درمان شناختی- رفتاری و تکمیل پرسشنامه.
دوم	دریافت و ارائه بازخورد جلسه قبل و رفع ابهامات احتمالی، مدل سه سیستمی هیجان، چرخه A-B-C ، آشکارسازی افکار خودآیند، گوش دادن و ثبت افکار و احساس خودآیند درست قبل و در خلال آن .
سوم	دریافت و ارائه بازخورد جلسه قبل و رفع ابهامات احتمالی، افکار محدود کننده یا تحریف­های شناختی (ذهن خوانی، فاجعه انگاری، تفکر قطبی، بایدها، شخصی­سازی و...)، ارائه تکالیف خانگی.
چهارم	دریافت و ارائه بازخورد جلسه قبل و رفع ابهامات احتمالی، تغییر افکار محدود کننده و تغییر افکار پریشان، آموزش تفکر واقع بینانه، فن قاب­گیری مجدد، فن خود نظارتی، ارائه تکلیف خانگی.
پنجم	دریافت و ارائه بازخورد جلسه قبل و رفع ابهامات احتمالی، تصور هدایت شده، آرام­سازی، آرام­سازی عضلات پیش­رونده، تجسم مقابله­ای، تمرین با اعضا، ارائه تمرین خانگی ارائه تکالیف خانگی.
ششم	دریافت و ارائه بازخورد جلسه قبل و رفع ابهامات احتمالی، مواجه­سازی، آموزش آرمیدگی عضلانی پیشرونده و خود آرام سازی و حساسیت زدایی، تمرین با اعضا، ارائه تمرین خانگی ارائه تکالیف خانگی.
هفتم	دریافت و ارائه بازخورد جلسه قبل و رفع ابهامات احتمالی، فن حل مسئله و شفاف­سازی ارزش­ها و عمل بر اساس ارزش، آزمون عقاید اصلی، ارائه تکلیف خانگی.
هشتم	دریافت و ارائه بازخورد جلسه قبل و رفع ابهامات احتمالی، مرور اصول درمانی و مهارتهای ،شناختی و  رفتاری برای پیشگیری از هیجانات منفی مؤثر در اختلال ملال پیش از قاعدگی، جمع­بندی و نتیجه­گیری نهایی با کمك شرکت­کنندگان، ایجاد برنامه مداوم ارائه پرسشنامه­های پس­آزمون.

 

 

 

یافته­ها

یافته های جمعیت شناختی نشان داد که افراد شرکت کننده از نظر بازۀ سنی بین 18 تا 25 سال قرار داشتند. همچنین دانشجویان از سه رشته روان شناسی، حسابداری و زبان بودند. در ادامه آماره های توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) بهزیستی ذهنی و شفقت به خود در گروه های آزمایش و کنترل در دو مرحلۀ پیش آزمون و پس آزمون در جدول شماره 2 ارائه شده است.

 

 

جدول 2. میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش درگروه‌های مختلف در مراحل پیش آزمون و پس آزمون

متغیرهای وابسته	مرحله	شناختی- رفتاری		کنترل
		میانگین	انحراف معیار	میانگین	انحراف معیار
شفقت به خود	پیش آزمون	24/97	58/6	24/94	18/9
	پس آزمون	94/100	07/6	41/78	30/3
بهزیستی ذهنی	پیش آزمون	50/144	94/4	35/144	83/4
	پس آزمون	06/193	91/8	59/141	77/10

 

 

     جهت بررسی درمان شناختی- رفتاری بر شاخص بهزیستی­ذهنی در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی از آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیره استفاده گردید. این آزمون پیش از اجرا دارای مفروضه­هایی است که باید رعایت شود. نتایج آزمون‌های کولموگروف- اسمیرنف نشان داد که توزیع نمرات متغیرهای بهزیستی ذهنی و شفقت به خود در هر دو گروه و در دو مرحلۀ پیش آزمون و پس آزمون دارای توزیع نرمال بوده است.در این راستا جهت بررسی همسانی ماتریس­های واریانس- کوواریانس از آزمون باکس استفاده گردید (21/0>66/1, P=038/, F=96/8 =Box's M). با توجه به این که معناداری آزمون باکس بالاتر از 05/0 می­باشد، لذا می­توان گفت ماتریس­های واریانس- کوواریانس همگن می­باشد. همان طور که نتایج جدول زیر نشان می دهد بین دو گروه آزمایش و کنترل در زمینه شاخص بهزیستی­ذهنی تفاوت معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر می­توان گفت که درمان شناختی- رفتاری موجب ارتقاء شاخص بهزیستی­ذهنی در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی گردیده است.

