تحلیل ساختاری-تفسیری شاخص‌های مسکن پایدار در محلات شهری (مطالعه موردی: محله‌ی سنگی-شهر بوشهر)

الموضوعات : urbanism

احمدرضا خواجه ¹ , حمید رضا صارمی ² , خاطره مغانی رحیمی ³ , پریچهر رشیدقلم ⁴

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده‌ی هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. ایران.
2 - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده‌ی هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. ایران.
3 - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده‌ی هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. ایران.
4 - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده‌ی هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. ایران.

تاريخ الإرسال : 27 الجمعة , جمادى الأولى, 1446 تاريخ التأكيد : 06 الجمعة , شوال, 1446 تاريخ الإصدار : 19 الإثنين , جمادى الأولى, 1447

الکلمات المفتاحية: مسکن پایدار, تحلیل ساختاری-تفسیری (ISM), بوشهر, محله‌ی سنگی,

ملخص المقالة :

مسکن پایدار یکی از مفاهیم بسیار مهم به منظور ارتقاء عدالت اجتماعی و محیطی و بهینه‌سازی مصرف انرژی است، که در ایران و به‌ویژه در شهر بوشهر، به‌طور جدی مورد بررسی و اجرا قرار نگرفته است. به این منظور این پژوهش با هدف شناسایی کلیدی‌ترین شاخص‌های مسکن پایدار در محله‌ی سنگی انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و از مدل‌سازی ساختاری تفسیری برای تحلیل و اولویت‌بندی روابط درونی شاخص‌ها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، دسترسی به حمل‌ونقل عمومی، دسترسی به خدمات و مطلوبیت نما و فرم داخلی به‌عنوان مؤثرترین شاخص‌ها در ارتقای پایداری مسکن در محله‌ی سنگی شناسایی شده‌اند. همچنین شاخص‌های زیست‌محیطی و اجتماعی به‌طور همزمان و با تأثیر متقابل، بر موضوع موثر هستند. در نتیجه این پژوهش با ارائه چارچوبی کاربردی برای شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های پایداری، مبنای ارزشمندی را برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در جهت تدوین برنامه‌های جامع مسکن پایدار فراهم می‌آورد.

المصادر:

1. آذر، عادل؛ و بیات، کریم. (1387). طراحی مدل فرآیندمحوری کسب‌وکار با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری .(ISM) نشریه مدیریت فناوری اطلاعات. 1(1)، 18-3.
https://sid.ir/paper/140368/fa
2. ابراهیم زاده، عیسی؛ و قاسمی، عزت اله. (1394). ارزیابی شاخص های کالبدی مسکن شهری با رویکرد توسعه پایدار نمونه موردی: شهر سامان. مطالعات و پژوهش های شهری منطقه‌ای. 7(26)، 104-83.
https://sid.ir/paper/518484/fa
3. احمدی، پروین؛ و چاره‌جو، فرزین. (1400). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخص‌های مسکن پایدار: نمونه موردی مسکن مهر شهرک بهاران. برنامه‌ریزی فضایی. 11(1)، 178-151.
https://doi.org/10.22108/sppl.2020.116756.1378
4. احدنژاد، محسن؛ تیموری، اصغر؛ و طهماسبی‌مقدم، حسین. (1398). تحلیل فضایی شاخص‌های کیفیت مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مورد پژوهی: شهر زنجان). توسعه پایدار محیط جغرافیایی. 1(2)، 32-16.
https://sid.ir/paper/269725/fa
5. علی‌الحسابی، مهران؛ حسینی، سیدباقر؛ و نسبی، فاطمه. (1390). بررسی توسعه پایدار از دیدگاه اقتصادی و محیطی با تمرکز بر جایگاه مسکن (نمونه موردی: مسکن بافت قدیم شهر بوشهر). اقتصاد و توسعه منطقه‌ای. 1(1)، 165-152.
https://sid.ir/paper/212884/fa
6. بزی، خدارحم؛ کیانی، اکبر؛ و راضی، امیر. (1389). بررسی و تحلیل برنامه‌ریزی توسعه مسکن پایدار (مطالعه موردی شهر حاجی‌آباد- استان فارس). جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس. 2(3)، 46-25.
https://sid.ir/paper/175768/fa
7. حکمت‌نیا، حسن؛ و انصاری، ژینوس. (1391). برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه پایدار. پژوهش‌های جغرافیای انسانی .44(79)، 207-191.
https://sid.ir/paper/139193/fa
8ه حکمت‌نیا، حسن؛ پاک‌گوهر، علیرضا؛ و باقری‌کشکولی، علی. (1400). دستیابی به مسکن پایدار با رویکرد تحلیل شاخص‌‌های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی، مطالعه موردی: شهر سیرجان. پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری. 12(4)، 18-1.
https://doi.org/10.30473/grup.2022.8745
9. رجایی، سید عباس؛ حاتمی‌نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ و الله‌قلی‌پور، سارا. (1397). بررسی وضعیت مسکن پایدار شهری در ناحیه 1 منطقه 9 تهران. شهر پایدار. 1(1)، 105-91.
https://sid.ir/paper/268477/fa
10. رمضانیان، محمدرحیم؛ مرادی، محمود؛ و سلطانی، فاطمه. (1394). تحلیل موانع تعامل‌پذیری فرهنگی در زنجیره تأمین صنعت خودرو با به‌کارگیری رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری .(ISM)مدیریت فرهنگ سازمانی. 13(2)، 391-369.
doi: 10.22059/jomc.2015.54106
11. زارع، سپیده؛ یاسوری، مجید؛ و آقائی‌زاده، اسماعیل. (1402). بررسی و تحلیل وضعیت پایداری مسکن در شهر بندرانزلی. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی. 4(3)، 38-19.
https://doi.org/10.22124/gscaj.2023.17996.1060
12. زیاری، سمیه؛ فرهودی، رحمت‌الله؛ پوراحمد، احمد؛ و حاتمی‌نژاد، حسین. (1397). بررسی و تحلیل مسکن پایدار در شهر کرج. جغرافیا و توسعه. 16(52)، 156-141.
https://sid.ir/paper/77326/fa
13. عظیمی‌آقداش، محمد. (1397). روش‌ها و شیوه‌های مدیریت، برنامه‌ریزی و طراحی شهری. تهران: انتشارات نوآور.
14. شرکت مهندسین مشاور مآب. (1399). بازنگری طرح جامع شهر بوشهر. (جلد اول: گزارش بررسی و شناخت شهر بوشهر). وزارت راه و شهرسازی. اداره کل راه و شهرسازی استان بوشهر.
15. میری، بهاره؛ عزمی، آنیژ؛ و اکبرپور، محمد. (1401). بررسی عوامل موثر بر توسعه مسکن پایدار در روستای سرونو علیا استان کرمانشاه. انسان و محیط زیست. 20(3)، 244-231.
https://sanad.iau.ir/Journal/he/Article/847825/FullText
16. پورطاهری، مهدی؛ فضلعلی، زینب؛ و رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا. (1396). تحلیل فضایی الگوی مسکن پایدار روستایی (مطالعه موردی: روستاهای استان مازندران). برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی). 21(1)، 131-95.
https://sid.ir/paper/172024/fa
17. Adamec, J., Janoušková, S., & Hák, T. (2021). How to Measure Sustainable Housing: A Proposal for an Indicator-Based Assessment Tool. Sustainability, 13(3), 1152.
https://doi.org/10.3390/su13031152
18. Aerni, P. (2016). Coping with Migration-Induced Urban Growth: Addressing the Blind Spot of UN Habitat. Sustainability, 8(8), 800.
https://doi.org/10.3390/SU8080800
19. Al Mulhim, K. A. M., Swapan, M. S. H., & Khan, S. (2022). Critical junctures in sustainable social housing policy development in Saudi Arabia: A review. Sustainability, 14(5), 2979.
https://doi.org/10.3390/su14052979
20. Aliu, Ibrahim Rotimi. (2022) Sustainable housing development dynamics in the Global South: refl ections on theories, strategies and constraints. Bulletin of Geography. Socio-economic Series. 56, 83-100.
https://doi.org/10.12775/bgss-2022-0014
