بازتاب فلاحت در کاشان از منظر کتاب تاریخی مرآ ة القاسان
الموضوعات :
1 - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، ایران
الکلمات المفتاحية: دوره ناصری, کاشان , فلاحت , کلانتر ضرابی, مراةالقاسان,
ملخص المقالة :
عصر ناصری دوره تغییر و تحولات اجتماعی در تاریخ ایران و شروع مدرنیسم اجتماعی است. عواملی مانند تغییر در نحوه کارکرد دستگاه دیوانسالاری سنتی، ارتباطات فرهنگی و اقتصادی گسترده با جهان خارج، ورود مظاهر نوین پیشرفت صنعتی به کشور، گسترش صنعت چاپ و نشر و رقابت قدرتهای بزرگ استعماری در آسیا، این تحولات را رقم زدند. در این دوره گردآوری و تدوین اطلاعات درباره فرهنگ، اقتصاد ایالات و ولایات کشور توسط مولفان مورد توجه قرار گرفت. مرآة القاسان تالیف عبدالرحیم کلانتر ضرابی که با عنوان تاریخ کاشان در ایران نشر شده است اثر دایره المعارف گونه ای است که به جوانب تاریخی، اجتماعی، اقتصادی،جامعه شناسی و مردم شناسی کاشان در عصر ناصری می پردازد. این اثر اطلاعات دست اول و جامعی در ارتباط با کاشان ، اجتماع و اقتصاد آن منطقه ارائه می دهد که در شناخت تحولات آن دوران بسیار موثر است. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت فلاحت بمنطقه کاشان بر اساس کتاب مراه القاسان است و روش تحقیق اسنادی – کتابخانه است. تفحص در این اثر مشخص می نماید فلاحت پایه اصلی اقتصادی در دوره میانی حکومت ناصری است ، دانش بومی سرزمینی عامل ثبات کشاورزی آن دوره بوده است و در این منطقه خشک، قنات محور کشاورزی است. بازیابی این دانش بومی می تواند در رفع بحران های زیست محیطی امروزه کاربردی باشد. مولف با ذکر وقایع تاریخی دوران قاجاریه در کاشان اثری جامع را نگاشته است.
افشار، ایرج.(1335). یاداشتی در تاریخ کاشان. مجله یغما، شماره 95: 124-128.
امانت،عباس. (1383). قبله عالم : ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ترجمه حسن کامشاد. تهران: کارنامه.
بارتولد، واسیلی ولادمیروویچ.( 1358). تذکره جغرافیایی تاریخی ایران، ترجمه حمزه سردادور. تهران: توس.
ثابتی، حبیب الله.(1348). بررسی اقالیم حیاتی ایران. تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
جکسن، آبراهم.( 1357). سفرنامه جکسن،ترجمه منوچهر امیری و فریدون بدره ای. تهران: خوارزمی.
حیدری، آرش.( 1399). واژگونه خوانی استبداد ایرانی. تهران: مانیا هنر.
رازنهان، محمد حسن ، بیاتی، هادی. ( 1394). بررسی جرایم اقتصادی در دوره ناصری. پژوهشهای تاریخی.دانشگاه اصفهان، سال هفتم، شماره28: 61 -82.
رحمانیان، داریوش و میرزایی، مهدی.(1397). نظام مالکیت آب در روزگار قاجاریه : مطالعه موردی کاشان و پیرامون. تحقیقات تاریخ اجتماعی, شماره 16: 1-25.
ستوده،منوچهر .( 1361). حدود العالم من المشرق الی المغرب. تهران: طهوری.
عاطفی، افشین.( 1389). بزرگان کاشان. تهران: مرسل.
غفاریان، سیروس.( 1380). گذری بر منابع و تحقیقات تاریخ کاشان. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا . خانه کتاب ، شماره46 :83-84.
قنوات، عبدالرحیم.( 1389). سیمای کاشان در معجم البلدان یاقوت حموی. فصلنامه کاشان شناخت. شماره 6 : 173-180.
کریمیان، علی.( 1379). وظایف وزرای شش گانه و مجلس دربار در عهد ناصری. گنجینه اسناد. کتابخانه ملی، شماره 39: 40-47.
کلانتر ضرابی ،عبدالرحیم.(1356). تاریخ کاشان. تهران: امیر کبیر.
گرنی،جان و صفت گل، منصور.(1387). قم در قحطی بزرگ. قم : کتابخانه بزرگ حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
گریشمن، رومن.(1381). ایران از آغاز تا اسلام ، ترجمه محمد معین. تهران: علمی و فرهنگی.
لستر ینج ،گای.(1383). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان. تهران: علمی و فرهنگی.
لمبتون، آن.( 1385). سیری در تاریخ اسلام بعد ایران، ترجمه یعقوب آژند. تهران: امیر کبیر.
مستوفی ،حمدالله. (1389). نزهه القلوب. تهران : اساطیر.
مسعودی فر، امید.(1402). بازنمایی وضعیت کشاورزی سیستان در سال 1310 هجری شمسی براساس اسناد منتشره مربوط به گزارشات ایالات و ولایات. کشاورزی و توسعه پایدار، شماره 99: 11-19.
مهدی زاده، محمد رضا.(1399). تاریخ کاشان ناصری و جان گیری علم سرشماری. فصلنامه جمعیت، شماره 114: 286-297.
هاپکرک،پیتر.(1379). بازی بزرگ، ترجمه رضا کامشاد. تهران: نیلوفر.
