بررسی تأثیر منبع کنترل و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی
الموضوعات : پژوهش های مالی و رفتاری در حسابداری
1 - گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
2 - گروه حسابداری واحد بیرجند، دانشگاه آزاداسلامی، بیرجند، ایران
الکلمات المفتاحية: منبع کنترل, هوش هیجانی, کیفیت حسابرسی,
ملخص المقالة :
حسابرسی رشته و حرفهای مبتنی بر رفتار حسابرس و صاحب‌کار بوده و به‌نوعی به رفتار وابسته است؛ بنابراین کیفیت حرفهای همچون حسابرسی میتواند با متغیرهای رفتاری مانند هوش هیجانی و منبع کنترل، ارتباط تنگاتنگی داشته باشد. از این رو هدف این پژوهش تأثیر منبع کنترل و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی است. جامعه آماری پژوهش ذی‌حسابان و مدیران مالی دستگاههای اجرایی شهر بیرجند میباشد. حجم جامعه در این پژوهش 80 نفر میباشد. در این پژوهش برمبنای جدول کرجسی/ مورگان (1970) 66 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند که پرسشنامه به روش نمونه‌گیری در دسترس، بین آنها توزیع شد. این تحقیق از لحاظ ماهیت و روش، یک تحقیق توصیفی از نوع علی و از منظر هدف یک تحقیق کاربردی میباشد. برای گرداوری دادهها از سه پرسشنامه استاندارد منبع کنترل سیرگارو همکاران (2018)، هوش هیجانی دانیل گلمن (2007) و کیفیت حسابرسی نچل و همکاران (2013) و کروان و همکاران (1991) استفاده شد. روایی و پایایی این پرسشنامه ها مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل دادهها از شاخصهای توصیفی و مدلسازی معادلات ساختاری با کمک نرم‌افزار SPSS و PLS Smart استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد منبع کنترل بر کیفیت حسابرسی (با ضریب مسیر 255/0) و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی (با ضریب مسیر 658/0) تأثیر معنادار دارد.
Aghayar, Siros and Sharifi Dramadi, Parviz (2006). Emotional intelligence: the application of intelligence in the realm of emotion, Isfahan: Sepahan Publishing House. (In Persion)
Ahmadi, Siros (2019). A study of work ethics and its relationship with locus of control between Iranian and Italian employees, Applied Sociology, 31(2). (In Persion)
Antami Parluhutan, C. Ermawati, Widyastuti, S. (2022). The Influence of Auditor Ethics, Auditor Motivation, Locus of Control on Audit Quality: Role of Professional Skepticism, Universal Journal of Accounting and Finance,10(1), 267-275.
Arayesh, Mohammad Bagher and Azadi, Kobra (1400). The impact of emotional intelligence components on the auditor's performance (case study: auditing organizations in Ilam city), the fourth international conference on knowledge and technology of the third millennium of Iran's economy, management and accounting, Tehran. (In Persion)
Asadi, Morteza and Darabi, Majid (1391). Auditing quality, Hesabres, 14(62). (In Persion)
Askari Ordkello, Yusuf (1401). Investigating the relationship between auditors' idealism and their commitment to the auditing profession with regard to the role of the internal control source (case study: auditors of the auditing organization), the 9th Scientific Research Conference on the Development and Promotion of Management and Accounting Sciences in Iran, Tehran. (In Persion)
Bae, G.S. Choi S.U. (2012). Do industry specialist auditors improve investmen efficiency? Electronic Journal, DOI:10.2139/ssrn.2145191
Bayazidi, Peyman, Marfoo, Mohammad and Sediqi, Ruhollah (1401). The effect of auditor's intelligence quotient (IQ) on audit quality, Journal of Accounting and Auditing Reviews, 29(3). (In Persion)
Bani Ali, Reza (2018). The moderating role of implicit audit on the relationship between emotional intelligence and audit report quality (Master's thesis in accounting, Raja University). (In Persion)
Beattie, V. Fearnley, & Brandt, R. (2001). Behind closed doors: What company auditis really about, Institute of Chartered Accountants in England and Wales.
Bushman, R, & Smith, A. (2001). Financial accounting information and corporategovernance, Journal of Accounting Economics, 32(1-3), 237-333.
Carolina Ames, A. Haveroth, J. Roberto da Cunha, P. Ié, P. (2022). Influence of locus of control and resilience in relating occupational stress to audit quality reducing Practices Universidad Federal de Minas Gerais, Belo Horizonte, 33(3), 1-26.
Das, S., Pandit, S.H. (2010). Audit quality, life-cycle stage and the investment fficiency of the firm. Retrieved from http:// www.ssrn. com.
DeAngelo, L.E. (1981). Auditor size and audit quality, Journal of Accounting and Economics, 3, 183–199
Domino, M.A., Wingreen, S.C., & Blanton, J.E. (2015). Social cognitive theory: The antecedents and effects of ethical climate fit on organizational attitudes of corporate accounting professionals—a reflection of client narcissism and fraud attitude risk, Journal of Business Ethics, 131(2), 453–467.
Francis, J. (2004). What do we know about audit quality? British Accounting Review,36, 345-368.
Fuerman, R.D. (2004). Audit quality examined one large CPA firm at a time: Mid 1990's empirical evidence of a precursor of Arthur Andersen's collapse, Corporate Ownership & Control, 2, 137-148
Godarzi, Ali Mohammad (2008). emotional intelligence Effective leadership. Empowerment of human resources, dream or reality, the third conference on empowerment of human resources - empowerment of human resources as an approach for the sustainable success of organizations, Tehran. (In Persion)
Hakim, A. R., & Esfandari, A. Y. (2017). Pengaruh Kecerdasan Intelektual, Kecerdasan Emosional, Pengalaman Auditor, dan Due Profesional Care Terhadap Kualitas Audit, Jurnal Akuntansi Dan Keuangan, 4(1), 21-40.
Hariani, S. (2019). Impact of Time Budget Pressure, Locus of Control, Independence, Professional Skeptisism and Audit Judgement on Audit Quality in Indonesian, European Journal of Business and Management, European Journal of Business and Management, 11(27), 93-100.
Hasan al-Amari, Ilaf Saad (1402). The effect of locus of control on math test anxiety among middle school students in Najaf city, master's thesis in the field of educational management, Urmia University.
Hassanpour Labeshka, R., Pourali, M. R., Shakeriniac, I., Samadi largani, M. (2023). Provide an audit quality model based on general health, spiritual intelligence and auditor’s locus of control with the structural equation modeling approach, Int. J. Nonlinear Anal. Appl. 14(3), 175–187.
Heydari Tafarshi, Gholamhasan (2011). Structural equation modeling approach in explaining the relationship between attachment style and locus of control with marital satisfaction, Journal of Educational Management Research, 3 (3). (In Persion)
Ilat, V., Saerang, D. P. E., & Wokas, H. R. N. (2016).Determinant’s audit quality of local government in Indonesia, Research Journal of Finance and Accounting, 7(2), 213-224.
Imanibrand, Mohammad, Mehrani, Kaveh and Hojat Shamami, Rahim (2015). Identifying the determinants of auditing quality in Iran from the perspective of certified accountants, Journal of Accounting Knowledge, 7(25). (In Persion)
Jamal Abbasi, Behzad (1401). The effect of the establishment of internal controls on audit quality in knowledge-based companies admitted to the stock exchange (Master's thesis in the field of accounting, Tehran University of Science and Culture). (In Persion)
Jamali, Y. Sidani, & D. Abu-Zaki. (2008). Emotional intelligence and management development implications, Journal of Management Development, 27(3), 348-360. (In Persion)
Jaya, I. M. I., Yuniarta, G. A., & Wahyuni, M. A. (2016). Pengaruh Kecerdasan Emosional dan Budaya Kerja terhadap Kualitas Audit di Pemerintah Daerah Bali. E-Jurnal Akuntansi Universitas Pendidikan Ganesha, 6(3),1-20
Jeong, S. W, & Rho, J. (2004). Big six auditors and audit quality: The Korean evidence, International Journal of Accounting, 39, 175-196
Kalpin Saragih, A., Rapina, R. (2022). The Effect of Emotional Intelligence on Audit Quality, International Journal of Entrepreneurship, Business and Creative Economy (IJEBCE), 2(2), 57-69.
Khoshbakht, Ismail and Aliin Haghighifard, Fatemeh (2018). Investigating the effect of emotional intelligence on the quality of auditor's decision-making", Iranian Journal of Psychology and Behavioral Sciences, (18). (In Persion)
Kusuma, S., & Sukirman, S. (2017). The Effect of Emotional Intelligence and Auditors Experience on Audit Quality with Independence as a Moderating Variable, Accounting Analysis Journal, 6(3), 370-379.
Lumban Gaol, M. B., Ghozali, I., Fuad. (2017). Time Budget Pressure, Auditor Locus of Control and Reduced Audit Quality Behavior, International Journal of Civil Engineering and Technology, 8(12), 268–277.
Maleki Avarsin, Sadegh and Seyed Kalan, Mirmohammed (1387). Investigating the relationship between emotional intelligence and the effectiveness of faculty members in Islamic Azad University, Parsabad, Moghan Branch, Educational Leadership and Management Quarterly, Islamic Azad University, Garmsar Branch, 2(2). (In Persion)
Malone, C. F, & Robert, R. W. (1996). Factors associated with the incidence of reduced audit quality behavior, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 15(2), 49-64.
