تبیین جایگاه برنامهریزی فضایی در توسعه پایدار مقاصد گردشگری
الموضوعات : Urban Management Studies
نادر کُردی سرجاز
1
,
زهرا براتی دهسرخی
2
1 - عضو هیأت علمی گروه گردشگری، مؤسسه آموزش عالی پیشتازان، شیراز، ایران.
2 - دانشجو کارشناسیارشد مدیریت مقصد گردشگری، گروه جغرافيا و برنامه ريزي گردشگری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
الکلمات المفتاحية: برنامهریزی گردشگری, برنامهریزی فضایی, توسعه پایدار, مقاصد گردشگری.,
ملخص المقالة :
امروزه جوامع در تلاش برای تبدیل گردشگری بهعنوان موتور محرک اقتصادی و در راستای آن حفاظت از منابع خود برای آیندگان هستند و در این مسیر گامهای همچون شناخت ظرفیتها و ارتقا آنان، بهرمندی صحیح از منابع، مشارکت مردمی و... برمیدارند که همگی در قالب برنامهریزی فضایی نمود پیدا میکند و در نهایت باعث بهرمندی از منابع پایدار و همگام با محیطزیست و همچنین حفاظت از آنان برای آیندگان میشود؛ بنابراین ضرورت بهرمندی از برنامهریزی و برنامهریزی فضایی و اجرای صحیح آن نمود پیدا میکند. هدف این پژوهش تبیین جایگاه برنامهریزی فضایی در توسعه پایدار مقاصد گردشگری باتوجهبه تفاوت مقاصد که عاملی است برای ایجاد و رونق گردشگری بهطوری که اگر با عدم برنامهریزی روبهرو شود نابرابری در مقاصد هویدا میشود؛ این پژوهش با بهرمندی از روش توصیفی_ تحلیلی و مطالعه منابع کتابخانهای نشان داد ایران در برنامهریزیهای خود چنان موفق نبوده است؛ زیرا عواملی همچون رشد سریع شهرنشینی، جهانیشدن، رشد تکنولوژی، تحریمهای اقتصادی، نگاه تکبعدی در برنامهریزی، کمبود بودجه و... تأثیرات منفی همانند کمبود خدمات و امکانات، ازبینرفتن عزتنفس در منطقه، ناعدالتی اجتماعی و... داشته است که با بهرمندی از برنامهریزی فضایی توسعه پایدار و الخصوص سطحبندی مناطق گردشگری میتوان از منابع موجود و خودکفایی بهترین بهرمندی را داشت.
1. اجلالی، پ. رفیعیان، م و عسگری، ع. (۱۳۹۶). نظریه برنامهریزی: دیدگاههای سنتی و جدید. چاپ ششم، تهران: نشر آگه.
2. اکبر اقلی، ف(۱۳۹۹). گردشگری روستایی، مرکز انتشارات دانشگاه پیامنور، چاپ سوم.
3. بذرافشان، م(۱۴۰۲). درآمدی بر صنعت گردشگری، انتشارات مهکامه، چاپ سیزدهم.
4. تابان، م و پشوتني زاده، آ (۱۳۸۹). محورهاي شاخص شهري و دالانهای بومشناسانه رودها (ارتقاي هويت مكاني با تأكيد بر مسيرهاي پياده گردشگري). نشرية هويت شهر، سال ۴، شمارة ۶.
5. ترایب، ج (۱۳۹۵). اندیشههای فلسفی در گردشگری. تلخیص و ترجمه جعفر باپیری. تهران: مهکامه.
6. تقیپور اختری، آ و علیپور تبریزی، آ. (۱۴۰۲). ارزیابی قوانین برنامهریزی توسعة کالبدی فضایی شهر تهران با مدل PLAF، نشریه علمی باغ نظر، شماره ۲۰(۱۱۸) , ۳۷-۵۰.
7. جرفی، م. مدیری، م و مهدوی حاجیلونی، م. (۱۳۹۷). برنامهریزی راهبردی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی(مطالعه موردی: کلانشهر اهواز)، فصل نامه امایش سرزمین، ۱۳(۵۰) , ۱۵۱-۱۷۰.
