بررسی مقایسه‌ای مفهوم مکان از دیدگاه مارتین هایدگر و کریستین نوربرگ شولتز
الموضوعات : Theoretical foundations of architecture and urban planning
ساناز ریاحی زاده دهکردی
1
,
شهرام تقی پور دهکردی
2
1 - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
2 - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
الکلمات المفتاحية: مکان, مارتین هایدگر, کریستین نوربرگ شولتز,
ملخص المقالة :
در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي آﮐﺴﻔﻮرد واژه ﻣﮑﺎن، ﻧﻘﻄﻪ اي ﺧﺎص در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزش ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ در آن، ﺑﺴﺘﺮ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي و رﺷﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. از دﯾﺪﮔﺎه ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ، ﻣﮑﺎن، ﭼﯿﺰي ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﺤﻞ اﻧﺘﺰاﻋﯽ اﺳﺖ، ﻣﮑﺎن ﮐﻠﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از اﺷﯿﺎء و ﭼﯿﺰﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و داراي ﻣﺼﺎﻟﺢ، ﻣﺎده، ﺷﮑﻞ، ﺑﺎﻓﺖ و رﻧﮓ اﺳﺖ. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﮐﺎرﮐﺘﺮ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﮑﺎن را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.این مقاله برآنست تا با بررسی این مفهوم از منظر دو نظریه‌پرداز مطرح به درک عمیق‌تر مفهوم مکان برسد. این مقاله به بررسی مقایسه‌ای مفهوم مکان از نظر هایدگر و شولتز می‌پردازد. ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﮐﺮد، ﻣﮑﺎن ﭘﺪﯾﺪاري از ﻫﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﻌﻨﺎ، ﭼﯿﺰﻫﺎي دﯾﺪﻧﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﭘﻮﯾﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﻨﺒﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ دﻫﺪ. ﻣﮑﺎن ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺣﻀﻮري ﭘﻮﯾﺎ و زﻧﺪه دارد. ﭼﺮا ﮐﻪ رواﺑﻂ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﮑﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ رواﺑﻂ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ و دﻟﭽﺴﺐ و ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺟﻠﻮه ﮐﻨﺪ.
) افشارنادری، کامران، 1378،از کاربری تا مکان، معمار، شماره 4، صفحات 6-8#
2) امیری‌پویا، فائزه، افضلیان، خسرو، اعتصام، ایرج و طبسی، محسن، 1401، بررسی مکان از منظر هرمنوتیک فلسفی هایدگر (مطالعه موردی: فرهنگسرای نیاوران)، مطالعات هنر اسلامی، شماره 45، صفحات 50-64#
3) پرتوی، پروین و باقریان، محمدصابر، 1395، بررسی مقایسه‌ای-تطبیقی معنای مرکز در آراء مکتب اصفهان و اندیشه هایدگر، باغ‌نظر، شماره 14(48)، صفحات 17-30#
4) صافیان، محمدجواد و انصاری، مائده، 1393، بررسی شرایط امکان تحقق حقیقت مکان و سکنی‌گزیدن، پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 3(6)، صفحات 57-76#
5) طهوری، نیر، 1396، آموختن از هایدگر: پدیدارشناسی در معماری تأثیر فلسفه هایدگر در نظریه‌پردازی معماری:هویت مکان در نظریات کریستین نوربرگ شولتز و کریستوفر الکساندر، فصلنلمه علمی‌پژوهشی کیمیای هنر، شماره 25، صفحات 73-92#
6) عبدالهیان، اعظم، نیک‌منش، مهدی و عبداللهیان، حمید، 1402، پدیدارشناسی مکان و تخیل در داستان‌های زندان براهنی براساس دو رویکرد شولتز و باشلار، ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 1، صفحات 157-180#
