خوانش هانری کربن از هم‌گرایی اهل معنا با تکیه بر آخرت‌شناسی فلسفی-عرفانی ملاصدرا
الموضوعات : Islamic Mysticismیوسف شفیعی‌پناه درآباد 1 , موسی اکرمی 2 , انشاالله رحمتی 3
1 - دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه فلسفه، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: musa.akrami@gmail.com
3 - استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: کربن, ملا, عالم مثال, خیال فعّال, اهل معنا, آخرت‌شناسی.صدرا.,
ملخص المقالة :
یکی از موضوعاتی که در دستگاه فلسفی ملاصدرا برای هانری کربن جذابیت و نقش محوری دارد، ضرورت وجود عالم مثال، جسم مثالی و خیال خلاق در تبیین جهان¬شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی است. ازآنجاکه دغدغۀ اصلی کربن رهایی و نجات بشر از بی‌معنایی است و در این رهگذر حذف عالم میانه و قوۀ معرفتی آن یعنی خیال را از عوامل مهم این بی‌معنایی و تقدس‌زدایی از عالم هستی می‌داند، به دنبال هم‌گرایی سسلسلۀ اهل معنا (افلاطونیان عالم) و یافتن وجوه مشترک آنان در سرتاسر تاریخ است. وی با تعمّق در آثار فیلسوفان و عارفان مسیحی در سنت غربی و همچنین با ژرفکاوی در سنت ایرانی – اسلامی و نیز با بهره‌گیری از روش پدیدار‌شناسی هرمنوتیکی خوانشی از آخرت‌شناسی ملاصدرا ارائه¬می‌نماید که بیانگر وجوه مشترک فراوانی میان معنویتباوران است. در این نوشتار به بررسی این وجوه مشترک در میان افلاطونیان پارس از یک سو و خانواده اهل معنا در سنت غربی آن از سوی دیگر می‌پردازیم.
-ابن عربی، محی الدین. (1396). نقش خیال. گردآورنده: محمودالغراب، محمود. ترجمه: فرهمند، محمد. چاپ دوم تهران: جامی.
2-اوجبی، علی. (1393). سهروردی پژوهی، مجموعه مقالاتی در معرفی آراء، احوال و آثار سهروردی. چاپ اول. تهران: خانه کتاب.
3-چیثام، تام. (1397). عالم زیر و زبر هانری کربن وعرفان اسلامی. ترجمه امیر حسین پور نامدار. چاپ اول. تهران: حقیقت.
4-چیتیک، ویلیام. (1401). عوالم خیال: ابن عربی و مسئله اختلاف ادیان. ترجمه: کاکایی، قاسم. چ 10. تهران: هرمس
5-حکمت، نصرالله. (1389). مباحثی در عرفان ابن عربی. چاپ اول. تهران: علم
6-سهروردی، یحیی بن حبش. (1372). مجموع مصنفات شیخ اشراق، ج2، مصحح: هانری کربن، هانری، حبیبی، نجفقلی، نصر، حسین. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات فرهنگی (پژوهشگاه)
7-شهرزوری، محمد بن محمود. (1372). شرح حکمه¬الاشراق. محقق: حسین ضیایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
8-صدرالدین محمد شیرازی [ملاصدرا]، محمد ابراهیم. (1363). مفاتیح الغیب. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
9------------. (1383). الحکمه المتعالیه فی الأسفارالأربعه، ج8. چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
10------------. (1382). الحکمه المتعالیه فی الأسفارالأربعه، ج9. چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
11-----------. (1383). الحکمه المتعالیه فی الأسفارالأربعه، ج1. چاپ سوم. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
12-کربن، هانری. (1384). مجموعۀ مقالات، جمع‌آوری و تدوین محمدامین شاهجویی،چ اول، تهران: حقیقت.
13-کربن، هانری. (a1395). تخیل خلّاق در عرفان ابن عربی. ترجمه: انشاءالله رحمتی. چاپ سوم. تهران: جامی.
14--------. (b1395). ارض ملکوت کالبد رستاخیزی انسان از ایران مزدایی تا ایران شیعی. ترجمه وتحقیق: انشاءالله رحمتی، چاپ نخست. تهران: سوفیا.
15-------. (1394). زمان ادواری در مزدیسنا و عرفان اسماعیلیه. تالیف و ترجمه: انشاءالله رحمتی، چ1. تهران: سوفیا.
16-----. (1398). اسلام ایرانی (4). بخش اوّل. ترجمه: انشاءالله رحمتی. چاپ اول. تهران: سوفیا
17------. (1393). اسلام ایرانی (2). ترجمه و توضیح: انشاءالله رحمتی. چاپ دوّم. تهران: سوفیا.
18----. (1397). ابن سینا و تمثیل عرفانی. ترجمه و توضیح: انشاءالله رحمتی. چاپ چهارم. تهران: سوفیا
19-----. (a1394). اسلام ایرانی (3)، تحقیق وترجمه انشاءالله رحمتی. چاپ نخست. تهران: سوفیا.
20-----. (1396). فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی. ترجمه: جواد طباطبایی، چاپ دوم. تهران: مینوی خرد.
21----. (1392). انسان نورانی در تصوف ایرانی. ترجمه: جواهری نیا، فرامرز. چاپ سوم. تهران: گلبان،
22----. (b1394) . معبد و مکاشفه. ترجمه: انشاءالله رحمتی چاپ سوم. تهران: سوفیا
23-کاپلستون، فردریک چارلز. (1380). تاریخ فلسفه ج1، یونان و روم. ترجمه: مجتبوی، سیدجلال الدین. چاپ چهارم. تهران، ناشر: سروش،
24-مجتهدی، کریم. (1394). افلاطونیان متاخر از ادریوس تا ویکتور کوزن. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
25-یزدانپناه، سیدیدالله. (1391). حکمت اشراق (2) گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب الدین سهروردی. چاپ دوم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
26- Boeme, Jacob (2016). The three Principles of the Divine Essence. Translated in English by John Sparrow (1648). Kraus House
27- Swedenborg, Emanuel (2000). Heaven and its Wonders and Hell from Things Heard and Seen, Translated in English by George E, Dole, Pennsylvania: Swedenborg Foundation
ب. مقالات
1-بشیرپور، حبیب، پازوکی، شهرام. (1396). «سیر تحول و اندیشه امانوئل سوئدنبورگ عارف پروتستان قرن هجدهم». پژوهشنامه ادیان، دو فصلنامه علمی –پژوهشی، سال یازدهم، شماره بیست و دوم، پاییز و زمستان، صفحات: 51 تا 77
2-پیچ، رولاند. (1386). یاکوب بومه و اسلام. ترجمه: رجبی، احمد، هفت آسمان، دو فصلنامۀ علوم انسانی، ادیان و مذاهب، شماره پیاپی36، زمستان، صفحات: 39 تا 66
3- رحمتی، انشاءالله. (1395). «پیکار در راه جان جهان» [= پیشگفتار مترجم] در هانری کربن، ارض ملکوت کالبد رستاخیزی انسان از ایران مزدایی تا ایران شیعی. ترجمه وتحقیق: انشاءالله رحمتی. چاپ نخست. تهران: سوفیا،
4- کرمانی، علیرضا. (1396). «نقد و بررسی وجود‌شناسی عارف لوتری یاکوب بومه». معرفت ادیان، سال هشتم، شماره چهارم پیاپی32، پاییز، صفحات: 39 تا 56
