موانع مسئولیّت کیفری و اثرات بیرونی آن در افعال ارادی اشخاص
الموضوعات : فقه و تاریخ تمدّن
محمد حاتمی
1
,
حسین احمری
2
,
محمد رضا کاظمی گلوردی
3
,
مجید شایگان فرد
4
1 - دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
3 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
4 - استادیار گروه آموزشی حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
الکلمات المفتاحية: مسئولیّت کیفری, موانع مسئولیّت كيفري, نظریه خطر, نظریه تقصیر, اثرات بیرونی, افعال ارادی,
ملخص المقالة :
مسئولیّت یکی از مهم‌ترین واژه‌هایی است که در مباحث فقهی و حقوقی مطرح است. از شرایط مسئولیّت می‌توان به داشتن شرایط عقل، بلوغ، اختیار و عدم اضطرار اشاره کرد. مسئولیّت حقوقی و کیفری اشخاص در قوانین و نظرات فقها مسجّل و مورد اتفاق است لکن تحت شرایطی، موانعی در اعمال این مسئولیّت برای اشخاص وجود دارد، مواردی از قبیل جنون، حالت مستی، عدم بلوغ، دفاع مشروع، اجبار و اکراه با تمامی اختلافات فقها و حقوقدانان، از جمله موانع مسئولیّت کیفری هستند. اختلاف نظرات نیز ناشی از ادله استنادی هرگروه از آن‌ها می باشد که به نظر می‌رسد عصاره آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 92 پس از نضج و تحولات فراوان تقنینی تبلور یافته است. اين مقاله با هدف پاسخگویی به سوال «اثرات بیرونی موانع مسئولیت کیفری در افعال ارادی اشخاص؟» با بهره‌گیری از منابع کتابخانه ای و به روش تحلیلی – توصیفی، صورت پذیرفته است. اين پژوهش ضمن بررسي موانع مسئولیّت کیفری از منظر فقه امامیه و حقوق ایران، به ذكر اثرات بيروني موانع مسئولیّت كيفري در افعال ارادي و غير ارادي اشخاص مي‌پردازد. اهم یافته‌های تحقیق، بیانگر این است که افعال ارادی شخص در زمان بروز مسئولیّت، تأثیر دارد یعنی شخص ابتدا سالم بوده و با اراده خود مثلاً به سمت استفاده از مسکرات و مواد روان‌گردان رفته و بخاطر همین مصرف عمدی، مرتکب جرم شده است.