 

 

جدول3. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره جهت تفاوت دو گروه در شاخص بهزیستی ذهنی

متغیر وابسته	مجموع مجذورات			df		میانگین مجذورات		F	معناداری	ضریب اتا
بهزیستی هیجانی	86/649			1		86/649		43/66	001/0	70/0
بهزیستی روانی	90/2424			1		90/2424		01/38	001/0	57/0
بهزیستی اجتماعی	22/2747			1		22/2747		42/120	001/0	81/0
بهزیستی ذهنی	97/16166			1		97/16166		62/202	001/0	88/0

 

 

      جهت بررسی نقش درمان شناختی-رفتاری بر شفقت به خود در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی از آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیره استفاده گردید. تمامی مؤلفه­های خودشفقتی نیز دارای توزیع نرمال هستند (05/0 sig>). برای بررسی همسانی ماتریس­های واریانس- کوواریانس از آزمون باکس استفاده گردید (05/0>39/0, P=04/1, F=37/42 =Box's M). با توجه به این که معناداری آزمون باکس بالاتر از 05/0 می­باشد، لذا می­توان گفت ماتریس­های واریانس- کوواریانس همگن می­باشد.

 

 

جدول4. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره جهت تفاوت دو گروه در شاخص شفقت به خود

متغیر وابسته	مجموع مجذورات	df	میانگین مجذورات	F	معناداری	ضریب اتا
مهربانی با خود	46/276	1	46/276	50/57	001/0	69/0
قضاوت در مورد خود	34/80	1	34/80	46/13	001/0	34/0
احساس مشترکات انسانی	1023	1	1023	75/447	001/0	95/0
انزوا	66/50	1	66/50	19/14	001/0	35/0
ذهن‌آگاهی	48/898	1	48/898	79/461	001/0	95/0
فزون‌ همانندسازی	70/41	1	70/41	32/8	01/0	24/0
شفقت به خود	39/3141	1	39/3141	84/129	001/0	83/0

 

 

نتایج جدول 4 نشان نیز می­دهد که بین دو گروه آزمایش و کنترل در زمینه شاخص شفقت به خود و همه مولفه­های آن تفاوت معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر می­توان گفت که درمان شناختی- رفتاری موجب ارتقاء شاخص شفقت به خود در دختران مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی گردیده است.

 

بحث و نتیجه­گیری

   پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر بهزیستی­ذهنی و شفقت به خود بر دختران اختلال ملال پیش از قاعدگی انجام شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد درمان شناختی- رفتاری بر بهزیستی­ذهنی تأثیر معناداری دارد. این یافته­ها با نتایج پژوهش­های داخلی محمدی و همکاران (1401)، آقاوردی­نژاد (1401) و یافته­های خارجی رافونه و همکاران (2023)، کلاگر (2020)، همسو است. یافته­های پژوهش حاضر با نتایج حاصل از فرچهر و همکاران (2025) درمان شناختی- رفتاری در افزایش نتایج مثبت مانند رضایت از زندگی، کیفیت زندگی موفق است. علاوه بر این، با افزایش برآورده شدن نیازها از طریق با کاهش افسردگی مرتبط است.در تبیین این یافته می­توان گفت شاید بتوان گفت یكی از دلیل مؤثر بودن شیوه­های گروهی آموزشهای شناختی ـ رفتاری، زیربنای آموزشی آنها است. زیرا در این شیوه­ها هم بر جنبه­های شناختی و هم بر ابعاد رفتاری تأکید می­شود. در این رویكرد، ابتدا شناخت افراد نسبت به مسئله تغییر داده می­شود و سپس به آنها آموزشهای رفتاری مانند شیوه­های افزایش عزت­نفس، خودکارآمدی، کیفیت زندگی و حل مسئله داده می­شود تا بتوانند همزمان رفتار و شناخت جدید را تجربه نمایند (آقاردی­نژاد، 1401). همچنین با تكیه بر فرض اساسي روی­آوردهای شناختي ـ رفتاری مبني بر ارتباط فكر، احساس و رفتار مي­توان به برتری درمان شناختي- رفتاری در ارتقای وضعیت بهزیستي روانشناختي صحه گذاشت. همچنین در باب علت تأثیر این آموزش­ها بر بهزیستي روانشناختي نیز مي­توان گفت افزایش خودکارآمدی و ابرازگری به واسطه مكانیزم­های گروهي به این گروه کمک مي­کند تا با وارد شدن به دنیای بیرون، فعالیت­های اجتماعي و شغلي و خانوادگي خود را از سر گرفته و از ابرازگری که اختلال اضطرابي را از آنها گرفته بود، برخوردار شوند و نهایتاً این اتفاقات افزایش بهزیستي­ذهنی آنان را در بر دارد (محمدی و همکاران، 1401).