Mohammadi, Maryam (1400). The effect of professionalism, leadership style, organizational commitment and source of control on the auditor's performance (Master's thesis in accounting, Zand Institute of Higher Education). (In Persion)
Moradi, Mahnaz (2014). Investigating the role of locus of control in the relationship between the dimensions of family communication patterns and the tendency to think critically (Master's thesis in the field of general psychology, Islamic Azad University). (In Persion)
MosavatiAzar, Parisa and Hosseini Nesab, Seyyed Davoud (2015). Comparison of learning styles and locus of control in student study groups, Applied Psychology Quarterly, 10(38). (In Persion)
Mousaviyan Rad, Seyed Ehsan, Elahi Shirvan, Majid and Ghorbani, Mohammad Reza (1400). Ecological investigation of the control source of Iranian students' behavior from the perspective of complex and dynamic systems theory, Bimonthly Journal of Linguistic Studies, 12(2). (In Persion)
Mushtaq, Alireza and Behramzadeh, Hossein Ali (1389). Examining the relationship between the source of control (internal-external) of school principals and their decision-making styles (authoritarian-participatory), Islamic Azad University of Bojnord, (23). (In Persion)
Palmrose, Z.V. (1988). 1987 Competitive Manuscript Co-Winner: An analysis of auditor litigation and audit servicequality, Accounting Review, 62(1), 55-73.
Pinatik, S. (2021). The Effect of Auditor's Emotional Intelligence, Competence, and Independence on Audit Quality, International Journal of Applied Business and International Management (IJABIM), 6(2), 55-67.
Ramlah, S., Sappewali, B., Ishak, Dwiyanti, E., & Pontoh, G. T. (2009). The effect of honesty (integrity) auditors, genders and education levels on audit quality, International Conference on Accounting, Management and Economics, https://doi.org/10.4108/eai.25-10-2019.2295359
Rostaminia, Reza, Hijazi, Rizvan, Talebnia, Qadratullah and Hassanzadeh brothers, Rasool (2019). The effect of locus of control and organizational commitment on acceptance of ineffective audit behavior based on the theory of planned behavior, Journal of Educational Management Research 5(10). (In Persion)
Royai, Ramadan Ali, Talibnia, Qadrat Elah, Hassas Yaganeh, Yahya and Jalili, Saber (2011). Auditors' perception of trusted leadership and ethical culture on audit quality-reducing behaviors, Iranian Management Sciences, (25). (In Persion)
Seyed Javadin, Seyedreza and Hosseinpour, Hassan (2006). Investigating the effect of emotional intelligence on the performance of employees in the social security organization, the third national performance management conference. (In Persion)
Soleimani, Nader and Ali Beigi, Farzaneh (1388). Investigating the relationship between the emotional intelligence of the managers of educational groups and their self-efficacy in the Islamic Azad University units of the Ten-Khiri region, the Quarterly Journal of Educational Leadership and Management of the Islamic Azad University, Garmsar Branch, 3(4). (In Persion)
Sukri, S., Salju, S., Anwar, S. M., & Sapar, S. (2022). Effect of Competency and Emotional Intelligence on Audit Quality, Quantitative Economics and Management Studies, 3(3), 342-347.
Varasteh, Hashem, Jahanshad, Azita and Bani Mahd, Bahman (1401). The effect of the source of control and auditor self-efficacy on the reporting of violations with regard to the mediating role of job satisfaction, Financial Accounting Knowledge, Financial Accounting Knowledge Quarterly, 3(2). (In Persion)
Yaryari, Fereydoun, Moradi, Alireza and Yahiizadeh, Suleiman (2006). The relationship between emotional intelligence and the source of control with psychological health among Mazandaran University students, Psychological Studies, 3(1). (In Persion)
Yates, R. (2009). Locus of control and academic achievement: A study of gender and grade level differences among low-income and African-American students in a middle school, PhD dissertation, Southern Illinois State University.
Yulianti, Y., Zarkasyi, M.W., Suharman, H., Soemantri, R. (2023). Effects of professional commitment, commitment to ethics, internal locus of control and emotional intelligence on the ability to detect fraud through reduced audit quality behaviors, Journal of Islamic Accounting and Business Research, 15(3), 385-401.
Zamani, Reza, Bagharpour and Lashani, Mohammad Ali, Moradi, Mahdi (1401). The effect of internal control source on the relationship between auditors' psychological empowerment and audit quality, Auditing Knowledge, 22 (86). (In Persion)
Zeigler-Hill, V., Shackelford, T. K. (2017). Encyclopedia of Personality and Individual Differences, New York: Springer International Publishing.
Zhao, M., Li, Y., Lu, J. (2022). The effect of audit team’s emotional intelligence on reduced audit quality behavior in audit firms: Considering the mediating effect of team trust and the moderating effect of knowledge sharing, Organizational Psychology, Vol. 13.
Financial and Behavioral Researches in Accounting
Vol. 4, No. 3, Ser No. (14), Autumn 2024, pp. 136-161
The Effect of Locus of Control and Emotional Intelligence on Audit Quality
Fatemeh Amadeh1, Karim_ Nakhaei2
| Received: 2024/10/20 Accepted: 2024/12/20 |
Extended Abstract
Background and Purpose: High-quality audits play an essential role in enhancing investors' trust in financial reports. They contribute to improving the transparency of financial markets and serve as a critical mechanism for monitoring managerial activities, limiting opportunistic behavior, and reducing agency costs in the relationship between managers and owners. This research examines the effects of locus of control and emotional intelligence on audit quality, highlighting their significance in promoting accountability and strengthening the reliability of financial reporting.
Methodology: The statistical population for this study consists of accountants and financial managers employed by executive bodies in the city of Birjand, totaling 80 individuals. A representative sample of 66 participants was selected from this group using the Karjisi-Morgan (1970) table. Questionnaires were distributed among the participants through the convenience sampling method, ensuring accessibility and practicality in data collection. This study employs a descriptive approach with a causal focus and is categorized as applied research in terms of its objectives. Data were collected using three standardized questionnaires: Sirgaro et al.'s (2018) instrument for the locus of control, Daniel Goleman's (2007) emotional intelligence scale, and audit quality questionnaires developed by Nechel et al. (2013) and Kirwan et al. (1991). The research supervisor reviewed and validated the standardised tools for their suitability in achieving the study's aims. Reliability was assessed using Cronbach's alpha, which yielded coefficients of 0.937, 0.906, and 0.894, respectively, demonstrating high internal consistency across the instruments. The data analysis was conducted in two distinct stages. In the first stage, descriptive statistics were processed using SPSS software to summarize the demographic characteristics of the respondents and provide a general overview of the data. In the second stage, inferential statistics were applied, utilizing structural equation modeling (SEM) with Smart PLS software to test the research hypotheses. This dual-phase methodology allowed for a detailed examination of the relationships between the variables under study and their respective effects on audit quality.
Findings: This study tested two primary hypotheses along with five sub-hypotheses. The results demonstrated that locus of control, with a path coefficient of 0.255, and emotional intelligence, with a path coefficient of 0.658, significantly impact audit quality. Further analysis of the sub-hypotheses revealed that self-awareness (path coefficient: 0.160), self-regulation (path coefficient: 0.350), empathy (path coefficient: 0.251), and social skills (path coefficient: 0.359) also exert significant influences on audit quality. These findings highlight the multifaceted contributions of emotional intelligence to the auditing process. The t-values for these variables exceed 1.96, and their significance levels are below 0.05, confirming that the path coefficients are statistically significant at the 0.05 error level. However, spontaneity, with a path coefficient of 0.063, was found to have no significant effect on audit quality. The corresponding t-value of 0.717 falls below the threshold of 1.96, and the significance level exceeds 0.05, indicating that this path coefficient is not statistically significant. The results also suggest that emotional intelligence exerts a stronger influence on audit quality compared to locus of control.
Discussion: Emotional intelligence is an essential factor that enhances the effectiveness of the auditing process. Attributes such as strong motivation, the ability to regulate emotions, empathy, and well-developed social skills empower auditors to identify and analyze relevant audit evidence more effectively. These abilities, supported by attribution theory, contribute to improved audit quality. Emotional intelligence also plays a key role in strengthening auditor independence, vital for maintaining professional integrity and reducing the likelihood of fraudulent activities in financial statement audits. Auditors with heightened emotional intelligence are better equipped to understand their emotions and those of others. This understanding enables them to manage interpersonal relationships effectively and approach their responsibilities more efficiently. On the other hand, auditors who lack emotional control often experience internal conflicts that undermine their performance and decision-making capabilities. Locus of control is another significant factor influencing audit quality, as it directly impacts individual behavior and motivation. Individuals with a strong internal locus of control, who believe that their actions determine outcomes, tend to demonstrate higher motivation levels and are better prepared to acquire new skills and achieve their objectives. This perspective encourages persistence and resilience, which are essential qualities for auditors working in complex and high-pressure professional environments. Success achieved through these efforts reinforces self-esteem and builds self-confidence, further enhancing an auditor's ability to perform their duties effectively.
Keywords: Locus of Control, Emotional Intelligence, Audit Quality
JEL Classification: G40, G41, M40, M51
[1] . Department of Accounting Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand,, Iran
(Email: fatemeh.amadeh64@gmail.com)
[2] . Department of Accounting Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand,, Iran (Corresponding author)
(Email: karim_nakhaei_1360@yahoo.com)
DOI: 10.30486/FBRA.1403.1191063 
پژوهشهای مالی و رفتاری در حسابداری
دورۀ چهارم، شمارۀ سوم، پیاپی 14، پاییز 1403، صفحۀ 161-136
بررسی تأثیر منبع کنترل و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی
|
تاریخ پذیرش: 30/09/1403 |
|
چکیده
حسابرسی رشته و حرفهای مبتنی بر رفتار حسابرس و صاحب‌کار بوده و به‌نوعی به رفتار وابسته است؛ بنابراین کیفیت حرفهای همچون حسابرسی میتواند با متغیرهای رفتاری مانند هوش هیجانی و منبع کنترل، ارتباط تنگاتنگی داشته باشد. از این رو هدف این پژوهش تأثیر منبع کنترل و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی است. جامعۀ آماری پژوهش ذی‌حسابان و مدیران مالی دستگاههای اجرایی شهر بیرجند میباشد. حجم جامعه در این پژوهش 80 نفر میباشد. در این پژوهش برمبنای جدول کرجسی/ مورگان (1970) 66 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند که پرسشنامه به روش نمونه‌گیری در دسترس، بین آنها توزیع شد. این تحقیق از لحاظ ماهیت و روش، یک تحقیق توصیفی از نوع علّی و از منظر هدف یک تحقیق کاربردی میباشد. برای گردآوری دادهها از سه پرسش‌نامۀ استاندارد منبع کنترل سیرگار و همکاران (2018)، هوش هیجانی دانیل گلمن (2007) و کیفیت حسابرسی نچل و همکاران (2013) و کروان و همکاران (1991) استفاده شد. روایی و پایایی این پرسشنامهها تأیید گشت. برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از شاخصهای توصیفی و مدلسازی معادلات ساختاری با کمک نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و اسمارت پی‌ال‌اس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان میدهد منبع کنترل بر کیفیت حسابرسی و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی (با ضریب مسیر 658/0) تأثیر معنادار دارد.
