تاثیر ارتفاع در تغییرات مکانی و زمانی شاخص TCI و اقلیم گردشگری استان اردبیل
الموضوعات :توحید احمد زاده 1 , پرویز رضائی 2 , یوسف زین العابدین 3
1 - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامي، رشت، ایران
3 - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامي، رشت، ایران
الکلمات المفتاحية: اقلیم گردشگری, TCI, رگرسیون چندگانه, شرایط آسایش, استان اردبیل,
ملخص المقالة :
مقدمه: گردشگری متکی به فعالیتهایی است که با اقلیم رابطه تنگاتنگ دارد و اقلیم بطور مستقیم بر فعالیتهای انسانی تاثیر داشته و گردشگری بعنوان بخش اصلی اقتصاد جهانی از هوا و اقلیم تاثیر میگیرد.
هدف: هدف این پژوهش، بررسی میزان تاثیر ارتفاع، طول و عرض جغرافیایی بر اقلیم و گردشگری استان اردبیل در ماههای مختلف سال است.
روش‌شناسی تحقیق: دادههای مورد نیاز تحقیق از سازمان هواشناسی برای 8 ایستگاه همدید به مدت 30 سال (1991 تا 2020) دریافت گردید. سپس با استفاده از شاخص اقلیم و گردشگری (TCI) شرایط آسایش اقلیمی در طی ماههای مختلف محاسبه و معنیداری معادله رگرسیونی بین شاخص مورد نظر با ارتفاع، طول و عرض جغرافیایی تعیین گردید.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه در این تحقیق استان اردبیل در شمال غرب ایران است.
یافته ها : تحلیل دادههای ایستگاههای محدوده تحقیق نشان داد از 10 طبقه شاخص اقلیم و گردشگری (TCI) سه طبقه "بسیار نامناسب"، "بسیار ناخوشایند" و "غیر قابل تحمل" در سطح استان وجود ندارد. علاوه بر این، شرایط "عالی" و "ایدهآل" در دوره گرم سال و شرایط "نامناسب" و "بسیار نامناسب" در دوره سرد سال بر این ناحیه تسلط دارد.
نتایج: نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که، معادله رگرسیونی چندجانبه برای تخمین مقدار شاخص TCI در ماههای آوریل(فروردین) تا اوت (مرداد) بسیار مناسب و بقیه ماهها نامناسب است. بعبارت دیگر نتایج آزمون t بیانگر آن است که تاثیر سه متغیر مستقل بر پیشبینی مقدار TCI در تمامی ماهها یکسان نیست، بلکه در برخی از ماهها هر سه متغیر موثر بودند و در برخی دیگر یک یا دو متغیر بر پیشبینی مقدار TCI بیشترین تاثیر را داشتند. در این راستا، ارتفاع در 8 ماه از سال نقش موثری در پیشبینی مقدار TCI داشته و علاوه بر ارتفاع، تاثیر عرض جغرافیایی در 6 ماه سال کاملا واضح است.
- بختیاری، آرشین؛ بختیاری، بهرام. (1396). تحلیل سه بعدی شاخص اقلیم گردشگری در گستره ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 32 (4)، 158 تا 174.
- براتیان، علی؛ رضایی، مریم. (1392). تحلیل فضایی شاخص اقلیم گردشگری در استان ایلام با استفاده از مدل TCI. علوم فضایی (جغرافیا)، 3 (2)، 101 تا 118.
- برنا، رضا. (1397). مطالعه شرایط آب و هوایی موثر بر گردشگری استان خوزستان با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری. فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، 8 (2)، 107 تا 118.
- پاهنگ، زینب؛ حمیدیان پور، محسن؛ شجاع، فائزه. (1402). تغییرپذیری مکانی-زمانی شاخص اقلیم گردشگری سواحل جنوب ایران. فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه¬ریزی و توسعه گردشگری، 12 (44)، 185 تا 210.
- جعفری، محمد؛ سلمانی مقدم، محمد. (1397). ارزیابی اقلیم آسایش گردشگری استان اردبیل با استفاده از شاخص TCI و تکنیک GIS. فصلنامه علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، 27 (105)، 159 تا 170.
- جوان، خدیجه. (1396). مقایسه شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و شاخص اقلیمی تعطیلات (HCI) (مطالعه موردی: ارومیه). پژوهش¬های جغرافیای طبیعی، 49 (3)، 423 تا 439.
- جودکی، حمیدرضا. (1401). ارزیابی و پهنه¬بندی اقلیم گردشگری با استفاده از شاخص TCI و تکنیک GIS در راستای برنامه¬ریزی گردشگری استان اصفهان. جغرافیا و برنامه¬ریزی منطقه¬ای، 12 (3)، 723 تا 742.
- حلبیان، امیر حسین؛ پورعیدی¬وند، لاله. (1393). روند شاخص اقلیمی گردشگری در شهر اصفهان. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری، 9 (27)، 143 تا 164.