8. جوادی، م. کلانتری، م و حیدری، م. (۱۴۰۰). برنامهریزی فضایی راهبردی مجتمعهای گذران اوقات فراغت(مطالعه موردی: منطقه ۲۲ شهر تهران)، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، سال دهم، شماره ۳۹.
9. خاکپور، ب و کمانداری، م. (۱۳۹۵). مکانیابی پهنههای مناسب بهمنظور ایجاد مسیر پیاده گردشگری در بافت تاریخی شهر کرمان با استفاده از GIS. مطالعات نواحی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۳ (۱)، ۶۳-۸۳.
10. رامشت، م و دانشی مسکونی، عذری (۱۳۹۳). مکانیابی اکوتوریسم به روش سایتیشن (مطالعه موردی استان کرمان). سپهر، ۲۳ (۹۰)، ۴۱-۴۷.
11. رحیمی، ح. (۱۳۹۵). برنامهریزی فضایی با رویکرد پویش ساختاری - کارکردی: بهسوی پیوند جبرگرایی فضایی با انسانگرایی. برنامهریزی و آمایش فضا، ۲۰ (۴)، ۹۱-۱۱۴.
12. رومیانی، ا. شایان، ح. سبحانی قیداری، ح و رضوانی، م. (۱۳۹۹). ارزیابی شاخصهای برنامهریزی فضایی توسعة پایدار مقصدهای گردشگری روستایی در شرق استان مازندران، فصل نامه علمیپژوهشی برنامهریزی و توسعه گردشگری، ۹(۳۵) , ۱-۳۱.
13. رومیانی، ا. شایان، ح. سجاسی قیداری، ح و رضوانی، م. (۱۳۹۷). برنامهریزی راهبردی فضایی توسعه پایدار مقاصد گردشگری روستایی با استفاده از مدل استراتژیک SOAR، دوره ۱۱، شماره ۱.
14. سرایی، م. حیدری چیانه،ر. صفر پور، م و شاکری،ی. (۱۳۹۳). ارائه الگویی فضایی جهت تعیین مسیرهای ویژه گردشگری شهری (نمونه: شهر شیراز). مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، ۳ (۱۰)، ۱۴۷-۱۶۱.
15. سعیدی، عباس (۱۳۸۷). برنامهریزی فضایی. در سعیدی، عباس (سرویراستار): دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی.
16. سعیدی، ع. (۱۳۹۱). پویش ساختاری - کارکردی: رویکردی بدیل در برنامهریزی فضایی، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۱، ۱-۱۸.
17. سقایی، م و علیزاده، س. (1383). مناطق عشایری و قابلیتهای گردشگری (دورنمائی پسا گردشگری انبوه). فصلنامه عشایری ذخائر انقلاب، تهران.
18. شرفی، س. بیرانوندزاده، م. تقوی گودرزی، س و علیزاده، س. (۱۳۹۱). توزیع فضایی قابلیتهای گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به برنامهریزی گردشگری در شهرستان بروجرد. فصلنامه فضای گردشگری، ۱ (۲)، ۱۷-۳۵.
19. شكويي، حسين (۱۳۸۳). اندیشههای نو در فلسفة جغرافيا (جلد اول)، چاپ هفتم، انتشارات گيتاشناسي، تهران.
20. صفر پور، م. (۱۳۹۰). بررسي و تحليل الگوي فضايي توريسم شهري با استفاده از GIS ، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه تبريز، تبريز.
21. ضرغام بروجنی، ح.(۱۳۹۵). مبانی مفاهیم و روش اجرایی برنامهریزی توسعه جهانگردی، انتشارات مکهامه، چاپ اول.
22. ضرغام بروجنی، ح. بذرافشان، م و ایوبی یزدی، ح. (۱۳۹۷). شناخت صنعت گردشگری اصول رویهها و رویکردها، انتشارات مهکامه، چاپ ششم.
23. ضیایی، م و تراب احمدی، م(۱۳۹۲). شناخت صنعت گردشگری با رویکرد سیستمی، انتشارات نشر علوم اجتماعی تهران.
24. ضیایی، م و شجاعی، م (۱۳۸۹). سطحبندی مقصدهای گردشگری: واکاوی مفهومی نو در برنامهریزی فضایی گردشگری. فصلنامه مطالعات گردشگری، ۱۳، ۲۵-۴۶.
