فرسایش سزا‌گرایی در کیفر‌گذاری حبس و جایگزین‌های آن

الموضوعات : آموزه های فقه و حقوق جزاء

شیرین شیعه زاده ¹ , حسین میرمحمدصادقی ² , عباس شیخ الاسلامی ³ , حمیدرضا میرزاجانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
4 - استادیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

تاريخ الإرسال : 20 الجمعة , شعبان, 1445 تاريخ التأكيد : 06 الإثنين , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 20 السبت , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: کیفرگذاری حبس, حبس اصلاحی, حبس سزاده, آموزه‌های سزاگرایانه, فرسایش سزاگرایی.,

ملخص المقالة :

همواره، فلاسفه، به منظور هنجارمند‌‌‌سازی نهاد اجتماعی مجازات، در جستجوی توجیهی قابل پذیرش، برای آن بوده‌اند. هرگاه، این توجیهات، از غریزه‌ی واکنش طلبانه­ی انسان، فاصله گیرد، به نظریه‌ای فرسوده و مردود در سیاست کیفری، تبدیل می‌شود؛ به همین جهت، از نیمه­ی قرن بیستم، رویکردهای اصلاحی، رو به افول گذاشتند و تفکرات سزاگرایانه، دوباره در آسمان محافل جرمشناسی درخشیدند. در این میان، حبس، یکی از مجازات­های پر‌کاربرد در سیاست کیفری، نمی‌تواند از آموزه‌های سزاگرایانه به دور باشد. مقاله حاضر، نشان می‌دهد: کیفرگذاری در مجازات حبس و جایگزین‌های آن، در مواردی، با آموزه‌های سزاگرایانه، در تعارض است؛ به این منظور و به جهت جلوگیری از فرسایش سزاگرایی، یکی از اهداف اصلی مجازات، باید انواع حبس، به صورت حبس سزاده و حبس اصلاحی از هم تفکیک شوند و مؤلفه‌های سزاگرایانه، از جمله: حذف نهادهای تخفیفی و تعلیقی در حبس‌های سزاده، به طور کامل، إعمال گردد.

المصادر:

1. آشوری، محمد ، (1398)، جایگزین‌های زندان یا مجازات‌های بینا بین، تهران، انتشارات جهش، اول.
2. آقایی، مجید، (1386)، مکاتب کیفری، تهران، انتشارات خرسندی، اول.
3. اثیمی، حمید رضا، ( 1396)، ماهیت جرم و توجیه مجازات در فلسفه‌ی افلاطون، تهران، نشر میزان، اول.
4. اردبیلی، محمدعلی، (1401)، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات میزان، هفتاد و یکم.
5. اکبری، جهاندار؛ آشوری، محمد؛ اردبیلی، محمد علی؛ صفاری، علی، (1399)، فلسفه‌ی کیفر حبس در نظام تقنینی معاصر ایران، فصل‌نامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره: 45، ص11ـ40.
6. امیدی، جلیل، ( 1383)، مقدمه¬ای بر تاریخ حقوق، تهران، انتشارات احسان، اول.
7. بولک، برنار، (1400)، کیفرشناسی، ترجمه‌: علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، انتشارات مجد، هشتم.
8. تبیت، مارک، (1394)، فلسفه‌ی حقوق، ترجمه:‌ حسن رضایی خاوری، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چهارم.
9. پرادل، ژان، (1402)، تاریخ اندیشه‌های کیفری، ترجمه: علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، انتشارات سمت، سیزدهم.
10. جوان جعفری، عبد الرضا؛ ساداتی، سید محمد جواد، (1394)، ماهیت فلسفی و جامعه‌شناختی کیفر، (تأملی در چیستی و کارکردهای کیفر)، تهران، انتشارات میزان، اول.
11. دهخدا، علی اکبر، (1339)، لغت¬نامه، تهران، انتشارات سیروس.
12. دورانت، ویل، (1372)، تاریخ تمدن، ترجمه:‌ امیر‌حسین آریان‌پور و دیگران، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، دوم.
13. زارعی شریف، وحید؛ پورباقی، مریم، ( 1403 )، واکاوی رویکردهای نظریه جرمشناسی پسا پست مدرنیسم، آموزه-های فقه و حقوق جزاء، سال سوم، شماره: 1، پیاپی 9، ص43ـ64.
14. صابری، علی، (1393)، قرائت‌های معاصر از سزاگرایی، مجله‌ مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی ، دانشگاه تهران، دوره 1، شماره: 1، ص 145- 164.
15. عوجی، مصطفی، (1431 ق)، النظریة العامة للمجرمیة، بیروت، مؤسسه نوفل، اول.
16. فرح ‌بخش، مجتبی؛ رمضانی، احمد؛ توسلی، قاسمعلی، (1401)، واکاوی چالش‌های جایگزینی خدمات عام المنفعه با مجازات حبس با رویکرد بر رویه قضایی،‌ آموزه¬های فقه و حقوق جزاء، سال اول، شماره: 3، پیاپی3، ص59 ـ80.
17. فیض، علیرضا، (1379)، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پنجم.
18. کاتینگهام، جان، (1384)، فلسفه‌ی مجازات، ترجمه:‌ ابراهیم باطنی و محسن برهانی، مجله‌ حقوق اسلامی، شماره: 4، ص147ـ170.
19. کلی، جان، (1398)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمه:‌ محمد راسخ، تهران، انتشارات نشر نی، دوم.
20. لازرژ، کریستین، (1401)، درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمه:‌ علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، انتشارات میزان، دهم.
21. مرادی، حسن، (1396)، جرائم علیه اشخاص، تهران، انتشارات میزان، اول.
22. میر محمد صادقی، حسین، (1401)، حقوق جزای عمومی3 (واکنش اجتماعی در برابر جرم)، تهران، انتشارات دادگستر، اول.
23. محمد غفوری، محمد رضا، (1395)، فلسفه‌ی مجازات در نظم فتاوای ده استاد بزرگ فلسفه و حقوق کیفری، تهران، نشر آوا، اول.
24. مظلومان، رضا، (1352)، جامعه، بزه، کیفر، نشریه‌ دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره: 14، ص35ـ64.
25. هامپتن، جین(1384)، نظریه‌ی تعلیم اخلاقی مجازات، ترجمه: حمید محبوبی، فصل‌نامه‌ فقه و حقوق، سال دوم، شماره: 5.
26. Daggan, Netanel, (2020) Contrasting judicial conceptions of imprisonment purposes in the supreme court of the US, Criminology and Criminal Justice Journal, Vol: 25, P: 1-29.
27. Dagger, Richard, (2018), Playing Fair with punishment, Oxford university press,Vol: 103, Chapter: 6, P:176-203.
28. Duff, Antony &Garland, David, (1994), A reader on punishment, Oxford university press.
29. Duff, Antony, (2001), Punishment, communication and community, Oxford university press.
30. Hegel, Georg Friedrich, (2008), Outlines of the Philosophy of Right, Oxford university press.
31. Haidt, Jonathan, (2006), The Happiness hypothesis, American psychological association.
32. Murphy, Jeffrie, (1987), Does Kant have a theory of punishment? Colombia law review, Vol 87, P: 509-533
33. Willem van Prooijen, Jan, (2018), The Moral punishment instinct Perspectives on justice and morality, Oxford university pres.