بررسی تأثیر طراحی فضاهای آموزشی در توسعۀ مهارت‌های شناختی و ارتباطی دانش‌آموزان ابتدایی پسرانۀ شهر شیراز باتأکیدبر فرهنگ و مسائل اجتماعی

الموضوعات :

حكيم سندر ¹ , حسام‌الدین ستوده ² , باقر کریمی ³ , عماد یوسفی ⁴

1 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد قشم، دانشگاه آزاداسلامی، قشم، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، واحد قشم، دانشگاه آزاداسلامی، قشم، ایران.
3 - استادیار گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاداسلامی، بوشهر، ایران.
4 - استادیار گروه روان‌شناسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.

تاريخ الإرسال : 02 الخميس , رجب, 1446 تاريخ التأكيد : 20 الأربعاء , شعبان, 1446 تاريخ الإصدار : 09 الأحد , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: فضاهای آموزشی, تعاملات اجتماعی, توسعۀ مهارت‌های شناختی, شهر شیراز.,

ملخص المقالة :

طراحی فضاهای آموزشی به‌عنوان یکی‌از عوامل کلیدی در شکل‌دهی به مهارت‌های شناختی و ارتباطی دانش‌آموزان، نقشی مؤثر در ارتقای کیفیت آموزش و تعاملات اجتماعی دارد. پژوهش حاضر، باهدف تحلیل تأثیر طراحی کالبدی مدارس بر توسعۀ مهارت‌های شناختی و ارتباطی دانش‌آموزان ابتدایی پسرانه در شهر شیراز، به‌بررسی 4مدرسه با طراحی‌های متفاوت شامل مدارس دکتر حسابی، محمد جناب، فسایی‌نژاد و سوزنده‌فر پرداخته است. برای سنجش این تأثیر 10مؤلفه ازجمله برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی؛ فضا و جهت؛ مفاهیم زمان؛ حافظه، خواندن، نوشتن و حساب؛ درک بدن خود؛ اشکال بصری؛ درک زبان گفتاری؛ زبان‌رسا و ارتباط کلامی، به‌عنوان معیارهای اصلی انتخاب شده‌اند. یافته‌های آماری نشان‌دادکه میانگین الگوهای رفتاری دانش‌آموزان در مدارس مختلف به‌طور معناداری متفاوت است. به‌طورخاص، طراحی مدرن مدرسۀ دکتر حسابی طی سال‌های اخیر، باتأکیدبر تفکیک فضایی مناسب برای تعاملات اجتماعی و فردی، بهره‌مندی از کلاس‌ها و رنگ‌آمیزی استاندارد، بیشترین تأثیر مثبت را بر مهارت‌های موردبررسی داشت. ضریب هم‌بستگی-“PEARSON”، نیز نشان‌دادکه برخی مؤلفه‌ها به‌مانند «فضا و جهت»، و «مفاهیم زمان»، با ضرایب 562/0 و 596/0 ارتباط معنادار و مثبتی با طراحی فضای آموزشی دارند، درحالی‌که مؤلفه‌هایی نظیر «درک زبان گفتاری»، و «زبان رسا»، هم‌بستگی ضعیف‌تری (به‌ترتیب 101/0 و 095/0)، نشان دادند. این نتایج بیانگر آن است‌که طراحی فضاهای آموزشی نه‌تنها بر رشد شناختی و تعاملات اجتماعی دانش‌آموزان تأثیرگذار است، بلکه به‌عنوان بخشی‌از مسائل فرهنگی و اجتماعی، می‌تواند بستری مناسب برای ارتقای کیفیت آموزش فراهم کند.

المصادر:

اسکندری، آناهیتا. معتضدیان، فهیمه. میرزاکوچک‌ خوشنویس، احمد. 1402الف. مشارکت اجتماعی کودکان در مدل کیفی طراحی فضای فرهنگی و آموزشی گروهی، راهکارها و چالش ها، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-تغییرات اجتماعی-فرهنگی، دورۀ 22، شمارۀ 4؛ (پیاپی 79)، 142-122.
اسکندری، آناهیتا. معتضدیان، فهیمه. میرزاکوچک‌خوشنویس، احمد. 1402ب. آموزش معماری، توسعۀ مهارت‌های فکری و شناختی کودکان پیش‌دبستانی، دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات بین‌رشته‌ای در تعالی معماری و شهرسازی، دورۀ 2، شمارۀ 2، 148-135.
اسکندری، آناهیتا. معتضدیان، فهیمه. میرزاکوچک ‌خوشنویس، احمد. 1402ج. رهیافت مؤلفه‌های زیبایی‌شناسی هنر معماری در فضای آموزشی همکاری‌محور ازمنظر کودکان پیش‌دبستانی، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-بنیان‌های حکمی فلسفی هنر ایرانی، دورۀ 2، شمارۀ 3، 256-243.
تورنتون، استفانی، برونر، کریستوفرجی. 1386. رشد شناختی کودکان (بررسی انتقادی دیدگاه پیاژه)، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
حق‌پرست، فرزین، سروش، مژده. 1397. آموزش مفاهیم مرتبط‌با معماری پایدار در نظام آموزش ابتدایی با نمایان شدن در معماری مدارس، فصلنامۀ علمی‌تخصصی-معماری سبز، دورۀ 4 شمارۀ 10، 67-59.
دبدبه، محمد. 1400. طراحی براساس ادراک و رفتارانسانی، انتشارات طحان‌گستر، چاپ‌اول، تهران.
دبدبه، محمد. صدیق، مرتضی. رضوان‌پناه، مجید. شاطری‌وایقان، امید. یزدان‌پناه عبدالملکی، پریسا. 1401الف. فرایند رهیافت‌های ارتقاء آفرینش‌گری کودکان در محیط طراحی بر تحولات به‌عمل آمده در آینده، دومین کنفرانس بین‌المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط‌زیست و افق‌های هنراسلامی در بیانیۀ گام دوم انقلاب، تبریز-ایران، 11-1.
دبدبه، محمد. صدیق، مرتضی. رضوان‌پناه، مجید. یزدان‌پناه عبدالملکی، پریسا. شاطری‌وایقان، امید. 1401ب. رابطۀ روان‌شناسی-روان‌شناختی کودکان در محیط طراحی (مطالعۀ‌موردی: فضاهای آموزشی)، دومین کنفرانس بین‌المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط‌زیست و افق‌های هنراسلامی در بیانیۀ گام دوم انقلاب، تبریز-ایران، 10-1.
شاهچراغی، آزاده. بندرآباد، علیرضا. 1400. محاط در محيط: کاربرد روان‌شناسی محیطی در معماری و شهرسازی، ویراستار: گیتی سبزواری، چاپ‌چهارم، تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران.
شکوهی‌اصل، زینب. 1397. روان‌شناسی رنگ و یادگیری کودکان، چاپ‌اول، تهران: انتشارات آریا دانش.
فیشر، رابرت. 1387. آموزش تفکر به کودکان، ترجمۀ: مسعود صفایی‌مقدم و افسانه نجاریان، ویراستار: علی اصلانی، چاپ‌دوم، تهران: انتشارات رسش.
لطف‌عطا، آیناز. 1387. تأثیر عوامل محیطی بر یادگیری و رفتار در محیط‌های آموزشی (ابتدایی) در شهر، دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مدیریت‌شهری، شمارۀ 21، 90-73.
موحدی، یزدان. 1397. تأثیر طراحی بهینۀ فضای آموزشی بر ارتقای خلاقیت، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-فناوری آموزش، دورۀ 13، شمارۀ 2، 385-380.
Brito, Natalie H. 2017. Influence Of The Home Linguistic Environment On Early Language Development, Journal Of Policy Insights From The Behavioral And Brain Sciences, 4(2), 155–162.
Friedman, Naomi P., Robbins, Trevor W. 2022. The Role Of Prefrontal Cortex In Cognitive Control And Executive Function, Journal Of Neuropsychopharmacology, 47(1), 72–89.
Rakesh, Divyangana, Whittle, Sarah. 2021. Socioeconomic Status And The Developing Brain–A Systematic Review Of Neuroimaging Findings In Youth, Journal Of Neuroscience And Biobehavioral Reviews, 130(1), 379–407.
Sosyal Altugan, Arzu. 2015. The Relationship Between Cultural Identity And Learning, Journal Of Procedia-Social and Behavioral Sciences, 186(1), 1159-1162.
Tabaeian, Seyedeh Marzieh. Einifar, Alireza. 2011. A Study Of thePerspectives Of Architecturale And Environmental Psychology (Theoreticians and Psychologists), International Journal Of Architecture And Urban Development, 1(1), 27-32.