25. علیزاده، ه و امانپور، س. (۱۴۰۲). تبیین موانع تحقق برنامهریزی فضایی استراتژیک در ایران، امایش سرزمین، انتشارات دانشگاه تهران.
26. فرجزاده اصل، م. (۱۳۸۷). سيستم اطلاعات جغرافيايي و كاربرد آن در برنامهریزی صنعت توريسم، انتشارات سمت.
27. قرباني، ر و جام كسري، م. (۱۳۸۹). جنبش پياده گستري رويكردي نو در احياي مراكز تاريخي شهري (موردمطالعه: پیادهراه تربيت تبريز). فصلنامة مطالعات و پژوهشهای شهري منطقهای، سال ۲، شمارة ۶، صص ۵۶-۷۲.
28. کلانتری، خ و عبداللهزاده، غ. (۱۳۹۱). برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین. انتشارات فرهنگ صبا.
29. مدنیپور، ع. (۱۳۸۷). طراحي فضاي شهري نگرشي بر فرایندی اجتماعي و مكاني، ترجمه فرهاد مرتضايي، انتشارات پردازش و برنامهریزی شهري (وابسته به شهرداري تهران) چاپ سوم.
30. مردانی، و. ایلانلو، م و اورک، ن. (۱۴۰۱). برنامهریزی فضایی مخاطرات اقلیمی بیابان و مناطق خشک و ارائه راهبردهای آن، نشریه رویکردهای نوین در مهندسی آب و محیطزیست، دوره اول، شماره اول.
31. معصومي اشكوري، س. (۱۳۸۷). اصول و مباني برنامهریزی منطقهای. (چاپ چهارم). تهران. انتشارات پيام.
32. منوری، س(۱۳۹۷). برنامهریزی و آمایش سرزمین: مبانی و اصول. انتشارات تالاب.
33. موحد، ع و زارعی، ر. (۱۳۹۴). محیط و گردشگری، انتشارات سمت، چاپ اول.
34. موحد، ع. (۱۳۸۱). بررسي و تحليل الگوي فضايي توريسم شهري، رساله دكتري، دانشگاه تربیتمدرس، تهران.
35. Ahin, Bum Yong. (1999). Regional tourism development: an investigation of resident attitudes toward community, tourism development and potential for change within the LAC framework. Unpublished Doctoral Dissertation. Texas A&M University.
36. Albrechts, L. (2004) Strategic (spatial) planning re-examined. Environment and Planning B: Planning and Design, 31(5): 743-758.
37. Allmendinger Ph.; Haughton, G., Soft paces, Fuzzy Boundaries, and Metagovernance: The New Spatial Planning in The Thames Gateway, Environment and Planning, Vol. 41, pp. 617-633, 2009.
38. Balducci, A., Fedeli, V. and Pasqui, G. (2011) Strategic Planning for Contemporary Urban Regions: City of Cities: A Project for Milan. Surrey, UK: Ashgate Publishing.
39. Cadwallader, M.T., Analytical Urban Geography: Spatial Patterns and Theories, New Jersey: Prentice Hall, 1985.
40. Glasson, J.; Marshall T., Regional planning, US: Routledge, 2007.
41. Holt-Jensen, A., Geography: History and Concepts: A Student's Guide, London: SAGE publisher, 2004.
42. Inskeep, Edward. (1991). Tourism planning: An integrated and sustainable development approach. Canada. John willy& sons, INC.
43. Liviu, Adrian. And Valentian, Cristian. (2008). The tourism in view of regional development in north-east region of Romania. The annals of the Stefan cel mare. University succeava. NO. 8. PP: 36-43
44. Murat Dede, O. & Mustafa Ayten, A. (2012). The role of spatial planning for sustainable tourism development: A theoretical model for Turkey. Tourism, 60 (4), 431-445.
45. Oliveira, Eduardo (2015). Place Branding in Strategic Spatial Planning. Ph.D. Thesis, University of Groningen, Portugal.
46. Wiechmann, T. (2007) Planning and adaptation – Strategising in complex contexts as dealing with social paradoxes. Written Paper, International Conference New Concepts and Approaches for Urban and Regional Policy and Planning, Belgian: University of Leuven.
