آموزه های مشترک مولوی و اکهارت دربارة وحدت وجود، عشق و عزلت

الموضوعات :

مریم افشار طهرانی ¹ , علی اصغر حلبی ² , احمد خیالی خطیبی ³

1 - دانشجوی‌دکتری،‌‌گروه‌ زبان ‌و ‌ادبیّات ‌فارسی،‌ دانشگاه‌آزاد اسلامی،‌ واحد‌ تهران مرکزی ، ‌تهران، ‌ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار ، گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی تهران مرکزی،تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 12 الجمعة , جمادى الثانية, 1446 تاريخ التأكيد : 05 الأربعاء , رمضان, 1446 تاريخ الإصدار : 17 الأحد , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: وحدت وجود, عشق, عزلت, مولوی, اکهارت,

ملخص المقالة :

در این پژوهش برخی از آموزه ­های مشترک مولانا و اکهارت دربارة سه مفهوم وحدت‌وجود، عشق و عزلت مورد بررسی قرار­ گرفته ­است. می­ دانیم که بنیادی ­ترین موضوع عرفان «خدا» است و تلاش عارفان برای ایجاد ارتباط معنوی بین خدا و انسان است، مولانای مسلمان ایرانی در قرن هفتم و مایستر اکهارت مسیحی در قرن سیزدهم میلادی که تقریباً با یکدیگر معاصر بودند کوشیده­ اند با زبانی شیوا به این مهم پرداخته و با نگاهی فراتاریخی و فراجغرافیایی بشریّت را در همة زمان­ ها و مکان­ ها به سوی خدا فراخوانند، هر چند که راز ناشناخته ­ماندن اکهارت به دلیل محکومیّت وی از سوی کلیسایی است که وی را متّهم به شطحیّاتی که اغلب آن­ها دربارة وحدت­ وجود­است، دانسته و آثار وی را توقیف­ کردند.

از سویی ­دیگر اساس و بنیان همة مکاتب عرفانی اعم از اسلامی و مسیحی «وحدت­ وجود» است. مولانا و اکهارت بدان عنایت ویژه ­ای داشتند و اغلب اندیشمندان از هر دوی ایشان به­ عنوان عارفان وحدت­ وجودی یاد می­ کنند. پر واضح است که عارف با قلب خویش خدا را می ­شناسد و به مدد عشق به وحدت­ می­ رسد و بریدن از خلایق و عزلت ­گزینی راهی برای عشق­ ورزیدن به خداست.

در این پژوهش که مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است، مفاهیم عرفانی وحدت­ وجود، عشق و عزلت را در اشعار مولانا و افکار اکهارت دریافته و سپس به تبیین مهم ­ترین آموزه ­های مشترک ایشان پرداخته ­شده ­است.

المصادر:

کتاب ها قران کریم. (1385) ، ترجمه مهدی الهی قمشه ای، تهران: جمهوری
بحرانی، اشکان. (1389) .آینه¬های نیستی (الهیّات سلبی در آثار مولانا و مایستر اکهارت). مقدمه: کاکایی، قاسم. تهران: علم
حلبی، علی اصغر. (1375). تأثیر قرآن و حدیث در ادبیّات فارسی. چاپ چهارم، تهران: اساطیر
حلبی، علی اصغر. (1392). تاریخ تصوّف و عرفان. تهران: زوّار
زرین کوب، عبدالحسین. (1374) .آشنایی با نقد ادبی. چاپ سوم، تهران: سخن
زمانی، کریم. (1383). میناگر عشق ( شرح موضوعی مثنوی معنوی، مولانا جلال الدین محمد بلخی). چاپ دوم، تهران: نشرنی
فانینگ، استیون. (۱۳۸۴). عارفان مسیحی. مترجم: فریدالدین رادمهر، تهران: نیلوفر
کاپلستون، فردریک چارلز. (1388). تاریخ فلسفه. مترجم: سیّدجلال¬الدین مجتبوی، ج 1: یونان و روم، چاپ ششم، تهران: علمی وفرهنگی
کاکایی، قاسم. (1391). وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت.چاپ پنجم، تهران: هرمس
لاهیجی، شمس الدين محمد. (۱۳90). مفاتیح الاعجاز في شرح گلشن راز. مصحّح: محمدرضا برزگر- عفت (خالقی) کرباسی، چاپ نهم، تهران: زوار. مولوی، جلال الدّین محمد. (1376). مثنوی معنوی. تصحیح رینولدالین نیکلسون، تهران: ققنوس
مقاله‌ها احمدتوبي، مظاهر. (1383). معناي ظاهري و باطني قران در نظر مولوی و کتاب مقدّس در آرای اکهارت. مقالات و بررسی ها، دوره سی وهفتم، صص 172 – 161
احمدتوبي، مظاهر. (1396). انقطاع: طریق بازگشت نَفْس به اتحاد دوباره با ذات الهی از نظر مایستر اکهارت. مجلة ادیان و عرفان، سال پنجاهم، شمارة دوم، صص 200-179
بهجت، حمیده. (1379) .عرفان مسیحی در آلمان (قرن 13 و 14 میلادی). نشریه: مدرّس علوم انسانی شمارة شانزدهم، صص16-1
تابانفرد، عباس – رسمی، سکینه. (1399). تحلیل هیجان مثبت «عشق عرفاني» در مثنوی¬معنوی با رويکرد مثبت¬گرا. متن¬پژوهی ادبی، سال بیست¬وچهارم، شمارة هشتادوپنجم، صص 112-69
توران، امداد. (1389). ازانقطاع تا فنا در اندیشة اکهارت. مجلة هفت¬آسمان، شمارة چهل وششم، هفت آسمان، دورة دوازدهم، صص 34-7
خدادادی، محمد- کهدویی، محمدکاظم. (1391). تجلّی نظریۀ وحدت وجود در اشعار عمان سامانی با نگاهی به آرای شمس تبریزی و مولوی. مطالعات عرفانی شمارة شانزدهم،صص 138-107
رویتر. جیمز. ای. (1383). دگرگونی انسان در نظر ابن¬عربی و اکهارت. مترجم: محمد هادی ملّازاده، فصلنامة علمی - ترویجی دانشگاه قم ، سال ششم ، شمارة اوّل، صص180-153
صادقی، معصومه. (1397). وحدت و کثرت ادیان با رویکرد عرفانی در مثنوي مولوي. فصلنامه عرفان اسلامی، سال چهاردهم، شمارة پنجاه¬وششم، صص 341-326
قبادی کیا، علی- بهنام فر، محمد. (1395) . تأمّلی در تمامی یا ناتمامی مثنوی مولوی. نشريّة ادب و زبان، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر كرمان، سال نوزدهم، شماره سی ونهم، صص 188-165
قنبری، بخشعلی. (1386). راههای رابطه انسان با خدا از نظر ترزا و مولوی. نیمسال نامه تخصصی پژوهشنامه ادیان، سال اوّل، شماره اوّل، صص167-139
کاکایی، قاسم - بحرانی، اشکان. (1390). فنای صفاتی از دیدگاه مولانا و مایستر اکهارت. مطالعات اسلامی، فلسفه و کلام، سال چهل¬وسوم، شمارة پیاپی 2/86 ، صص 176-147
کاکایی، قاسم. (1380). وحدت وجود : تجربه، تعبیر، تمثیل. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، دوره دوم، شماره چهارم، صص 112-79
کاکایی، قاسم. (1386). نیستی و کارکرد آن در مباحث الهیّات در نگاه مولانا و مایستر اکهارت. نامه حکمت، سال پنجم، شماره دوم، صص66-39
نظری، ماه. (1395). بيان وحدت شگردهاي تمثيلي در مثنوي معنوي. فصل نامه تحقيقات تعليمی و غنايی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، شماره پياپی: سي ام، صص168-151