     همچنین، نتایج نشان داد که درمان شناختی – رفتاری بر شفقت به خود بر دختران اختلال ملال پیش از قاعدگی انجام شده، نتایج پژوهش نشان داد که یافته­های این پژوهش با یافته­های داخلی تافته و همکاران (1403)، شجاعی (1402)، موسوی (1401) و یافته­های خارجی وادزورث و همکاران (2018) و هوفارت و همکاران (2015) هم راستا است. یافته­های پژوهش حاضر با نتایج حاصل از پژوهش­های هوفارت و همکاران (2015) نشان داد درمان شناختی -رفتاری می­تواند موجب بهبود خودشفقت­ورزی گردد؛      یافته­های پژوهش وادزورث و همکاران (2018) نیز نشان داد درمان شناختی - رفتاری جنبه­های منفی خودشفقت ورزی را کاهش و جنبه­های مثبت آن را در بیماران افسرده افزایش می­دهد همسو و هم راستا است. در تبیین یافته­های حاضر باید بیان داشت با توجه به نتایج تحقیق می­توان بیان کرد با توجه به آن که درمان شناختی- رفتاری زمینه کاهش خطاهای شناختی را در فرد ایجاد می­کند. این مهارت می­تواند زمینه فرد در برخورد با ناملایمات و وقایع تلخ زندگی و شکست بتوانند با خود شفقت داشته باشند (جوادی و ریسی و جمالی، 1400). شفقت به افراد کمک می­کند تا متوجه شده که احتمالا مجبورند در زندگی خود تغییراتی انجام دهند، از برخی خواسته­ها دست بردارند، بعضی فقدانها را بپذیرند، اهداف و درک خویشتن خود را بازیابند و با چیزهایی رودررو شوند که آنها را می­ترسند (سعیدی، 1399). به عبارت دیگر پس از انجام درمان شناختی - رفتاری، درمانجویان از آن جایی که در تحریف شناختی، سخن از قطعیت و عدم توجه به احتمال در وضعیت اطمینان و عدم اطمینان دست پیدا می­کنند؛ این نگاه انعطاف­پذیرانه و شکل­گیری اعتقاد به احتمال نیز می­تواند نگاه منفی و انتقادی فرد را نسبت به نقاط ضعف خویش کاهش دهد و با کاهش میزان خودقضاوتی و خودانتقادی در فرد گردد (لایدالو، 2021) لذا، درمان شناختی- رفتاری می­تواند شفقت به خود افراد را افزایش دهد و موجب بهبود در اختلال ملال قرار گیرد.

   مهارت­های یاد گرفته شده در جلسات آموزشی به افراد این فرصت را برای آنها فراهم می­کند که از شناخت­ها و اعتقادات غلط و هیجانات منفی که در مورد زندگی خود و مشکلات موجود در آن دارند، رهایی یابند و نسبت به خود احساس دلسوزی و مهربانی بیشتری را به دست آورند و این اعتقاد در آنها به وجود می­آید که مشکلات و گرفتاری ممکن است که برای همه­ی افراد به وجود بیاید و تنها خودشان نیستند که در زندگی با مشکلات و بیماری دست و پنجه نرم کنند و داشتن این اعتقاد به آنها کمک می­کند که در بیشتر اوقات به جای این که از مشکلات و ناسازگاری­های موجود در زندگی خود اجتناب کنند، تلاش می­کنند که مهارت­های مقابله­ای کارآمدتری با مشکلات و ناسازگاری­های زندگی خود داشته باشند و کوشش کنند که مشکلات زندگی خود را به طور مؤثری حل کنند (مبشر، 1400). زمانی که افراد دچار مشکلات روانشناختی و پریشانی روانی باشند، نمی­توانند به طور مناسب با خود و دیگران روابط مهربانانه داشته باشند که وجود چنین شرایطی می­تواند موجب از دست دادن حمایت دیگران شود. با انجام مداخلات روانشناختی به منظور بهبود روابطه دوستانه و دلسوزانه این افراد با خود و دیگران می­توان زمینه­ای برای تسریع روند بهبودی نیز فراهم نمود. با توجه به عوارض جانبی داروها و خطرات جراحی و با توجه به محتویات تفکر منفی مانند افکار بی­لیاقتی و بی­کفایتی و تعبیر سوگیری شده از رویدادها توسط این افراد، روان درمانی جهت بهبود علائم توصیه شده است

