لمعه‌ای بر تهافت معنای عشق از منظر ابن سینا

الموضوعات : Intellectual explorations

احسان زهره وند ¹ , غلامحسین خدری ²

1 - دانشگاه الهیات پیام نور،فلسفه و حکمت، واحد ری
2 - گروه فلسفه کلام و اخلاق دانشاه پیام نور

تاريخ الإرسال : 07 الأحد , جمادى الثانية, 1446 تاريخ التأكيد : 21 السبت , شوال, 1446 تاريخ الإصدار : 16 الأربعاء , ربيع الثاني, 1447

الکلمات المفتاحية: ابن سینا, عشق, تهافت, مالیخولیا, عشق عفیف, عله الوجود.,

ملخص المقالة :

ضرورت بررسی میراث فلسفی فیلسوفان در باب معنای عشق، کاری بس سترگ در تقرب به ایضاح امری است که مفهومش در غایت ظهور اما در نهایت خفاست. ابوعلی‌سینا، سرسلسله جنبان حکمت مشاء در عالم اسلامی در آثارش از «پزشکی» تا «فلسفی و عرفانی»، دیدگاه‌های متفاوت سه‌‍گانه‌ای را پیرامون  معنای عشق اظهار می‌دارد؛ در «القانون فی الطب» -متأثر از طب جالینوس-، عشق را بیماری وسواس‌گونه‌ شبیه به مالیخولیا، و در «رساله عشق» وی با روش فلسفی‌استدلالي‌اش، درصدد اثبات عشق به عنوان جوهره بقاء موجودات و سريانش در تمام هستی برمی‌آید و در نهايت، در «نمط نهم اشارات» وی با نگاهی عارفانه، آن را ترنمی از عشق عفیف رانده که موجب تلطیف سر و آمادگی در سلوک می‌گردد. این خامه با روش تحليل فلسفي و اسنادی تلاش كرده تا ضمن تبیین و بررسی آراء و نظریات مختلفش در آثار متعدد، به روشنگری از این تهافت پرداخته و آن را مورد ارزیابی و سنجش علمی قرار داده و در ادامه کوششی نیز برای ترسیم مبادی تصوریه و تصدیقیه عشق از منظر وی را مبذول و سر آخر موجهات مدللی در راستای رفع و دفع تهافت‌های حاصله از عشق را در چهار قسمت طرح اندازی نماید که از میان آنها، تقلیل نظر شیخ در «قانون» را به عوارض نوع خاصی از عشق ارجح دانسته است.   

المصادر:

ابن‌عربي، الفتوحات المكيه، القاهره: الهيئه المصرية العامة للكتاب، 1391.
ابوعلي‌سينا، الاشات و التنبیهات، قم: مطبوعات دینی، 1384.
ابوعلي‌سينا ، الهيات نجات، ترجمة سيد يبد يحيي يثربي، بي‌جا: انتشارات فكر روز، 1370.
ابوعلي‌سينا ،دانشنامه علائی، تحقیق محمد معین، همدان: انجمن آثار مفاخر،1383.
ابوعلي‌سينا ، رساله‌ی عشق، تهران: بيدار، 1400.
ابوعلي‌سينا ،الهیات الشفاء، بی‌جا، بی‌تا.
ابوعلي‌سينا ، قانون، مترجم عبدالرحمن شرفكندي (هه‌ژار)، تهران: سروش، 1389.
ابوعلي‌سينا ، قانون، ، بیروت: دار احیاء التراث، بی‌تا.
اخوان‌صفا، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بيروت – لبنان: الدار الاسلامية، 1412ق.
ارسطو، اخلاق نیکوکاخوسی، مترجم محمد حسن لطفی،تهران: طرح نو،1377.
افرا خاکزاد؛ هادی ربیعی؛ محمد اکوان، لذت از آثار هنری و نسبت آن با قوای ادراکی از دیدگاه ابن سینا، دوفصلنامه‌ی حکمت معاصر: دوره 12، شماره 2 ، آذر 1400، ، صفحه 89-86
افلاطون، ضیافت، ترجمه محمد ابراهیم امینی فرد، تهران: نشر جامی، 1396.
افلاطون، جمهور، ترجمه محمدحسن لطفی ، تهران: انتشارات خوارزمی، 1353.
تهانوي، كشاف الاصطلاحات الفنون و العلوم، بيروت – لبنان: مكتبة لبنان ناشرون، 1996م.
حافظ، دیوان حافظ، تهران: زوار،1320.
دانشنامة جهان اسلام، بنياد دايرة المعارف اسلامي،11749 https://rch.ac.ir/article/Details/.
داويديان، هاراطون، شناخت و درمان افسردگي در فرهنگ ايراني، تهران: فرهنگستان علوم پزشكي، 1386.
دشتی، مصطفی، معارف و معاریف، تهران: موسسه فرهنگی، 1385.
دکامی، عروتی، برسی مبانی نظری دیدگاه‌ حکیم مهدی الهی قمشه‌ای مبنی بر فاعلیت بالعشق واجب تعالی در آثار حکیمان پیشین، دوفصنامه‌ی حکمت معاصر، دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، ، صفحه 139-163
رازی، زکریا، طب الروحانی، مترجم پرویز ذاکانی، تهران: اهل قلم، 1381.
زرین‌کوب، عبدالحسین، از کوچه‌ی رندان، تهران: انتشارات سخن، 1374.
شفیعی كدكنی، محمد رضا، ابن سینا و ماهیت عشق، مجله فرهنگی هنری بخارا، شماره135 ، 1396
صفا، ذبیح الله، جشن نامه ابن سینا، تهران: انجمن ملی،1331.
عبوديت، عبدالرسول، منطق، فلسفه و عرفان، بي‌جا: انتشارات موسسة آموزشي و پژوهشی امام خميني، (ره)، 1379.
عطار نیشابوری، فرید الدین، دیوان، تهران، نشر نخستین، 1371.
_________________، تهران، نشرکتاب، 1368
فلوطین، مجموعه آثار، مترجم محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی، 1366.
كاپلسون، فردريك چارلز، تاريخ فلسفه، مترجم: جلال الدین مجتبوی، تهران: شركت انتشارات سروش، 1368.
محقق، مهدی، فیلسوف ری، تهران: افست، 1352.
محمودی، حسین، مجموعه درس‌گفتارهایی درباره بوعلی‌سینا، 1399. http://www.buali.ir/fa/lessons/g6
http://www.buali.ir/buali_content/media/article/Dr.%20Mahmudi_713.pdf
مصباح، محمد تقی، آموزش فلسفه، قم: مرکز تبلیغات، 1368.
مظفر، محمد‌رضا، المنطق، قم: ذوالقربی، 1394.
مولوی رومی، جلالال دین محمد، مثنوی معنوی، به اهتمام و تصحیح رینولد الین نیکلستون، تهران،انتشارات امیرکبیر، 1353.