کلیدواژه‌ها: منبع کنترل، هوش هیجانی، کیفیت حسابرسی.
طبقه‌بندی موضوعی: G40, G41, M40, M51
مقدمه
کیفیت اظهارنظر حسابرس جنبه‌ای مهم برای ماندگار شدن وی در حرفه برای مدتی طولانی تلقی می‌شود که هم‌اکنون توجه مراجع حرفهای حسابداری را به خود جلب کرده است (رویایی و همکاران، 1391). کیفیت حسابرسی به‌عنوان کار حسابرس در قالب کار قابل‌اعتماد و مطابق با استانداردهای قابل‌اجرا توضیح داده می‌شود. کیفیت حسابرسی به‌عنوان ویژگیها و توصیف حسابرسی مطابق با استانداردهایی تعریف می‌شود که منعکس‌کنندۀ وظایف و مسئولیتهای حسابرس حرفهای است (رملاح و همکاران، 2009). تحقیق ایلات و همکاران (2016) بیان کرد که کیفیت حسابرسی احتمال مواجهۀ حسابرس با بی‌نظمی یا تقلب در سیستم گزارشگری مالی حسابرسی‌شونده است که به استانداردهای قابل‌اجرا ارجاع میدهد. کیفیت حسابرسی بسیار ضروری است، زیرا زمانی که کیفیت حسابرسی زیاد باشد، صورت‌های مالی تولید می‌کند که قابل‌اعتماد است و میتواند برای جامعه به‌عنوان مبنایی برای تصمیمگیری مفید باشد.
مطالعات مختلف در مورد کیفیت حسابرسی یافته‌های متناقضی را ارائه می‌دهند. نتایج تحقیقات جایا و همکاران (2016) نشان میدهد که هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معناداری دارد، به این معنی که هرچه حسابرس از هوش بیشتری برخوردار باشد، کیفیت نتایج حسابرسی بهتر است؛ اما این نتایج با تحقیق انجام‌شدۀ حکیم و اسفندری (2017) متفاوت است که نشان میدهد بین هوش هیجانی و کیفیت حسابرسی حسابرسان ارتباطی وجود ندارد؛ اما با این حال هوش هیجانی بر کیفیت نتایج حسابرسی تأثیر می‌گذارد، زیرا بدون هوش هیجانی نمیتوان از توانایی‌های شناختی خود با توجه به حداکثر توان استفاده کرد. هوش هیجانی انجام یک بررسی را برای حسابرس آسان‌تر می‌کند. داشتن انگیزۀ قوی، کنترل هیجان، همدلی و مهارت در معاشرت به حسابرس در ردیابی شواهد حسابرسی و اطلاعات مرتبط کمک می‌کند. نظریۀ اسناد، هوش هیجانی را پشتیبانی می‌کند. تئوری اسناد میتواند توضیح دهد که چگونه عوامل داخلی و خارجی بر رفتار حسابرس در تکالیف حسابرسی خود تأثیر می‌گذارد. در این نظریه همچنین توضیح داده شده است که رفتار با ترکیب عوامل درون فرد و محیط تعیین می‌شود، در این صورت هوش هیجانی یکی از عواملی است که از درون فرد حسابرس ناشی می‌شود که ممکن است بر کیفیت حسابرسی تأثیر بگذارد. هوش هیجانی میتواند باعث شود حسابرس از ارتکاب تقلب در حسابرسی صورت‌های مالی صاحب‌کار جلوگیری کند، به‌عبارت دیگر هوش هیجانی حسابرس استقلال وی را بهبود می‌بخشد و در نتیجه کیفیت حسابرسی حاصل را افزایش میدهد (کاسما و ساکیرمن، 2017). شواهد بسياري ثابت ميكنند كه افراد داراي مهارت هيجاني، يعني كساني كه احساسات خود را به‌خوبی ميشناسند، هـدايت ميكنند و احـساسات ديگران را نيز درك و بـه طرز اثربخشي با آن برخورد ميكنند و در حوزههاي عملي مختلف زندگي، موفق و كارآمد ميباشند؛ اما افرادي كه نميتوانند بـه لحاظ هيجاني بر زندگي خود تسلط داشته باشند، درگير كشمكشهاي دروني هستند (یاریاری و همکاران، 1386).
از طرف دیگر حسابرسی رشته و حرفهای مبتنی بر رفتار حسابرس و صاحب‌کار بوده و به‌نوعی به رفتار وابسته است؛ بنابراین حرفهای همچون حسابرسی میتواند با نظریه‌های رفتاری مانند شناخت اجتماعی، ارتباط تنگاتنگی داشته باشد (وارسته و همکاران، 1401). متغیر منبع کنترل درونی در برابر منبع کنترل بیرونی یکی از متغیرهایی است که ریشه در نظریۀ یادگیری اجتماعی داشته که جولیان راتر بیان کرده است. بر پایۀ این نظریه، اشخاص دوست دارند که دلیل موفقیت یا شکست خود را، عوامل درونی یا بیرونی بدانند. منبع کنترل درونی میزان اعتقاد فرد به کنترل رویدادهایی را که برای او پیش میآید، سنجیده و منبع کنترل بیرونی، اعتقاد فرد به این موضوع که حوادث و رویدادهایی که برای او پیش میآید، در اثر متغیرها و عوامل بیرونی نظیر تقدیر و بخت او بوده، دلالت دارد (دمینو و همکاران، 2015). سازۀ منبع کنترل به این موضوع میپردازد که آیا نتایج کنش یا رفتار فرد تحت کنترل خود (درونی) میباشد یا نه؟ این نظریه که براساس دیدگاههای جولیان راتر ارائه شده است، متعاقب به‌وجود آمدن یکی از نظریه‌های بسیار مهم انگیزه‌شناختی تحت عنوان نظریۀ اسناد شکل گرفت (حیدری تفرشی، 1391). تفاوت اقدامات انجام‌شدۀ حسابرسان با منبع کنترل داخلی و حسابرسان با منبع کنترل خارجی، این دیدگاه را تأیید می‌کند که حسابرسان با منبع کنترل خارجی ممکن است نسبت به حسابرسان دارای منبع کنترل داخلی، احتمال بیشتری در رفتار کیفیت حسابرسی کاهش یافته داشته باشند (ملون و رابرتز، 1996). بررسی این پژوهش در سطح دستگاههای اجرایی یک منطقه میتواند دید یکنواختی نسبت به وضعیت عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی آن منطقه بدهد و فراتر از بررسی یک موضوع در سطح یک سازمان میباشد که از این جهت این پژوهش دارای نوآوری است. با توجه به اهمیت متغیر کیفیت حسابرسی، بررسی عوامل مؤثر بر آن مهم میباشد؛ لذا این پژوهش به دنبال بررسی این مسئله است که آیا منبع کنترل و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی تأثیر معنادار دارد؟ این تأثیر مثبت است یا منفی؟
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
منبع کنترل و کیفیت حسابرسی
گزارش حسابرسی، عامل کلیدی در واکنش بازار به شمار میآید، اما این واکنش به کیفیت حسابرسی بستگی دارد (پالمرز، ۱۹۸۸). مطالعات پیشین (بوشمن و اسمیت، ۲۰۰۱؛ داس و پاندیت، ۲۰۱۰؛ بائی، ۲۰۱۲) اشاره کرده‌اند که کیفیت حسابرسی میتواند پیامدهای اقتصادی مهمی، از جمله افزایش کارایی سرمایه‌گذاری، قابلیت اتکای اقلام تعهدی و کیفیت سود را داشته باشد. از این رو، کیفیت حسابرسی فرایندی است که اطمینان میدهد با بهبود عوامل کیفیت حسابرسی در محیط انجام حسابرسی‌ها، کیفیت حسابرسی‌ها نیز بهبود مییابد (اسدی و دارابی، ۱۳۹۱). عوامل متعددی در اندازهگیری کیفیت حسابرسی مؤثرند که در این میان نمیتوان از نقش استقلال و صلاحیت حسابرس غافل ماند. بر مبنای این ملاحظات، فرض شده است که مؤسسه‌های حسابرسی بزرگ، حسابرسی باکیفیت‌تری در مقایسه با مؤسسه‌های حسابرسی کوچک فراهم می‌کنند (فورمن، ۲۰۰۴). مؤسسه‌های حسابرسی بزرگ‌تر، کمتر وابسته به صاحب‌کاران خاص هستند؛ زیرا آنها تعداد زیادی صاحب‌کار دارند. البته برخی پژوهش‌ها نشان دادند که تفاوتی در کیفیت خدمات مؤسسه‌های بزرگ و غیربزرگ وجود ندارد (جونگ و رو، ۲۰۰۴). دلیل وجود رابطۀ مثبت بین اندازۀ مؤسسۀ حسابرسی و کیفیت حسابرسی این‌گونه قابل‌تبیین است: ۱. موجود بودن منابع کافی؛ ۲. استانداردهای سطح بالای کنترل؛ 3. استقلال بیشتر از صاحب‌کار؛ ۴. توجه بیشتر به حسن شهرت؛ ۵. دریافت حق‌الزحمۀ بیشتر که به آنها اجازه میدهد بررسی دقیق‌تری داشته باشند؛ ۶. هزینه‌های اقتصادی قابل‌ملاحظه در صورت شکست حسابرسی (فرانسیس، ۲۰۰۴). همچنین استقلال از مدیریت صاحب‌کار پیش‌نیازی برای کیفیت حسابرسی است. برای استقلال نیز تعریف‌های مختلفی وجود دارد؛ برای نمونه: احتمال شرطی گزارش خطای کشف‌شده (دی آنجلو، ۱۹۸۱)، توانایی مقاومت در برابر فشارهای صاحب‌کار و فقدان منافعی که ریسک سوگیری غیر قابل‌قبول ایجاد کند (بیتی و همکاران، ۲۰۰۱).