     از آنجایی که این پژوهش بر روی دختران دانشجو در بازه سنی 25-18 شهر تالش انجام شده، لذا در تعمیم یافته­های پژوهش به سایر افراد باید جانب احتیاط رعایت شود. ابزار سنجش مورد استفاده در این پژوهش، دادههای فاعلی را از نمونه­های غیربالینی به دست آورده است و این امر لزوم استفاده از شیوه­های بالینی را در تشخیص فزون­کنشی و داده­های به دست آمده مطرح می­سازد. پیشنهاد می­شود به منظور تعمیم بیشتر نتایج، در پژوهشهای بعدی، ضمن انتخاب نمونه­ه­ایی با سن متفاوت و در نظر گرفتن متغیرهای جمعیت­شناسی، جمعیتهای اجتماعی دیگر مورد ارزیابی قرار گیرند. پیشنهاد می­شود که همین پژوهش بر روی زنان به مراکز مشاوره روانشناختی شهر تالش نیز به عمل بیاید.

 

منابع

    آقاوردی­نژاد، شبنم. (1401). مقایسه اثربخشی درمان شناختی- رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مشکلات روانشناختی،  بهزیستی­ذهنی و کیفیت زندگی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم. پایا­ن­نامه دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.

    تافته، سیمین؛ نصرالهی، ناصر، محبیان­فر، مهران و صبوئی، فاطمه. (1403). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر شفقت به خود در زنان آستانه طلاق.  بیستمین کنفرانس بین المللی روانشناسی و مشاوره و علوم تربیتی اسپانی

    جوادی، مریم؛ رئیسی، زهره ؛ رضایی جمالویی، حسن. (1400). بررسی و مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و طرحواره درمانی  بر خودشقفت­ورزی زنان و مردان مبتلا به دیابت نوع 2. خانواده درمانی کاربردی بهار، 2(1)، 261-244.

    جمالی، مریم؛ نصرتی، فاطمه؛ طاهری­فر، زهرا و مجاور، شیرین. (1403). اثربخشی گروه‌درمانی شناختی رفتاری بر اضطراب و بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای فرزند با اختلال یادگیری خاص. رویش روان شناسی، ۱۳ (۷)، 10-1.

    سلیمانی، برزان؛ دست باز، انور و کاظمی، سارا . (1403). اثر آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر طرحواره‌های ناسازگار اولیه، سبک زندگی ارتقادهندۀ سلامت و بهزیستی­ذهنی افراد دارای اختلال شخصیت مرزی. مطالعات روانشناختی، 20(3)، 75-59.

    سعیدی، مژده؛ خلعتبری، جواد، قربان شیرودی، شهره و ابوالقاسمی، شهنام. (1399). اثربخشی درمان شناختی-‌رفتاری و درمان متمرکز بر شفقت بر احساس تنهایی زنان در شرف طلاق. مطالعات ناتوانی، 10، 9-9.

    سیدطبایی، سیدرضا، رحمتی نژاد، پروین، و فریدونی، کوثر. (1398). شیوع و شدت سندرم پیش از قاعدگی و ارتباط آن با بهزیستی روان شناختی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 13(10 )، 80-72.

   شجاعی معلم کلایی، نسترن. (1402). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر شفقت بر خود و کیفیت زندگی در زنان مطلقه، سومین  همایش ملی و اولین همایش بین المللی پژوهش و نوآوری در روانشناسی، با نگاهی ویژه بر درمانهای فراتشخیصی،تهران.

