مقایسه‌های تحلیلی بر پوشاک رایج در دوره هخامنشی با دوره ساسانی
الموضوعات :
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
الکلمات المفتاحية: ایران باستان, مقایسه تحلیلی, پوشاک زنان و مردان, دوره هخامنشی, دوره ساسانی. ,
ملخص المقالة :
نوع پوشش همواره یکی از مظاهر مهم در تاریخ فرهنگ و تمدن بشری بوده است. قدیمی‌ترین شواهد فیزیکی و ملموس نوع پوشاک در شهر سوخته سیستان از هزاره سوم قبل از میلاد به دست آمده است که بیانگر استفاده از پارچه و لباس در ایران از همان دوره پیش از تاریخ بوده است . دوران امپراطوری‌های هخامنشی و ساسانی به عنوان عصر طلایی تمدن ایران، با توجه به وسعت قلمرویشان و وجود ملیت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون، و پیرو آن تنوع پوشش در این دو دوره، به عنوان مهم‌ترین دوران تاریخی پیش از اسلام، همواره مورد توجه بوده است. به این ترتیب هدف پژوهش در این مقاله، تطبیق و تحلیل پوشاک رایج این دو دوره است. این پژوهش بارویکرد مطالعه تحلیلی ـ توصیفی به بررسی پوشش در دوره هخامنشی و ساسانی پرداخته و با بهره‌گیری از منابع موجود، پوشاک مورد استفاده در این دو دوره را معرفی نموده است. یافته‌های باستان‌شناختی، سنگ‌نگاره‌ها، کتیبه‌ها، نقش مهرها و دیگر آثار موجود بیانگر آن است که تن‌پوش‌ها، نشان‌دهندة جایگاه و منزلت اجتماعی، اقتصادی و شغلی افراد بوده و همچنین جنسیت، مذهب و به ویژه شرایط اقلیمی و جغرافیایی هر منطقه در نوع پوشش افراد تأثیرگذار بوده است.
آقا حسین شیرازی، ابوالقاسم. (1382). پوشاک زنان ایران از آغاز تا امروز. تهران: اوستا فراهانی.
آورزمانی، فریدون. (1393). هنر ساسانی. تهران: پازینه.
احسانی، محمد تقی. (1368). هفت هزار سال هنر فلز کاری در ایران. تهران: علمی وفرهنگی.
استرابون. (1382). جغرافیای استرابون، ترجمه همایون صنعتی زاده. تهران: ناشربنیاد موقوفات محمود افشار.
بیانی، شیرین. (1386). تاریخ ایران باستان. تهران: سمت.
پوربهمن، فریدون. (1386). پوشاک در ایران باستان، هاجر ضیاء سیگارودی. تهران: امیرکبیر.
پیرنیا، حسن. (1388). تاریخ کامل ایران (از آغاز تا انقراض ساسانیان)، چاپ دوم، تهران: پیمان.
تامپسون، جورجینا. (1381). پوشاک ایرانیان در دوران هخامنشی با توجه به نقوش تخت جمشید، ترجمه مژگان سیدین، اثر، (33 و 34).
چیت ساز، محمدرضا. (1391). تاریخ پوشاک ایرانیان (از ابتدای اسلام تا حمله مغول). تهران: سمت.
حمزه اصفهانی، حسن. (1346). تاریخ پیامبران وشاهان (سنی ملوک الارض والانبیاء)، ترجمه جعفر شعار. تهران: چاپخانه خواجه.
دادور، ابوالقاسم ونشاط، روشنک. (1390). نقش زن در آثار هنری ساسانیان. سمنان: نشر آبرخ.
دریایی، تورج. (1392). شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: ققنوس.
ذکاء، یحیی. (1342). لباسی پارسیان در دوره هخامنشیان. مجله هنر و مردم، دوره جدید، (15).
رجبی، پرویز. (1381). هزاره‌های گمشده (از خشیارشا تا فروپاشی هخامنشیان)، ج 3. تهران: توس.
رجبی، پرویز. (1382). هزاره‌های گمشده (ساسانیان)، ج 5. تهران: توس.
رنج دوست، شبنم. (1387). تاریخ لباس ایران. تهران: جمال هنر.
ریاضی، محمد رضا. (1382). طرح‌ها و نقوش لباس‌ها و بافته‌های ساسانی. تهران: گنجینه هنر.
سامی، علی. (1389). تمدن ساسانی، ج 2. تهران: سمت.
شاپورشهبازی، علیرضا. (1383). پوشاک دوران مادها و هخامنشیان، پوشاک در ایران زمین. ایرانیکا، ترجمه پیمان متین. تهران: امیرکبیر.
شیپمان، کلاوس. (1384). مبانی تاریخ ساسانیان، ترجمه کیکاوس جهانداری. تهران: فرزان روز.
شیرخانی، منیژه. (1381). پوشش زن ایرانی( ازایران باستان تا قاجاریه). اصفهان: بهار علم.
ضیاءپور، جلیل. (1343). پوشاک باستانی ایرانیان. تهران: هنرهای زیبای کشور.
ضیاءپور، جلیل. (1347). پوشاک زنان ایران (از کهن ترین زمان تا آغاز شاهنشاهی پهلوی). تهران: فرهنگ و هنر.
ضیاءپور، جلیل. (بی تا). پوشاک هخامنشی و مادی‌ها در تخت جمشید. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
غیبی، مهرآسا. (1388). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.
کاکس، ویل؛ ترنر، روت. (1376). تاریخ لباس، ترجمه شیرین بزرگ مهر. تهران: توس.
کخ، هاید ماری. (1377). از زبان داریوش، ترجمه پرویز رجبی. تهران: کارنگ.
کریستن سن، آرتور. (1372). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی. تهران: دنیای کتاب.
گرشویچ، ایلیا. (1384). تاریخ ایران دوره هخامنشیان (کمبریج4)، ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: جامی.
گزنفون. (1392). کوروش نامه، ترجمه رضا مشایخی. تهران: علمی وفرهنگی.
گلدمن، برنارد و وزیری، محسن وعطایی، محمدتقی. (1378). پوشاک زنان ساسانی. تاریخ باستان پژوهی، (4).
گیرشمن، رومن. (1374). ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین. تهران: علمی و فرهنگی.
گیرشمن، رومن. (1378). بیشاپور، ترجمه اصغر کریمی، ج 2. تهران: سازمان میراث فرهنگی.
متین، پیمان. (1391). پوشاک ایرانیان. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
ملکزاده، فرخ. (1375). نقوش زن در هنر هخامنشی. مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۶(۱).
هد، دانکن. (1391). ارتش ایران هخامنشی، ترجمه محمد آقاجری. تهران: ققنوس.
هرودت. (1389). تاریخ هرودت، ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: اساطیر.
هینتس، والتر. (1392). داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی. تهران: ماهی.
Amiet, P. (1972). Glyptique Susienne, des Origines à l’époque des Perses Achéménides, Mémoires de la DélégationArchéologique en Iran (MDP) 43, Paris.
Delougaz, P., & Kantor, H.J. (1996). Chogha Mish: The First five Seasons of Excavations, 1961 – 1971, edited by A.Alizadeh.
https://fa.wikipedia.org/wiki / naghshe rostam.