21. Bukowski, M., & Kreissl, K. (2022). Social and climate (in-)equality perspectives within the SDGs: Introducing the inequality and poverty assessment model for a sustainable transformation of housing. Sustainability, 14(23), 1-15.
https://doi.org/10.3390/su142315869
22. Chiu, R. L. H. (2004). Socio‐cultural sustainability of housing: A conceptual exploration. Housing, Theory and Society, 21(2), 65–76.
https://doi.org/10.1080/14036090410014999
23. Ekpodessi, S. G. N., & Nakamura, H. (2023). Impact of insecure land tenure on sustainable housing development: A case study of urban housing lands in the Republic of Benin, West Africa. Sustainability, 15(21), 15497.
https://doi.org/10.3390/su152115497
24. Galford, G., & Tucker, L. M. (2021). Resilient experiments in rural housing: Architectural experiments in planned housing. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 903, 012001.
https://doi.org/10.1088/1755-1315/903/1/012001
25. Jyothi, K. K., & Ramachandran, P. K. V. (2024). Sustainability of housing conditions in rural Kerala. International Journal of Social Science and Economic Research. 09(05):1443-1453.
https://doi.org/10.46609/ijsser.2024.v09i05.008
26. Lukuman, M., Lukuman, I., Sipan, F., Raji, O., & Aderemi, O. S. (2017). Sustainable livable housing: A review of what traditional urban areas residents find important. 4(3).
https://doi.org/10.11113/IJBES.V4.N3.212
27. Nam, J., Gong, K., & Jo, H. (2023). Conditions on the sustainable housing of foreign workers: A case study of Gyeonggi Province, South Korea. Sustainability, 15(11), 1-14.
https://doi.org/10.3390/su15119095
28. Okitasari, M., Mishra, R., & Suzuki, M. (2022). Socio-economic drivers of community acceptance of sustainable social housing: Evidence from Mumbai. Sustainability, 14(15), 9321.
https://doi.org/10.3390/su14159321
29. Romero Quidel, G., Soto Acuña, M. J., Rojas Herrera, C. J., Rodríguez Neira, K., & Cárdenas-Ramírez, J. (2023). Assessment of modular construction system made with low environmental impact construction materials for achieving sustainable housing projects. Sustainability, 15(10), 8386.
https://doi.org/10.3390/su15108386
30. Seo, D., & Kwon, Y. (2017). In-migration and housing choice in Ho Chi Minh City: Toward sustainable housing development in Vietnam. Sustainability, 9(10), 1738.
https://doi.org/10.3390/su9101738
31. Shama, Z. S., & Motlak, J. B. (2019). Indicators for sustainable housing. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 518(2), 022009.
https://doi.org/10.1088/1757-899X/518/2/022009
32. Smets, P., & van Lindert, P. (2016). Sustainable housing and the urban poor. International Journal of Urban Sustainable Development, 8(1), 1-9.
https://doi.org/10.1080/19463138.2016.1168825
33. Siahaan, L. M., Erlina, Badaruddin, & Rujiman. (2024). Sustainable housing indicators: A statistical review of Indonesia’s housing sector. Universitas Sumatera Utara.
https://doi.org/10.13135/2384-8677/10752
34. Thakkar, J., Deshmukh, S., Gupta, A., & Shankar, R. (2007). Development of a balanced scorecard: An integrated approach of Interpretive Structural Modeling (ISM) and Analytic Network Process (ANP). International Journal of Productivity and Performance Management, 56(1), 25-59.
DOI: 10.1108/17410400710717073
35. Winston, N. (2021). Sustainable community development: Integrating social and environmental sustainability for sustainable housing and communities. Sustainable Development. 30(1), 191-202.
https://doi.org/10.1002/sd.2238
36. Winston, N., & Pareja Eastaway, M. (2008). Sustainable housing in the urban context: International sustainable development indicator sets and housing. Social Indicators Research, 87, 211-221.
DOI: 10.1007/s11205-007-9165-8
37. Xie, Q., & Khan, M. (2024). Sustainable housing and quality of life in Shenzhen: The role of knowledge, technology, and innovation. Journal of Infrastructure, Policy and Development, 8(9), 7620.
http://dx.doi.org/10.24294/jipd.v8i9.7620
38. Yip, N. M., & Mohamad, J. (2017). Indicators of sustainable housing development (SHD): A review and conceptual framework.
39. Zumaya, J. Q., & Motlak, J. B. (2021). Sustainable housing indicators and improving the quality of life: The case of two residential areas in Baghdad city. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 754, 012002.
https://doi.org/10.1088/1755-1315/754/1/012002