تأثیر روش‌های ارتباطی در تحولات تاریخ ایران در دوران اسلامی

الموضوعات :

زهره ابراهیمی آتانی ¹

1 - کارشناس کتابخانه و اسناد علمی دانشگاه علم و فرهنگ

تاريخ الإرسال : 21 الأحد , جمادى الثانية, 1446 تاريخ التأكيد : 05 الأحد , رجب, 1446 تاريخ الإصدار : 21 الثلاثاء , رجب, 1446

الکلمات المفتاحية: ارتباطات اسلامی, تاریخ ایران, تحولات دینی, هنر و معماری, تشیع, انقلاب مشروطه,

ملخص المقالة :

مفهوم ارتباطات در تاریخ ایران اسلامی نقش حیاتی در تحولات اجتماعی، دینی و سیاسی ایفا کرده است. این پژوهش به بررسی تأثیر روش‌های مختلف ارتباطی از جمله ارتباطات شفاهی، کتبی، تصویری و وسایل ارتباطی اولیه در تحولات تاریخی ایران اسلامی می‌پردازد. از جمله این روش‌ها می‌توان به خطبه‌ها، مکاتبات حکومتی، هنر و معماری اسلامی و نهادهای آموزشی اشاره کرد که هرکدام در عرصه‌های دینی و سیاسی به شکل‌دهی به هویت فرهنگی اسلامی و پیشبرد سیاست‌های حکومتی نقش داشته‌اند. در دوران اسلامی ایران، ارتباطات شفاهی به‌ویژه از طریق خطبه‌ها و منابر، ابزار مهمی برای انتقال پیام‌های دینی و حکومتی بودند. همچنین ارتباطات کتبی در قالب نامه‌ها و مکتوبات حکومتی و علمی نقش گسترده‌ای در تثبیت مفاهیم دینی و سیاسی ایفا کرده است. هنر و معماری اسلامی نیز به‌عنوان ابزارهای ارتباطی تصویری در انتقال پیام‌های دینی و اجتماعی در جامعه اسلامی ایران مؤثر بوده‌اند. پژوهش حاضر همچنین تأثیرات هنر اسلامی، به‌ویژه در دوران صفویان، در انتقال مفاهیم دینی و سیاسی و نقش نهادهای علمی در گسترش تشیع را مورد بررسی قرار می‌دهد.

المصادر:

الهادی، محمد. (1393). تعلیم و تربیت اسلامی و تأثیر آن بر فرهنگ و جامعه ایرانی. تهران: پژوهشکده تحقیقات اسلامی.
آیت‌الله‌زاده، محمد. (1394). نقش هنر و معماری در ارتباطات اسلامی ایران. مجله معماری ایران، (4)28، 220-210.
جان، برایان. (2012). فتوحات اسلامی و جهان ایرانی: شکل‌گیری هویت جدید. انتشارات دانشگاه آکسفورد.
حیدری، حسین. (1391). تاریخ ایران در دوران اسلامی: تأثیرات فرهنگی و اجتماعی در دوران صفویه. مجله تاریخ ایران اسلامی، (3)15، 67-45.
خلیلی، محسن. (1394). شاهنشاهی صفویه و گسترش تشیع در ایران. مجله مطالعات خاورمیانه، (2)28، 119-101.
دهقانی، شفیع. (1391). اثرات هنر اسلامی در ایران. تهران: انتشارات فرهنگ.
شریعتی، علی. (1395). نقش متون اسلامی در شکل دادن به اندیشه و فلسفه در ایران. مجله ایران‌شناسی، 2(12)، 148-135.
طبری، محمد بن جریر. (1358). تاریخ طبری. بیروت: دارالمعارف.
طوسی، محمد بن حسن. (1386). تاریخ اسلام. تهران: نشر علمی.
عباس، مصطفی. (1393). تشیع در عصر صفوی: تحول دینی و اقتدار سیاسی در ایران. مجله ایران‌شناسی، (3)11، 134-112.
عباسیان، فرزاد. (1386). ظهور سلسله‌های ایرانی: از سامانیان تا صفویان. انتشارات دانشگاه کمبریج.
کریم‌زاده، سید. (1398). معماری و هنر به عنوان ابزارهای ارتباطی مذهبی و فرهنگی در ایران صفوی. مجله هنر و معماری، 3(25)، 225-205.
محمودی، حسین. (1396). حکمرانی و مکاتبه در ایران قرون وسطی: نقش حروف در حکومت‌داری. مجله تاریخ سیاسی ایران، (1)16، 120-100.
محمودی، علی. (1397). انقلاب مشروطه ایران: تغییرات اجتماعی و سیاسی در اوایل قرن بیستم. تهران: مؤسسه مطالعات سیاسی ایران.
مصدق، فرهاد. (1389). نقش خطبه‌ها و سخنرانی‌های عمومی در شکل‌گیری افکار عمومی در ایران اسلامی. بررسی معارف اسلامی، (2)5، 70-55.
میرزایی، علی. (1397). مدارس و دانشگاه‌های اسلامی ایران: نقش آن‌ها در شکل‌دهی دانش و فرهنگ. مجله تعلیم و تربیت ایران (3)21، 90-77.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب. (1362). تاریخ یعقوبی. تهران: انتشارات اساطیر.