   شریفی ساکی، شیدا؛ علیپور، احمد؛ آقا یوسفی، علیرضا؛ محمدی، محمدرضا و غباری بناب، باقر. (1398). رابطه بین شفقت به خود با افسردگی زنان متبلا به سرطان پستان با میانجی گری اضطراب مرگ. روانشناسی سلامت، 8 (29)، 67-52.

    ماه­زاده، حامد؛ ریشهری، پولادی؛ کیخسروانی، مولود و گلستانه، سیدموسی. (۱۳۹۸). مدل­یابی ساختاری پیش بینی بهزیستی ذهنی براساس ذهنیت فلسفی کمال­گرایی با میانجی­گری ذهن­آگاهی، روانشناسی معاصر، ۱(۱۴)، 49-60.

    محمدی، رویا؛ فردین، محمد علی و جناآبادی، حسین. (1401). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر تأثیر بهزیستی­ذهنی بیماران بهبود یافته پاندومیک کرونا در اوج همه‌گیری. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 3 (63)، 1221-1214.

  موسوی، سیدصابر. (1401). اثربخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر شفقت به خود انتقادی، عدم تحمل بلاتکلیفی و نشانگان وسواس زنان خاندار. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهددانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

Bell T, Montague J, and Elander J, Gilbert P. (2022). Multiple emotions, multiple selves: compassion focused therapy chairwork. The Cognitive Behaviour Therapist. 14, 22.

Borualogo, I. S., & Casas, F. (2024). Subjective well-being of children and adolescents during the COVID-19 pandemic in Indonesia: two data collections. Current Psychology, 43(14), 13120-13132.‏

 

Cattani K, Griner D, Erekson DM, Burlingame GM, Beecher ME, Alldredge CT. (2021). Compassion focused group therapy for university counseling centers: A clinician's guide. Routledge.

Gallagher, M. W., Phillips, C. A., D'Souza, J., Richardson, A., Long, L. J., Boswell, J. F., ... & Barlow, D. H. (2020). Trajectories of change in well-being during cognitive behavioral therapies for anxiety disorders: Quantifying the impact and covariation with improvements in anxiety. Psychotherapy, 57(3), 379.

Hoppe, J. M., Weise, C., Kleinstaeuber, M., Skalkidou, A., Vegelius, J., Comasco, E., ... & Buhrman, M. (2025). Emotion regulation-based internet-delivered cognitive behavioural therapy for premenstrual dysphoric disorder: study protocol for a randomised controlled trial in Sweden. BMJ open, 15(1), e091649.

Hoffart, A., Øktedalen, T., & Langkaas, T. F. (2015). Self-compassion influences PTSD symptoms in the process of change in trauma-focused cognitive-behavioral therapies: a study of within-person processes. Frontiers in psychology, 6(1273). doi:10.3389/fpsyg.2015.01273. 

Huang, L., & Zhang, T. (2022). Perceived social support, psychological capital, and subjective well-being among college students in the context of online learning during the COVID-19 pandemic. The Asia-Pacific Education Researcher, 31(5), 563-574.

Huang, S., Zhang, Q., Aperribai, L., Alonso-Arbiol, I., Balluerka, N., Chen, Y., ... & Zhang, Y. (2025). The reliability and validity of the Chinese version of premenstrual dysphoric disorder questionnaire for DSM-5. General Hospital Psychiatry.‏

Kieny, C., Flores, G., Ingenhaag, M. et al. (2020). Healthy, wealthy, wise, and happy? Assessing age differences in evaluative and emotional well-being among mature adults from five low- and middle-income countries. Social Indicators Research.

Keyes, C. L. M., & Magyar-Moe, J. L. (2003). The measurement and utility of adult subjective well-being. Positive psychological assessment: A handbook of models and measures. 2003: 411- 25. edited by S. J. Lopez and R. Snyder. Washington, DC: American Psychological Association. 

Laidlaw, K. (2021). Cognitive behavioral therapy with older people: American Psychological Association.

McLean L, Steindl SR, Bambling M. (2022). Compassion Focused Group Therapy for Adult Female Survivors of Childhood Sexual Abuse: A Preliminary Investigation. Mindfulness. 14:1-4.

Meth, E. M., Nôga, D. A., Dubol, M., Xue, P., Sundström-Poromaa, I., & Benedict, C. (2025). The impact of pharmacotherapy for premenstrual dysphoric disorder on sleep. Sleep Medicine Reviews, 102069.‏

Morrison, A. E., Zaccardi, F., Chatterjee, S., Brady, E., Doherty, Y., Robertson, N., ... & Davies, M. J. (2021). Self-compassion, metabolic control and health status in individuals with type 2 diabetes: A UK observational study. Experimental and Clinical Endocrinology & Diabetes, 129 (6), 413-419.