- حیدری علمدارلو، اسماعیل؛ خسروی، حسن؛ نسب¬پور، سحر. (1398). مطالعه شاخص اقلیم آسایش گردشگری در مناطق خشک (مطالعه موردی: استان یزد). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19 (54)، 205 تا 217.
- خداشناس، سعید¬رضا؛ قهرمان، بیژن؛ داوری، کامران؛ ناظریان، حسن. (1387). ارائه مدل‌های رگرسیونی چند متغیره برآورد رسوب در حوضه¬های شمال استان خراسان. مجله آب و خاک، 22 (2)، 67 تا 76.
- رحیم‌پور، علی. (1392). تحلیل آماری صنعت گردشگری جهان، بازارهای آینده و جایگاه ایران. گردشگری و اوقات فراغت، 1 (1)، 1 تا 18.
- رضائی، پرویز؛ تیرانداز، محمد. (1389). پهنه¬بندی اکوتوریسم با تاکید بر اقلیم (مطالعه موردی: حوضه پلرود استان گیلان). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاههای انسانی، 13 (5)، 33 تا 46.
- رضائی، پرویز؛ حیدری، غلامحسن. (1387). بررسی ظرفیت¬های توسعه گردشگری منطقه الموت با تاکید بر اکوتوریسم. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاههای انسانی، 6 (3)، 37 تا 53.
- فتوحی، صمد؛ زهرایی، اکبر؛ ابراهیمی¬تبار، ابراهیم. (1392). ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری استان¬های شمالی حاشیه دریای خزر. فضای جغرافیایی، 42، 169 تا 189.
- فرج¬زاده، منوچهر؛ احمدآبادی، علی. (1389). ارزیابی و پهنه¬بندی اقلیم گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI). پژوهش¬های جغرافیای طبیعی، 71، 31 تا 42.
- مرادجانی، شیرین. (1401). بررسی اثر تغییر اقلیم بر گردشگری آینده استان لرستان با استفاده از شاخص TCI و سناریوهای واداشت تابشی. فصلنامه اکولوژی انسانی، 1 (1)، 29 تا 41.
- مرادمند، سعیده؛ گندمکار، امیر؛ خادم الحسینی، احمد؛ عباسی، علیرضا. (1398). واکاوی تغییرات اقلیم آسایش گردشگری سکونتگاههای انسانی استان گیلان با استفاده از شاخص دمای معادل فیزیولوژیک. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاههای انسانی، 14 (4)، 1115 تا 1130.
- نظريان، اصغر؛ مشيري، سيدرحيم؛ آقاجاني، فرشاد. . (1385). امكان سنجي توسعه صنعت جهانگردي در شهرستان اردبيل. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاههای انسانی، 3(1)، 103 تا 117.
- نوری، روح‌الله؛ اشرفی، خسرو؛ اژدرپور، ابوالفضل. (1387). مقایسه کاربرد روش‌های شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون خطی چندمتغیره براساس تحلیل مؤلفه‌های اصلی برای پیشبینی غلظت میانگین روزانه کربن‌مونوکسید: بررسی موردی شهر تهران. فیزیک زمین و فضا، 34 (1)، 135 تا 152.
- Alonso-Pérez, S., López-Solano, J., Rodríguez-Mayor, L., & Márquez-Martinón, J. M. (2021). Evaluation of the Tourism Climate Index in the Canary Islands. Sustainability, 13, 7042. https://doi.org/10.3390/su13137042.
- Balan, B., Mohaghegh, S., and Ameri, S. (1995(. State- of Art- in permeability determination from well log data: Part 1- A comparative study. Model development. SPE. 30978:17-25. https://doi.org/10.2118/30978-MS.
- Cao, K., & Gao, J. (2022). Assessment of climatic conditions for tourism in Xinjiang, China. Open Geosciences, 14, 382–392.
- Efe, B., Gözet, E., Özgür, E., Lupo, A. R., and Deniz, A. (2020). Spatiotemporal Variation of Tourism Climate Index for Türkiye during 1981–2020. Climate, 10, 151, https://doi.org/10.3390/cli10100151.
- Farajzadeh, H., Matzarakis, A. (2009). Quantification of climate for tourism in the northwest of Iran. Meteorological Applications, 16, 545–555, DOI: 10.1002/met.155.
- Mieczkowski, Z, 1985,The Tourism Climatic Index: A Method of Evaluating World Climates for Tourism. The Canadian Geographer, 29, 220-233.
- Scott, D., Gossling, S., and & De Freitas, C. R. (2008). Preferred climates for tourism: case studies from Canada, New Zealand and Sweden. Climate Research, 38 (1), 61-73.
- Wang, H., You, Q., Liu, G., Wu, F. (2022). Climatology and trend of tourism climate index over China during 1979–2020. Atmospheric Research, 277, 106321, https://doi.org/10.1016/j.atmosres .2022.106321.
- World Meteorological Organization. (2008). ا. Published by the World Tourism Organization and the United Nations Environment Programmer Printed by the World Tourism Organization, Madrid, Spain, ISBN: 978-92-844-1234-1 (UNWTO). 256 Pages.