کیفیت حسابرسی دارای سه جنبۀ مختلف دادهها، ستادهها و عوامل محتوایی است.
1- دادهها: شامل ویژگی‌های شخصی حسابرس (تجربه، مهارت، ارزشهای اخلاقی و نظام فکری) و فرایند حسابرسی (استحکام روششناسی، کارایی ابزار حسابرسی به‌کاررفته و دسترسی به کمک‌های فنی مناسب و ...) است.
2- خروجیها (ستاندهها): شامل گزارش حسابرس و ارتباط حسابرسان با ارکان اداره‌کنندۀ واحد تجاری در مورد جنبه‌های مؤثر بر کیفیت گزارشگری مالی بنگاه و ضعف‌های موجود در کنترل‌های داخلی است.
3- عوامل محیطی (محتوایی): شامل استقرار نظام حاکمیت شرکتی و ایجاد چارچوبی برای قوانین و مقررات ناظر بر کیفیت حسابرسی است (ایمانی برند و همکاران، ۱۳۹5).
حسابرسی رشته و حرفهای مبتنی بر رفتار حسابرس و صاحب‌کار بوده و به‌نوعی به رفتار وابسته است؛ بنابراین حرفهای همچون حسابرسی میتواند با نظریه‌های رفتاری مانند شناخت اجتماعی ارتباط تنگاتنگی داشته باشد (وارسته و همکاران، 1401). متغیر منبع کنترل درونی در برابر منبع کنترل بیرونی یکی از متغیرهایی است که ریشه در نظریۀ یادگیری اجتماعی داشته که جولیان راتر بیان کرده است. راتر3 1969، معتقد است منبع کنترل مبتنی بر تبیین تفاوت‌های فردی در ادراک یک رویداد ویژه، به‌عنوان عامل تقویت است (مساواتی آذر و حسینی‌نسب، 1395). منبع کنترل به توانایی فرد در میزان کنترلی که بر محیط و تعامل با آن دارد (یاتس، 2009) و نظامی از اعتقادات که براساس آن فرد موفقیت‌ها و شکست‌های خود را ارزیابی می‌کند، اشاره دارد (مساواتی آذر و حسینی‌نسب، 1395). روتر مدلي براي منبع كنترل رفتار معرفي كرد كه بر پايۀ دو بعد است: منبع كنترل دروني و منبع كنترل بيروني. روتر بيان مي‌كند كه درون‌گرايان، موفقيت يا شكست خود به را عوامل دروني از قبيل تلاش، توانايي فردي خويش، كارها و رفتار خويش مرتبط مي‌دانند. حال آنكه، برون‌گرايان شكست يا موفقيت خود را به عواملي همچون تقدير، اثرگذاري ديگران و شانس نسبت مي‌دهند (موسویان راد و همکاران، 1400). همچنین، به گمان راتر (1996)، وقتي فرد ادراک مي‌كند كه رفتارها و نگرش‌هاي خودش سبب پاداش مثبت مي‌شوند، این بيان‌كنندۀ منبع كنترل دروني است و وقتي ادراک مي‌كند كه عوامل بيروني و خارج از كنترلش (مثل تقدیر یا شانس) سبب رفتارِ منجربه پاداش مي‌شوند، این بيان‌كنندۀ منبع كنترل بيروني است (زیگلر هیل و شاکلفرد، 2017). بر این اساس، مردم در دو مقولۀ كنترل دروني و كنترل بيروني قرار مي‌گيرند (احمدی، 1399). از طرفی، لونیسون4، بیرونی‌ها را به دو دستۀ فرعی تقسیم می‌کند: کسانی که معتقدند سرنوشت آنها را افراد قدرتمند کنترل می‌کنند و کسانی که معتقدند زندگی‌شان در اختیار شانس است. هر دو گروه منبع کنترل بیرونی دارند. بیرونی‌هایی که در مقیاس‌های شانس و افراد مسلط نمرات بهتری به دست می‌آورند، برگه‌های برندۀ زیادی در دست ندارند. آنها عصبی، مملو از کینه، بی‌اعتماد، تحریک‌پذیر و افسرده هستند و عزت نفس اندکی دارند (مشتاق و بهرامزاده، 1389).از آنجا که کنترل، هستۀ مرکزي و اساسي زندگي انسان است، نظريههاي زيادي دربارۀ آن ارائه شده است. بيشتر اين نظريهها معتقدند که حالت عاطفي و رفتارهاي انساني بيشتر تحت‌تأثير باورها و عقايد آنان در مورد خودشان است، از جمله، باورهاي آنها در مورد کنترل آنها بر عملکردشان است. دلايل اهميت منبع کنترل عبارت‌اند از:
- جستجو و پردازش اطلاعات: افراد با منبع کنترل دروني نسبت به افراد با منبع کنترل بيروني بيشتر به جستجوي اطلاعات ميپردازند و در دقت، هوشياري و استفاده از اطلاعات محيطي، بسيار فعالتر از افراد با منبع کنترل بيروني هستند.
- موفقيت: افراد با منبع کنترل دروني به‌خصوص در وظايف عملي و هوشي داراي موفقيت بیشتري هستند.
- استقلال: افراد با منبع کنترل دروني تمايل دارند که در عين استقلال، در کارها با يکديگر همکاري کنند. همچنين روش اين افراد در زندگي زناشويي، مستقيم، فعال و متمايل به موفقيت است.
- سلامت: راتر، نشان داد که بين علائم اختلال رواني و منبع کنترل، ارتباط خطي وجود دارد؛ يعني، افرادي که به منبع کنترل دروني معتقدند، نسبت به افراد بيروني علائم کمتري گزارش کردند.
- جنسيت: دختران در منبع کنترل، بيرونيتر از پسران هستند (مرادی، 1394).
براساس مبانی نظری و مطالعات انجام‌گرفته در زمینۀ منبع کنترل و کیفیت حسابرسی میتوان این فرضیه را مطرح کرد که منبع کنترل بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
هوش هیجانی و کیفیت حسابرسی
براساس نتایج تحقیقات جایا و همکاران (2016) هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معناداری دارد، به این معنی که هرچه حسابرس از هوش بیشتری برخوردار باشد، کیفیت نتایج حسابرسی بهتر است. فرد باهوش کسی است که در هنگام قرار گرفتن در یک جمع بتواند احساسات و عواطف دیگران را به‌خوبی درک کرده و با آنها روابط خوبی برقرار سازد و این همان هوش هیجانی است (سلیمانی و علی بیگی، ۱۳۸۸). در اوایل دهۀ ۱۹۹۰ دانیل گلمن با انتشار کتاب خود تحت عنوان هوش هیجانی با تأکید بر جنبه‌های غیر‌شناختی هوش به این اصطلاح رسمیت بخشید (گودرزی، ۱۳۸۸). در سال ١٩٩٨ دانیل گلمن در دیگر کتابش تحت عنوان کارکرد هوش هیجانی می‌گوید «در محیط کار هوش هیجانی نقش بارزتری در داشتن عملکرد مطلوب نسبت به سایر قابلیت‌ها از قبیل هوش شناختی یا مهارتهای فنی ایفا می‌کند لذا با پرورش و رشد هوش هیجانی و قابلیت‌های آن هم سازمان و هم کارکنان از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند» (آقایار و شریفی درآمدی، ۱۳۸۶). بنابراین گلمن که نقش قابل‌توجهی در عمومی کردن مفهوم هوش هیجانی داشته، مهم‌ترین الگو مبتنی بر شایستگی را در سال ۲۰۰۱ ارائه کرده است (جمالی و همکاران، 2008). این الگو ترکیبی است از توانایی‌های ذهنی و برخی ویژگی‌های شخصیتی که متفاوت از الگوهای مبتنی بر توانایی میباشد. ابعاد هوش هیجانی براساس این الگو شامل دو مقوله میباشد و موارد زیر را در بر می‌گیرد:
1. قابلیت‌های فردی5: شامل ابعاد خودآگاهی، خودمدیریتی و خودانگیزشی.
2. قابلیت‌های اجتماعی6: شامل ابعاد آگاهی اجتماعی و مهارتهای اجتماعی.
البته لازم به ذکر است که بر مبنای این الگو یک فرد برای موفقیت لازم نیست که همۀ شایستگی‌ها را داشته باشد، بلکه مطابق با شرایط آن فرد، ترکیبی از شایستگی وجود دارند که منجربه اثربخشی فرد می‌شوند. گلمن ادعا می‌کند که شایستگی‌های هیجانی، همان مهارتهای شغلی هستند که میتوان آنها را فرا گرفت. به‌طور کلی هوش هیجانی به توانایی‌های فرد در شناخت صحیح هیجان‌های خود و دیگران جهت پیشبرد امور مختلف زندگی اشاره دارد (سید جوادین و حسین‌پور، 1386).
