جایگاه عرفان اسلامی در اندیشه‌های مهدی محقق

الموضوعات :

الهه غلامی ورنامخواستی ¹ , اصغر رضاپوریان ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

تاريخ الإرسال : 07 الخميس , جمادى الأولى, 1444 تاريخ التأكيد : 17 الأربعاء , رجب, 1444 تاريخ الإصدار : 08 الإثنين , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: عرفان اسلامی, مهدی محقق, عرفان حکیم سبزواری, وحدت وجود, نقد تصوف.,

ملخص المقالة :

اندیشمند معاصر، مهدی محقق، در زمینه‌های متعددی از علوم انسانی و اسلامی پژوهش نموده¬است. در حوزۀ عرفان اسلامی کاوش‌‌هایی دارد که کمتر دیده شده¬است. در این مقاله با روش استقرای منطقی و مراجعه به منابع دست اول، تلاش¬گردیده تا این جنبه از تحقیقات ایشان جداگانه مورد توجه قرارگیرد. به این ترتیب در سه جایگاه، عرفان را در پژوهش‌های این اندیشمند می‌توان ملاحظه¬نمود: دستۀ نخست، تصحیح متون عرفانی است مانند تصحیح کشف الاسرار میبدی و اشترنامه عطار؛ دوم درس‌های حکمت که به عرفان نیز گسترش یافته¬است مانند شرح منظومه حکمت سبزواری و شرح حکمت¬الاشراق و شرح الهیات الشفاء؛ سوم در مقالات و گفتارهایی به موضوعات عرفانی یا شخصیت‌های عارف مربوط¬می‌شود. نتیجه¬گیری¬می‌گردد که یکی از ابعاد پژوهش‌های محقق، عرفانی و موارد آن ارائه را می‌توان ملاحظه¬نمود. از طرفی در ارزیابی سه جریان فکری که یکی شیفتۀ تصوف است و دیگری منکر آن، محقق به دستۀ سوم تعلق دارد که با دیدگاه انتقادی و سنجش¬گرایانه به عرفان و تصوف می‌نگرد.

المصادر:

منابع و مآخذ
1) آشتیانی، سیدجلال الدین (1370)، رسائل حکیم سبزواری، تهران، نشر اسوه.
2) ایزوتسو، توشی¬هیکو (1379)، بنیاد حمکت سبزواری، ترجمه: سید جلال الدین مجتبوی، تهران، دانشگاه تهران.
3) اعتماد السلطنه، محمدحسن خان (1362) مطلع الشمس، تهران، نشر فرهنگسرا.
4) جعفری: جعفر بن محمد (1337) ذکر تاریخ اولیاء جلد ششم، مجموعه فرهنگ ایران زمین، به کوشش: ایرج افشار، تهران، سخن.
5) رحیمیان، سعید (1383) مبانی عرفان نظری، تهران، انتشارات سمت.
6) سبزواری، ملا هادی، (1372)، شرح الاسماء شرح دعاء الجوشن الکبیر، تحقیق: نجفقلی حبیب، تهران: دانشگاه تهران.
7) سبزواری، ملا هادی‌(1373)، شرح مثنوی، به کوشش: مصطفی بروجردی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
8) سبزواری، ملا هادی (1380)، دیوان اسرار، تصحیح: سید حسن امیری، تهران؛ بعثت.
9) سبزواری، ملا هادی (1384) شرح بنراس الهدی، تصحیح: سید صدرالدین طاهری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
10) شریف رازی، محمد (1352)، گنجینۀ دانشمندان، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
11) عطار فریدالدین (1339)،‌اشترنامه، تصحیح و تعلیقات: مهدی محقق، تهران، انجمن آثار ملی.
12) محقق، مهدی (1395)، حکیم سبزواری و عرفان، فصلنامه تخصصی حکمت نامه مفاخر، سال اول، شماره اول.
13) محقق، مهدی و فیروز اسماعیل زاده (1398) مقاله «مینوی، معنا و متن صوفیه»، مجله ادبیات پارسی معاصر، سال نهم، شماره دوم.
14) محقق، مهدی (1380) بیست گفتار یا گزارش سفرهای علمی به سیزده کشور، تهران،‌اطلاعات.
15) ----------، (1382) اسماعیلیه، تهران، انتشارات اساطیر.
16) ----------، (1396) شناختنامه مهدی محقق، بنیاد ملی نخبگان، مراسم نکوداشت مقام علمی و فرهنگی محقق.
17) ----------، (1384) یک دهان خواهم به پهنای فلک، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
18) ---------، (1386)، شرح بزرگ دیوان ناصر خصرو،تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
19) ----------، (1385)، مجموعه سخنرانی‌ها و مقاله‌ها در فلسفه و عرفان اسلامی، تهران، انجمن آثار ومفاخر فرهنگی.
20) ---------،( 1360) شرح بیست و پنج مقدمه در اثبات باری، تهران؛ نشر دانشگاه مک گیل و دانشگاه تهران.
21) -------، (1370) شرح منظومه حکمت ملا هادی سبزواری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
22) میبدی، رشید الدین (399) تصحیح تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، تهران، دانشگاه تهران.
23) مینوی، مجتبی (1358) نقد حال؛ تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
24) ------- (1369) تاریخ و فرهنگ، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
25) مینوی، ماه منیر (1381) مینوی بر گسترۀ ادبیات فارسی، تهران، نشر توس.
26) نصر، سیدحسین (1348)، معارف اسلامی در جهان معاصر، تهران، شرکت سهامی کتاب‌‌های جیبی.
27) هیدجی (1364) حاشیه حکیم هیدجی بر شرح منظومه سبزواری، تهران، چاپ سنگی.