Nayman, S., & Kuehner, C. (2024). Premenstrual Dysphoric Disorder and Rumination. In Handbook of the Behavior and Psychology of Disease (pp. 1-22). Cham: Springer International Publishing.

Neff, K.D. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self-Identity, 2, 85 -10.

Neff K. D. (2023). Self-compassion: Theory, method, research, and intervention. Annual Review of Psychology, 74, 193–218.

Nexha, A., Caropreso, L., de Azevedo Cardoso, T., Suh, J. S., Tonon, A. C., & Frey, B. N. (2024). Biological rhythms in premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder: a systematic review. BMC Women's Health, 24(1), 551.

Raffone, F., Orrico, A., D’Orsi, M., Ferro, S., Russo, M., & Martiadis, V. (2023). Metacognition, emotional dysregulation, psychosocial functioning and subjective well-being after 6 months of CBT treatment in pharmacologically stabilized schizophrenic patients. European Psychiatry, 66(S1), S370-S371. ‏

Reilly, T. J., Patel, S., Unachukwu, I., Knox, C. L., Wilson, C. A., Craig, M. C., ... & Cullen, A. E. (2024). The prevalence of premenstrual dysphoric disorder: Systematic review and meta- analysis. Journal of Affective Disorders. ‏

Steiner, M., Macdougall, M., & Brown, E. (2003). The premenstrual symptoms screening tool (PSST) for clinicians. Archives of women’s mental health, 6, 203-209.‏

Wadsworth, L. P., Forgeard, M., Hsu, K. J., Kertz, S., Treadway, M., & Björgvinsson, T. (2018). Examining the role of repetitive negative thinking in relations between positive and negative aspects of self-compassion and symptom improvement during intensive treatment. Cognitive Therapy and Research, 42(3), 236-249.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Quarterly Journal of Educational Psychology Skills

Islamic Azad University Tonekabon Branch

Vol. 16, No. 2, summer 2025, No 62

 

 

The effectiveness of cognitive-behavioral therapy on subjective well-being and self-compassion, in girls with premenstrual dysphoric disorder

 

 

Zahra Seyfi Kordlar1, Majid Baradaran2*, Azar Kiamarsi3, Reza Kazemi4

 

1)       Ph.D Student, Department of Psychology, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.

2)       Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Payame Noor, Tehran, Iran.

3)       Assistant Professor, Department of Psychology, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.

4)       Assistant Professor, Department of Psychology, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.

Abstract

Premenstrual dysphoric disorder is a severe form of premenstrual syndrome that results in predictable physical, psychological, and cognitive symptoms. The primary aim of the study was to investigate the effectiveness of cognitive-behavioral therapy on subjective well-being and self-compassion in girls with premenstrual dysphoric disorder.This study aimed to determine the effectiveness of cognitive-behavioral therapy on subjective well-being and self-compassion, in girls with premenstrual dysphoric disorder. The present research method was semi-experimental with a pre-test-post-test design with a control group. From the statistical population of girls with premenstrual dysphoric disorder at Talesh Azad University in 2023-2024, aged 18 to 25 years, 40 people were selected using convenience sampling and randomly assigned to an experimental group of 20 and a control group of 20. The experimental group received cognitive-behavioral therapy intervention, 8 sessions of 2 hours per week, for two months, and the control group did not receive any treatment. To collect data, the Premenstrual Syndrome Screening Tool (PSST) by Steiner et al. (2003), subjective Well-Being Scale (SWS) by Keys and Magyar-Mo (2003), and the Self-Compassion Long Form (SCS-LF) questionnaire (Neff et al., 2008) were used before the start of treatment and after the end of the sessions. The obtained data were analyzed using multivariate analysis of covariance. The results showed that cognitive-behavioral therapy in the experimental group was significantly better than the control group in terms of mental well-being and self-compassion in girls with premenstrual syndrome (P>0.05). Accordingly, cognitive-behavioral therapy is an effective intervention in girls with premenstrual syndrome.

 

Keywords: Cognitive-behavioral therapy, Self-compassion, subjective well-being, Premenstrual dysphoric disorder

 

86