7) کدخدامحمدی، امیر، دولت‌آبادی، فریبرز و کابلی، هادی، 1399، انکشاف جهان مکان در معماری مسکونی هورامان تخت ( از منظر پدیدارشناسانه)، دوفصلنامه اندیشه معماری، شماره 8، صفحات 120-134#
8) هادوی، علی، اسلامی، شهلا و مصطفوی، شمس‌الملوک، 1402، بررسی مفهوم مکان در مدارس با تکیه بر دیدگاه هایدگر در باب مکان، پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 24، صفحات 547-572#
9) بارکر، کریس، 1391، مطالعات فرهنگی (نظریه و عملکرد)، ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی#
10) پرتوی، پروین، 1392، پدیدارشناسی مکان، تهران، مؤسسه تألیف، ترجمه نشر آثار هنری متن#
11) رلف، ادوارد، 1389، مکان و بی‌مکانی، ترجمه محمدرضا نقصان محمدی و همکاران، تهران، آرمانشهر#
12) شار، آدام، 1389، هایدگر برای معماران: تأملی بر سنت معماری مدرن، ترجمه روزبه احمدی‌نژاد، تهران، طحان#
13) شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا، 1394، محاط در محیط: کاربرد روان‌شناسی محیطی در معماری و شهرسازی، تهران، سازمان جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران#
14) شولتز، کریستیان نوربرگ، 1381، مفهوم سکونت به سوی معماری تمثیلی، ترجمه محمود امیر یاراحمدی، تهران، نشر آگه#
15) شولتز، کریستیان نوربرگ، 1382، معماری: معنا و مکان، ترجمه ویدا نوروز برازجانی، تهران، نشر جان جهان#
16) شولتز، کریستیان نوربرگ، 1388، روح مکان به سوی پدیدارشناسی معماری، ترجمه محمدرضا شیرازی، تهران، رخ‌داد نو#
17) شولتز، کریستیان نوربرگ، 1391، معماری: حضور زبان و مکان، ترجمه علیرضا سیداحمدیان، تهران، انتشارات نیلوفر#
18) شولتز، کریستیان نوربرگ، 1394، معنا در معماری غرب، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، تهران، مؤسسه ترجمه و نشر آثار هنری متن#
19) مدنی‌پور، علی، 1379، طراحی فضای شهری نگرشی به فرآیندی اجتماعی و مکانی، ترجمه فرهاد مرتضایی، تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی#
20) هایدگر، مارتین، 1377، هرمنوتیک مدرن، مقاله ساختن، باشیدن، اندیشیدن، ترجمه بابک احمدی، مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، نشر مرکز#
21) هایدگر، مارتین، 1381، شعر زبان و اندیشه رهایی: هفت مقاله از مارتین هایدگر، همراه با زندگی‌نامه تصویری هایدگر، ترجمه عباس منوچهری، تهران، نشر مولی#
منابع و مآخذ انگلیسی:
1) Gustafson, P. E. R. (2001). MEANINGS OF PLACE: EVERYDAY EXPERIENCE AND THEORETICAL CONCEPTUALIZATIONS. Journal of Environmental Psychology, 21(1): pp. 5-16 #
2) Heidegger M,1962, Being and Time. John Macquarrie & Edward Robinson. Harper&Row#
3) Heidegger M, 2003, poetry,language,thought. Translated by A.Manoochehri, Tehran:mola; Persian#
4) Heidegger M, 2008, Being and Time. Translated by S.Jamadi, Tehran:Qoqnus; Persian#
5) Norberg schulz, C. ,1996, Nigh lands, Cambrige, london, M I Tpress.#
6) Pallasma, J. ,2002, Sensous Minimalism, Beiging, china Architecture &Building press#
7) Rapoport, A. ,1982, The meaning of the built environment: a nonverbal communication approach, Arizona: University of Arizona Press. #
8) Rogers, W.,2003, Sacramental Dwelling WithNature: Jonson "to penshurt" and Heidegger "building Dwelling Thinking". Furman University. #
9) Tuan, Y. F. ,2001, Space and place: The perspective of Experience. Minnea Polis: University of Minnesota press.#