1. خودآگاهی: توانایی تشخیص، دنبال کردن و معلوم کردن هیجان در زمان وقوع (جمالی و همکاران، ۲۰۰۸) و شناخت احساسات و عواطف خود به‌طور آنی و عمیق و استفاده از آن برای راهنمایی در تصمیم‌گیری‌های مناسب (ملکیآوارسین و سیدکلان، ۱۳۸۷).
2.
خودتنظیمی7: یا خودمدیریتی، توانایی مهار و مدیریت هیجانات و حفظ آرامش و امید و خوشبینی علیرغم شکست (جمالی و همکاران، ۲۰۰۸)، برای کمک به تصمیمگیری و بهرهگیری از توانمندی‌های شناختی به نحو مناسب، هماهنگی با هیجانات به نحوی که به‌جای اختلال در کارها، در تسهیل آن به ما یاری رساند.3. خودانگیختگی8: استفاده از عمیق‌ترین علایق خود برای حرکت دادن و هدایت به سمت اهداف تا کمک کند پیشقدم شده در جهت تکامل و پیشرفت تلاش کنیم، نه اینکه منتظر مانده تا اینکه یک واقعه یا شخص ایجاد انگیزه و حرکت در ما گردد.
4. مهارت همدلی: یا آگاهی اجتماعی، درک آنچه افراد احساس می‌کنند، توانایی در نظر گرفتن دیدگاههای دیگران و توسعۀ حسن تفاهم و هماهنگی با انسان‌های گوناگون به‌منظور ارتقای کار گروهی (به‌ویژه در محیط کاری و سازمانی) است (ملکیآوارسین و سیدکلان، ۱۳۸۷).
5. مهارتهای اجتماعی: ارتباط با دیگران در موقعیت‌های مختلف اجتماعی و مهارت در مدیریت روابط است (جمالی و همکاران، ۲۰۰۸).
در تأیید این موضوع یولیانتی و همکاران (2023)، پژوهشی را با عنوان "تأثیر تعهد حرفهای، تعهد به اخلاق، منبع کنترل درونی و هوش هیجانی بر توانایی کشف تقلب از طریق کاهش رفتارهای کیفیت حسابرسی"، بر روی حسابرسان داخلی در واحد کنترل داخلی در آموزش عالی دینی اسلامی در اندونزی، انجام دادند. نتایج نشان داد که تعهد حرفهای و هوش هیجانی تأثیر مثبتی بر توانایی کشف تقلب دارد. تعهد به اخلاق و هوش هیجانی بر کاهش رفتارهای کیفیت حسابرسی اثر منفی دارد. علاوه بر این، این مطالعه نشان داد که تعهد به اخلاق و هوش هیجانی به‌طور غیرمستقیم بر توانایی کشف تقلب از طریق کاهش رفتارهای کیفیت حسابرسی تأثیر می‌گذارد.
حسن‌پور لابشکا و همکاران (2023)، پژوهشی با عنوان "ارائۀ مدل کیفیت حسابرسی مبتنی بر سلامت عمومی، هوش معنوی و منبع کنترل حسابرس با رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری"، بر روی 182 نفر از حسابرسان عضو جامعۀ حسابداران رسمی ایران شاغل در مؤسسه‌های حسابرسی تهران، انجام دادند. نتایج نشان داد که ابعاد سلامت عمومی حسابرسان شامل علائم فیزیکی، علائم اضطراب، عملکرد اجتماعی و علائم افسردگی بر کیفیت حسابرسی در مدل پیشنهادی تأثیر مثبت و معناداری دارد. ابعاد هوش معنوی حسابرسان شامل تفکر وجودی انتقادی، ساخت معنای شخصی، آگاهی متعالی و گسترش کیفیت آگاهی بر کیفیت حسابرسی در مدل پیشنهادی تأثیر مثبت و معناداری دارد. ابعاد منبع کنترل حسابرس شامل منبع کنترل داخلی و منبع کنترل خارجی بر کیفیت حسابرسی در مدل پیشنهادی تأثیر مثبت و معناداری دارد.
سوکری و همکاران (2022) پژوهشی با عنوان "تأثیر شایستگی و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی" انجام دادند. نتایج مطالعه نشان داد که شایستگی به میزان 935/0 واحد بر کیفیت حسابرسی تأثیر دارد. هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی 055/0 واحد تأثیری ندارد. تأثیر مشترک شایستگی و هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی 3/96 درصد است در حالی که 7/3 درصد تحت‌تأثیر سایر متغیرهایی است که در این مطالعه بررسی نشده است.
پارلوهوتان و همکاران (2022)، پژوهشی با عنوان "تأثیر اخلاق حسابرس، انگیزۀ حسابرس، منبع کنترل بر کیفیت حسابرسی: نقش شک و تردید حرفهای"، بر روی 59 نفر از حسابرسان حسابرسی امور مالی دولتی، انجام دادند. یافته‌های این مطالعه نشان داد که اخلاق حسابرس، انگیزه و منبع کنترل همگی بر کیفیت حسابرسی تأثیر دارند، در حالی که شک حرفهای حسابرس تأثیری بر کیفیت حسابرسی ندارد.
کارولینا امس و همکاران (2022)، پژوهشی با عنوان "تأثیر منبع کنترل و تاب‌آوری در ارتباط استرس شغلی با شیوه‌های کاهش کیفیت حسابرسی"، بر روی 124 حسابرس ثبت‌شده در CNAI شورای حسابداری فدرال، انجام دادند. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل دادهها نشان داد که متغیرهای رفتاری، مانند استرس و منبع کنترل، بر کیفیت حسابرسی تأثیر می‌گذارند.
ژائو و همکاران (2022)، پژوهشی با عنوان "تأثیر هوش هیجانی تیم حسابرسی بر کاهش رفتار کیفیت حسابرسی در مؤسسه‌های حسابرسی: با در نظر گرفتن تأثیر میانجی اعتماد تیم و تأثیر تعدیل‌کنندۀ اشتراک دانش"، بر روی 326 نفر از حسابرسان شرکت‌های حسابرسی چینی، انجام دادند. حاصل تجزیه‌وتحلیل دادهها نشان داد که هوش هیجانی تیم حسابرسی به‌طور مستقیم با کاهش رفتار کیفیت حسابرسی مرتبط است و هوش هیجانی به‌طور غیرمستقیم با کاهش رفتار کیفیت حسابرسی، از طریق اعتماد به تیم، ارتباط دارد. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری نشان‌دهندۀ مدل میانجیگری است که در آن اعتماد تیم به‌طور منفی با کاهش رفتار کیفیت حسابرسی مرتبط است و اشتراک دانش سازوکار مهمی است که آثار انواع مختلف هوش هیجانی را بر رفتار کاهش کیفیت حسابرسی تعدیل می‌کند.
کالپین ساراگیه و راپینا (2022)، پژوهشی با عنوان "تأثیر هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی"، بر روی 44 حسابرس در شرکت‌های حسابداری دولتی جاکارتا و باندونگ، انجام دادند. نتایج این مطالعه نشان داد که هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی تأثیر دارد.
پیناتیک (2021)، پژوهشی با عنوان "تأثیر هوش هیجانی، شایستگی و استقلال حسابرس بر کیفیت حسابرسی"، بر روی 61 نفر از حسابرسان نمایندگان BPK RI استان سولاوسی شمالی، انجام داد. نتایج نشان داد که متغیر هوش هیجانی بر کیفیت حسابرسی اثر مثبت و معنادار، صلاحیت بر کیفیت حسابرسی اثر مثبت و معنادار و استقلال بر کیفیت حسابرسی اثر مثبت و معنادار دارد.
هاریانی(2019) پژوهشی با عنوان "تأثیر فشار زمان بودجه، منبع کنترل، استقلال، شک و تردید حرفهای و قضاوت حسابرسی بر کیفیت حسابرسی در اندونزی" انجام داد. نتایج این مطالعه نشان داد که فشار بودجۀ زمانی بر کیفیت حسابرسی اثر منفی دارد. منبع کنترل و استقلال بر کیفیت حسابرسی اثر مثبت دارد. شک و تردید حرفهای، قضاوت حسابرسی تأثیر مثبتی بر کیفیت حسابرسی نشان میدهد.
فواد (2017)، پژوهشی با عنوان "فشار زمان بودجه، منبع کنترل حسابرس و رفتار کاهش کیفیت حسابرسی"، بر روی 240 نفر از حسابرسان در اندونزی انجام دادند. نتایج نشان داد که بین فشار بودجۀ زمانی و رفتار کاهش کیفیت حسابرسی رابطۀ معناداری وجود دارد. منبع کنترل ارتباط مستقیمی با رفتار کاهش کیفیت حسابرسی ندارد، اما تعامل بین منبع کنترل و فشار بودجۀ زمانی حسابرسی بر رفتار کاهش کیفیت حسابرسی تأثیر معناداری دارد.
باوقار و صبوری (1403) پژوهشی با عنوان "اثرگذاری تعهد حرفهای، تعهد اخلاقیات، منبع کنترل درونی و هوش هیجانی بر توانایی کشف تقلب از طریق رفتارهای کاهنده کیفیت حسابرسی" انجام دادند. نتایج پژوهش نشان داد که تعهد حرفهای، تعهد اخلاقیات، منبع کنترل درونی و هوش هیجانی بر توانایی کشف تقلب از طریق رفتارهای کاهندۀ کیفیت حسابرسی در شرکت‌های منطقۀ ویژۀ پارس جنوبی تأثیر معناداری دارد. بنابراین، وجود مؤلفه‌هایی همچون تعهد حرفهای، تعهد به اخلاقیات، منبع کنترل درونی و هوش هیجانی میتواند رفتارهای کاهندۀ کیفیت حسابرسی را کاهش دهد و نگرانی‌های مربوط به شناخت تقلب را به حداقل برساند.
زمانی و همکاران (1401)، پژوهشی با عنوان "تأثیر منبع کنترل درونی بر رابطه بین توانمندسازی روان‌شناختی حسابرسان و کیفیت حسابرسی"، بر روی کلیۀ کارکنان حرفهای مؤسسه‌های حسابرسی عضو جامعۀ حسابداران رسمی ایران در سال 1397 و 1398، انجام دادند. نتایج پژوهش نشان داد که توانمندسازی روان‌شناختی حسابرسان رابطۀ مثبت و معناداری با کیفیت حسابرسی دارد. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد که با افزایش منبع کنترل درونی حسابرسان رابطۀ مثبت بین توانمندسازی روان‌شناختی و کیفیت حسابرسی بهبود پیدا می‌کند.
جمال عباسی (1401)، پژوهشی با عنوان "تأثیر استقرار کنترل‌های داخلی بر کیفیت حسابرسی در شرکت‌های دانش‌بنیان پذیرفته‌شده در بورس"، در شهر تهران، انجام داد. مشخص گردید در بررسی تأثیر شاخصهای شناسایی‌شده، استقرار کنترل‌های داخلی، بر روی کیفیت حسابرسی شرکت‌های دانش‌بنیان پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، مقادیر معناداری مربوط به شاخصهای کارایی و اثربخشی عملیاتی، قابلیت اطمینان گزارش‌های داخلی، قابلیت اطمینان گزارش‌های خارجی، انطباق با قوانین و مقررات و سیاست‌های داخلی، رعایت دستورالعمل‌های داخلی و اهداف امنیتی دارای تأثیر مستقیم بر کیفیت حسابرسی هستند.
وارسته و همکاران (1401) پژوهشی با عنوان "تأثیر منبع کنترل و خودکارآمدی حسابرس بر گزارش تخلفات با توجه به نقش میانجی رضایت شغلی" انجام دادند. یافته‌های پژوهش نشان داد ویژگی‌های شخصیتی آزمون‌شده (خودکارآمدی و منبع کنترل بیرونی) تأثیر مثبت و معناداری بر گزارش تخلفات حسابرسان دارد. همچنین اثر غیرمستقیم متغیرهای یادشده به‌واسطۀ رضایت شغلی (متغیر میانجی) تشدید شده است که میزان این تأثیر معنادار میباشد.
عسکری اوردکلو (1401)، پژوهشی با عنوان "بررسی رابطۀ بین ایدهئالگرایی حسابرسان و تعهد آنها به حرفۀ حسابرسی با توجه به نقش منبع کنترل درونی (مطالعۀ موردی: حسابرسان سازمان حسابرسی)"، بر روی 123 نفر از حسابرسان سازمان حسابرسی (که هم‌زمان عضو جامعۀ حسابداران رسمی می‌باشند)، انجام داد. نتایج حاصل از آزمون فرضیۀ پژوهش نشان داد که بین ایدهئالگرایی حسابرسان و تعهد آنها به حرفۀ حسابرسی با توجه به نقش منبع کنترل درونی رابطه وجود دارد.
بایزیدی و همکاران (1401)، پژوهشی با عنوان "تأثیر بهرۀ هوشی (IQ) حسابرس بر کیفیت حسابرسی"، انجام دادند. یافته‌های پژوهش نشان داد که از لحاظ آماری، میتوان تأثیر مثبت و معنادار بهرۀ هوشی حسابرس بر کیفیت حسابرسی را تأیید کرد.
آرایش و آزادی (1400)، پژوهشی با عنوان "تأثیر مؤلفه‌های هوش هیجانی بر عملکرد حسابرس (مورد مطالعه: سازمان‌های حسابرسی شهر ایلام)"، بر روی 80 نفر از حسابرسان شهر ایلام، انجام دادند. تحلیل یافته‌ها نیز بدین صورت بود که خودآگاهی، خود مدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط بر عملکرد حسابرس تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد.
محمدی (1400)، پژوهشی با عنوان "تأثیر حرفهای بودن، سبک رهبری، تعهد سازمانی و منبع کنترل بر عملکرد حسابرس"، بر روی 112 شرکت‌کننده در مؤسسه‌های حسابرسی، انجام داد. نتایج نشان داد که حرفهای بودن، سبک رهبری و منبع کنترل بر عملکرد حسابرس تأثیر مستقیم دارد.
رستمی‌نیا و همکاران (1399)، پژوهشی با عنوان "تأثیر منبع کنترل و تعهد سازمانی بر پذیرش رفتار ناکارآمد حسابرسی براساس تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده"، بر روی 310 نفر از حسابرسان شاغل عضو جامعۀ حسابداران رسمی ایران در سال 97، انجام دادند. نتایج نشان داد که منبع کنترل درونی و تعهد سازمانی تأثیر منفی و منبع کنترل بیرونی تأثیر مثبت بر پذیرش رفتار ناکارآمد حسابرسی دارند.
بنی‌علی (1398)، پژوهشی با عنوان "نقش تعدیل‌کنندگی حسابرسی ضمنی بر رابطۀ هوش هیجانی با کیفیت گزارش حسابرسی"، بر روی 130 نفر از حسابرسان شاغل در سازمان حسابرسی و مؤسسه‌های حسابرسی معتمد سازمان بورس اوراق بهاردار تهران، انجام داد. نتایج آزمون رگرسیون انجام شده حاکی از رابطۀ معنادار و مثبت بین میزان هوش هیجانی حسابرسان و کیفیت گزارش حسابرسی صادرشدۀ آنان بوده است. همچنین تحلیل انجام‌شده بر روی 4 گروه از مؤسسه‌های حسابرسی که بر حسب انجام و یا عدم انجام حسابرسی ضمنی و نیز بر حسب هوش هیجانی بالا و یا پایین دسته‌بندی شده‌اند، نشان داد که میانگین میزان کیفیت گزارش حسابرسی در این چهار گروه با همدیگر تفاوت معناداری دارد؛ یعنی انجام حسابرسی ضمنی تأثیر معناداری بر روی رابطۀ بین هوش هیجانی و کیفیت گزارش حسابرسی داشته است.
خوشبخت و علیین حقیقی‌فرد (1398)، پژوهشی با عنوان "بررسی تأثیر هوش هيجانی بر کيفيت تصميم‌گيري حسابرس"، بر روی 100 نفر از کارشناسان مؤسسه‌های حسابداری در استان فارس، انجام دادند. نتایج نشان داد که هوش هیجانی بر کیفیت تصمیمگیری حسابرس در میان کارشناسان مؤسسه‌های حسابداری در استان فارس تأثیر معنادار دارد. همچنین هوش هیجانی بر کیفیت تصمیمگیری عقلانی حسابرس، کیفیت تصمیمگیری شهودی حسابرس و کیفیت تصمیمگیری وابستگی حسابرس در میان کارشناسان مؤسسه‌های حسابداری در استان فارس تأثیر معنادار دارد.
فرضیههای پژوهش
فرضیههای اصلی
- منبع كنترل بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
- هوش هيجاني بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
فرضیههای فرعی
- خودآگاهی بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
- خودتنظیمی بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
- خودانگیختگی بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
- همدلی بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
- مهارتهای اجتماعی بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت معنادار دارد.
روششناسی پژوهش
پژوهش حاضر، از نظر زمان انجام پژوهش، مقطعی؛ از لحاظ ماهیت و روش، تحقیق توصیفی از نوع علی و از منظر هدف، تحقیق کاربردی میباشد. جامعۀ آماری پژوهش ذی‌حسابان و مدیران مالی دستگاههای اجرایی میباشد که تعداد آنها 80 نفر میباشد. نمونۀ متناسب با این جامعه براساس جدول مورگان 66 نفر تعیین شد؛ اما برای اطمینان از بازگشت پرسشنامهها 80 پرسشنامه با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس توزیع شد که ۷۰ نفر پرسشنامه را پر کردند و ۴ نفر هم پرسشنامه را به‌صورت کامل پر نکردند و در نهایت ۶۶ پرسشنامه به‌صورت دقیق و درست تکمیل شد. جدول زیر نحوۀ توزیع جامعۀ آماری را نشان میدهد.
جدول(1). نحوۀ توزیع جامعۀ آماری
تعداد | نام دستگاه | نوع دستگاه اجرایی |
42 | ادارۀ کل صنعت، معدن و تجارت استان؛ ادارۀ کل اوقاف و امور خیریۀ استان؛ ادارۀ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان؛ ادارۀ کل ثبت اسناد و املاک استان؛ ادارۀ کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان؛ ادارۀ کل حفاظت محیط زیست استان؛ ادارۀ کل امور مالیاتی استان؛ ادارۀ کل گمرکات استان؛ ادارۀ کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان؛ ادارۀ کل بهزیستی استان؛ ادارۀ کل دامپزشکی استان؛ ادارۀ کل هواشناسی استان؛ ادارۀ کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان؛ ادارۀ کل راه‌آهن شرق کشور؛ ادارۀ کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان؛ ادارۀ کل راه و شهرسازی استان؛ ادارۀ کل ثبت احوال استان؛ ادارۀ کل استاندارد استان؛ ادارۀ کل آموزش و پرورش استان؛ ادارۀ کل بنیاد شهید و ایثارگران استان؛ ادارۀ کل امور عشایری استان؛ ادارۀ کل ورزش و جوانان استان؛ ادارۀ کل نوسازی و توسعه و تجهیز مدارس استان؛ ادارۀ کل تعزیرات حکومتی استان؛ ادارۀ کل آموزش فنی و حرفهای استان؛ ادارۀ کل تبلیغات اسلامی استان؛ ادارۀ کل زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی استان؛ ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان؛ ادارۀ کل کمیتل امداد امام خمینی(ره)؛ ادارۀ کل پست استان؛ ادارۀ کل تأمین اجتماعی استان؛ ادارۀ کل حج و زیارت استان؛ ادارۀ کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان؛ ادارۀ کل انتقال خون استان؛ ادارۀ کل بازرسی استان؛ ادارۀ کل مدیریت امور اراضی استان؛ ادارۀ کل پزشکی قانونی استان؛ ادارۀ کل صدا و سیمای استان؛ ادارۀ کل فرودگاه‌های استان؛ ادارۀ کل دادگستری کل استان؛ ادارۀ کل مدیریت شعب بیمۀ ایران؛ ادارۀ کل دیوان محاسبات استان
| ادارۀ کل |
7 | سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان؛ سازمان جهاد کشاورزی استان؛ سازمان بسیج سازندگی استان؛ سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان؛ سازمان تعاون روستایی استان؛ سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان؛ سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی | سازمان |
9 | شرکت شهرک‌های کشاورزی استان؛ شرکت توزیع نیروی برق استان؛ شرکت شهرک‌های صنعتی استان؛ شرکت گاز استان؛ شرکت آب و فاضلاب استان؛ شرکت آب منطقه‌ای استان؛ شرکت ارتباطات زیرساخت استان؛ شرکت مخابرات استان؛ شرکت پخش فرآورده‌های نفتی استان | شرکت |
8 | جهاد دانشگاهی استان؛ دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند؛ دانشگاه بیرجند؛ دانشگاه پیام نور استان؛ دانشگاه صنعتی بیرجند؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند؛ دانشگاه جامع علمی کاربردی استان؛ دانشگاه ملی مهارت استان | دانشگاه |
14 | نمایندگی وزارت امور خارجۀ بیرجند؛ پارک علم و فناوری استان؛ بنیاد ملی نخبگان استان؛ اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان؛ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان؛ اتاق اصناف استان؛ اتاق تعاون استان؛ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس؛ جمعیت هلال احمر استان؛ فرماندهی انتظامی استان؛ ستاد احيای امر به معروف؛ ستاد اقامۀ نماز؛ کانون پرورش فکری کودکان؛ تالار بورس منطقه‌ای استان | سایر |
80 | جمع | |
ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسش‌نامههای استاندارد بود که برای سنجش منبع کنترل از پرسش‌نامۀ منبع کنترل سیرگار و همکاران (2018) استفاده شد. این پرسشنامه دارای 16 گویه است و ابعاد ندارد.
برای سنجش هوش هیجانی از پرسش‌نامۀ استاندارد هوش هیجانی دانیل گلمن (1995) استفاده شد. این پرسشنامه دارای 5 بعد خودآگاهی، خودتنظیمی، خودانگیختگی، همدلی، مهارتهای اجتماعی و 33 گویه میباشد. ترکیب سؤالات این پرسشنامه به صورت زیر است:
16جدول(2). ترکیب سؤالات پرسش‌نامۀ هوش هیجانی
ابعاد | ترکیب سؤالات | تعداد سؤالات |
خودآگاهی | 8-1 | 8 |
خودتنظیمی | 15-9 | 7 |
خودانگیختگی | 22-16 | 7 |
همدلی | 28-23 | 6 |
مهارتهای اجتماعی | 33-29 | 5 |
پرسش‌نامۀ هوش هیجانی | 33-1 | 33 |
برای سنجش کیفیت حسابرسی از پرسش‌نامۀ نچل و همکاران (2013) و کروان و همکاران (1991) استفاده می‌شود. این پرسشنامه دارای چهار بعد مدیریت و رهبری، کیفیت حرفهای، هدف و مأموریت و ارزش مشتری و 16 گویه میباشد.
ترکیب سؤالات این پرسشنامه به صورت زیر است:
27جدول(3). ترکیب سؤالات پرسش‌نامۀ کیفیت حسابرسی
ابعاد | ترکیب سؤالات | تعداد سؤالات |
مدیریت و رهبری | 5-1 | 5 |
کیفیت حرفهای | 9-6 | 4 |
هدف و مأموریت | 13-10 | 4 |
ارزش مشتری | 16-14 | 3 |
پرسش‌نامۀ کیفیت حسابرسی | 16-1 | 16 |
برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از شاخصهای توصیفی و مدلسازی معادلات ساختاری با کمک نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و اسمارت پی‌ال‌اس استفاده شد.
یافته‌های پژوهش
در جدول زير شاخصهاي توصيفي متغيرهای پژوهش یعنی هوش هیجانی و کیفیت حسابرسی و ابعاد آن ذکر شده است.
31جدول(4). شاخص های توصیفی متغیرهای هوش هیجانی و کیفیت حسابرسی
متغیرها
| تعداد نمونه | میانگین | انحراف معیار | بازۀ نمرات سؤالات | بازۀ نمرات كسب‌شده | ||
کمترین | بیشترین | کمترین | بیشترین | ||||
منبع كنترل | 66 | 49/3 | 69/0 | 1 | 5 | 88/1 | 63/4 |
خودآگاهي | 66 | 15/3 | 56/0 | 1 | 5 | 5/1 | 5/4 |
خودتنظيمي | 66 | 74/2 | 69/0 | 1 | 5 | 14/1 | 71/4 |
خود انگيختگي | 66 | 71/2 | 66/0 | 1 | 5 | 1 | 14/4 |
همدلي | 66 | 13/3 | 64/0 | 1 | 5 | 33/1 | 33/4 |
مهارت‌هاي اجتماعي | 66 | 63/2 | 68/0 | 1 | 5 | 1 | 4/4 |
هوش هيجاني | 66 | 87/2 | 44/0 | 1 | 5 | 94/1 | 14/4 |
مديريت و رهبري | 66 | 58/3 | 70/0 | 1 | 5 | 2/2 | 5 |
كيفيت حرفهاي | 66 | 94/3 | 59/0 | 1 | 5 | 25/2 | 5 |
هدف و مأموريت | 66 | 8/3 | 64/0 | 1 | 5 | 2 | 5 |
ارزش مشتري | 66 | 78/3 | 64/0 | 1 | 5 | 2 | 5 |
كيفيت حسابرسي | 66 | 78/3 | 50/0 | 1 | 5 | 28/2 | 73/4 |
همچنین از آنجایی که متغیر کنترل منبع ابعاد ندارد، به جای ابعاد شاخصهای توصیفی 16 گویه این متغیر در جدول(5) ذکر شده است.
جدول(5). شاخصهای توصیفی متغیر کنترل منبع
متغیرها
| تعداد نمونه | میانگین | انحراف معیار | بازۀ نمرات سؤالات | بازۀ نمرات كسب‌شده | ||
کمترین | بیشترین | کمترین | بیشترین | ||||
منبع كنترل | 66 | 49/3 | 69/0 | 1 | 5 | 88/1 | 63/4 |
کار فعالیتی است برای بهدست آوردن نتیجۀ مطلوب | 66 | 14/4 | 762/0 | 1 | 5 | 2 | 5 |
نتیجۀ کار همانطور می‌شود که انتظار دارم | 66 | 53/3 | 011/1 | 1 | 5 | 2 | 5 |
اگر برنامه‌ریزی خوبی وجود داشته باشد، میتوان کار را به درستی انجام داد | 66 | 45/3 | 230/1 | 1 | 5 | 1 | 5 |
زیردستان باید همیشه به مافوق خود مشاوره یا نظر بدهند | 66 | 79/3 | 869/0 | 1 | 5 | 2 | 5 |
یافتن شغل مناسب یک سرمایه است | 66 | 17/4 | 921/0 | 1 | 5 | 2 | 5 |
گرفتن پاداش شانس میخواهد | 66 | 82/3 | 943/0 | 1 | 5 | 2 | 5 |
کاری میتواند به درستی اجرا شود که به‌طور جدی انجام شود | 66 | 86/3 | 926/0 | 1 | 5 | 2 | 5 |
برای یافتن شغل باید دوستان یا افرادی شناخته‌شده وجود داشته باشند که کمک کنند | 66 | 45/3 | 980/0 | 1 | 5 | 1 | 5 |
ارتقا، یک شانس خوب است | 66 | 14/3 | 051/1 | 1 | 5 | 1 | 5 |
برای بهدست آوردن شغل مناسب، افرادی که شناخته شده یا دوست هستند مهم‌تر از توانایی هستند | 66 | 05/3 | 029/1 | 1 | 5 | 1 | 5 |
ترفیع به کارمندانی داده شد که عملکردشان خوب است | 66 | 39/3 | 108/1 | 1 | 5 | 1 | 5 |
برای رسیدن به موارد مطلوب باید افراد مناسب را شناخت | 66 | 70/3 | 822/0 | 1 | 5 | 1 | 5 |
برای اینکه به موفقیت برسیم به شانس نیاز داریم | 66 | 89/2 | 979/0 | 1 | 5 | 1 | 5 |
کارمندانی که خوب کار می‌کنند، پاداشی متناسب دریافت خواهند کرد | 66 | 32/3 | 098/1 | 1 | 5 | 1 | 5 |
تأثیر یک کارمند معین بر مافوقش بیشتر از آن چیزی است که کارمندان فکر می‌کنند | 66 | 42/3 | 824/0 | 1 | 5 | 1 | 5 |
شانس عاملی است که افراد موفق و شکست‌خورده را متمایز می‌کند | 66 | 79/2 | 869/0 | 1 | 5 | 1 | 5 |
همانطور كه در جدول فوق نمايان است، ميانگين نمرات منبع كنترل برابر با 49/3 با انحراف معيار 69/0 ميباشد. به‌نحوي كه كمترين مقدار اين متغير 88/1 و بيشترين مقدار اين متغير 63/4 مي باشد. ميانگين نمرات هوش هيجاني برابر با 87/2 با انحراف معيار 44/0 مي باشد؛ به‌نحوي كه كمترين مقدار اين متغير 94/1 و بيشترين مقدار آن 14/4 ميباشد. ميانگين نمرات كيفيت حسابرسي برابر با 78/3 با انحراف معيار 5/0 ميباشد كه كمترين مقدار اين متغير 28/2 و بيشترين مقدار آن 73/4 ميباشد. كمترين مقدار ميانگين مربوط به متغير مهارت‌هاي اجتماعي(63/2) و بيشترين مقدار ميانگين مربوط به متغير كيفيت حرفهاي(94/3) ميباشد.
آزمون فرضیههای اصلي پژوهش
مدل اندازهگیری مدلی است که رابطۀ بین متغیرهاي مكنون و سؤالات (گويه‌ها) را بررسی می‌کند، به همین دلیل نام دیگر آن مدل بیرونی است.
نمودار زیر مدل در حالت استانداردشده بارهای عاملی و ضرایب مسیر را نشان میدهد.
شکل(1). مدل با ضرایب استانداردشدۀ بار عاملی و ضرایب مسیر(ارزيابي مدل‌هاي اندازه‌گيري)
نمودار زیر مدل تحقیق در حالت ضرایب معناداری تی را نشان میدهد.
شکل(2). مدل با ضرایب t-Values (ارزيابي مدل‌هاي اندازه‌گيري)
فرضیۀ اصلی اول به بررسی تأثیر منبع كنترل بر کیفیت حسابرسی میپردازد. نتایج مربوط به این فرضیه در جدول زیر آمده است.
جدول(6). نتایج ضریب مسیر استانداردشده
مسير مستقيم | ضريب مسیر (B) | مقدار تی (t-value) | سطح معناداري | نتيجه |
منبع كنترل ← كيفيت حسابرسي | 255/0 | 131/3 | 002/0 | تأیید |
همانطور كه در جدول فوق نمايان است مقدار آمارۀ تي و ضريب مسير بين منبع كنترل و کیفیت حسابرسی بهترتيب برابر 131/3 و 255/0 بهدست آمده است.
در واقع با توجه به اینکه سطح معناداری(002/0) کمتر از 05/0 بهدست آمده؛ مي‌توان نتيجه گرفت که اين ضريب مسير در سطح خطاي 05/0 معنادار است؛ يعني منبع كنترل بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت و معناداری دارد و با افزایش یک انحراف استاندارد در نمرات منبع كنترل، شاهد افزايش در نمرات کیفیت حسابرسی به اندازۀ 255/0 انحراف استاندارد خواهیم بود. بنابراین با توجه به داده‌های گردآوری‌شده فرضیۀ اول تحقیق تأیید می‌شود.
فرضیۀ اصلی دوم به بررسی تأثیر هوش هيجاني بر کیفیت حسابرسی میپردازد. نتایج مربوط به این فرضیه در جدول زیر آمده است.
جدول(7). نتایج ضریب مسیر استانداردشده
مسير مستقيم | ضريب مسیر (B) | مقدار تی (t-value) | سطح معناداري | نتيجه |
هوش هيجاني ← كيفيت حسابرسي | 658/0 | 113/8 | 00/0 | تأیید |
همانطور كه در جدول فوق نمايان است مقدار آمارۀ تي و ضريب مسير بين هوش هيجاني و کیفیت حسابرسی به ترتيب برابر 113/8 و 658/0 بهدست آمده است.
با توجه به اینکه سطح معناداری(0.00) کمتر از 05/0 است مي‌توان نتيجه گرفت که اين ضريب مسير در سطح خطاي 05/0 معنادار است؛ يعني هوش هيجاني بر کیفیت حسابرسی تأثیر مثبت و معناداری دارد و با افزایش یک انحراف استاندارد در نمرات هوش هيجاني، شاهد افزايش در نمرات کیفیت حسابرسی به اندازۀ 658/0 انحراف استاندارد خواهیم بود. بنابراین با توجه به داده‌های گردآوری‌شده فرضیۀ دوم تحقیق تأیید می‌شود.
آزمون فرضیههای فرعي پژوهش
نمودار زیر مدل فرعی تحقیق در حالت ضرايب مسير استانداردشده را نشان میدهد.
1 شکل(3). مدل فرعی در حالت ضرايب مسير استاندارد شده
نمودار زیر مدل فرعی تحقیق در هر حالت ضرایب معناداری تی را نشان میدهد.
2 شکل(4). مدل فرعي در حالت معناداري تي
فرضیۀ فرعی اول به بررسی تأثیر خودآگاهی بر کیفیت حسابرسی میپردازد. نتایج مربوط به این فرضیه در جدول 8 آمده است.
جدول(8). نتایج ضریب مسیر استانداردشده
مسير مستقيم | ضريب مسیر (B) | مقدار تی (t-value) | سطح معناداري | نتيجه |
خودآگاهي ← كيفيت حسابرسي | 160/0 | 061/2 | 040/0 | تأیید |
همانطور كه در جدول فوق نمايان است، مقدار آمارۀ تي و ضريب مسير مربوط به ترتيب برابر 061/2 و 160/0 برآورد شده است. لذا با توجه به اینکه سطح معناداری 040/0 و کمتر از 050/0 بهدست آمده است مي‌توان نتيجه گرفت که اين ضريب مسير در سطح خطاي 050/0 معنادار است؛ بنابراین با توجه به داده‌های گردآوری‌شده فرضیۀ فرعي اول تحقیق تأیید می‌شود.
فرضیۀ فرعی دوم به بررسی تأثیر خودتنظیمی بر کیفیت حسابرسی میپردازد. نتایج مربوط به این فرضیه در جدول 9 آمده است.
جدول(9). نتایج ضریب مسیر استانداردشده
مسير مستقيم | ضريب مسیر (B) | مقدار تی (t-value) | سطح معناداري | نتيجه |
خودتنظيمي ← كيفيت حسابرسي | 350/0 | 647/4 | 000/0 | تأیید |
همانطور كه در جدول فوق نمايان است، مقدار آمارۀ تي و ضريب مسير مربوط به ترتيب برابر 647/4 و 350/0 برآورد شده است. لذا با توجه به اینکه سطح معناداری 00/0 و کمتر از 050/0 بهدست آمده است مي‌توان نتيجه گرفت که اين ضريب مسير در سطح خطاي 050/0 معنادار است؛ بنابراین با توجه به داده‌های گردآوری‌شده فرضیۀ فرعي دوم تأیید می‌شود.
فرضیۀ فرعی سوم به بررسی تأثیر خودانگیختگی بر کیفیت حسابرسی میپردازد. نتایج مربوط به این فرضیه در جدول 10 آمده است.
جدول(10). نتایج ضریب مسیر استانداردشده
مسير مستقيم | ضريب مسیر (B) | مقدار تی (t-value) | سطح معناداري | نتيجه |
خود انگيختگي ← كيفيت حسابرسي | 063/0 | 717/0 | 474/0 | رد |
همانطور كه در جدول فوق نمايان است، مقدار آمارۀ تي مربوط برابر 717/0 برآورد شده است. بنابرین با توجه به اینکه سطح معناداری 474/0 و بيشتر از 050/0 بهدست آمده است مي‌توان نتيجه گرفت که اين ضريب مسير در سطح خطاي 050/0 معنادار نيست و با توجه به داده‌های گردآوری‌شده فرضیۀ فرعي سوم رد می‌شود.
فرضیۀ فرعی چهارم به بررسی تأثیر همدلي بر کیفیت حسابرسی میپردازد. نتایج مربوط به این فرضیه در جدول 11 آمده است.
جدول(11). نتایج ضریب مسیر استانداردشده
مسير مستقيم | ضريب مسیر (B) | مقدار تی (t-value) | سطح معناداري | نتيجه |
همدلي ← كيفيت حسابرسي | 251/0 | 328/2 | 020/0 | تأیید |
همانطور كه در جدول فوق نمايان است، مقدار آمارۀ تي و ضريب مسير مربوط به ترتيب برابر 328/2 و 251/0 برآورد شده است. با توجه به اینکه سطح معناداری 020/0و کمتر از 050/0 بهدست آمده است مي‌توان نتيجه گرفت که اين ضريب مسير در سطح خطای 050/0 معنادار است و با توجه به داده‌های گردآوری‌شده فرضیۀ فرعي چهارم تأیید می‌شود.
فرضیۀ فرعی پنجم به بررسی تأثیر مهارتهای اجتماعی بر کیفیت حسابرسی میپردازد. نتایج مربوط به این فرضیه در جدول 12 آمده است.
جدول(12). نتایج ضریب مسیر استانداردشده
مسير مستقيم | ضريب مسیر (B) | مقدار تی (t-value) | سطح معناداري | نتيجه |
مهارت هاي اجتماعي ← كيفيت حسابرسي | 329/0 | 317/3 | 001/0 | تأیید |
با توجه به جدول بالا مقدار آمارۀ تي و ضريب مسير مربوط به ترتيب برابر 317/3 و 329/0 برآورد شده است و سطح معناداری 001/0 و کمتر از 050/0 بهدست آمده است و مي‌توان نتيجه گرفت که اين ضريب مسير در سطح خطاي 050/0 معنادار است؛ بنابراین با توجه به داده‌های گردآوری‌شده فرضیۀ فرعي پنجم تأیید می‌شود.
بحث و نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از بررسی فرضیۀ اصلی اول پژوهش نشان داد منبع كنترل بر کیفیت حسابرسی تأثیر معناداری دارد. در تبیین این نتیجه باید اظهار داشت منبع کنترل در توضیح و تشریح عملکرد رفتار افراد، متغیر مهمی تلقی می‌گردد؛ زیرا این متغیر میتواند به‌عنوان عامل تسهیل‌کنندۀ پیشرفت یا عامل بازدارندۀ پیشرفت و کسب مهارت جدید عمل کند. زمانی که فرد عقیده دارد که پیروزی و شکست در فعالیت‌هایش به خودش وابسته است، با انگیزۀ بهتری دست به فعالیت می‌زند. این در حالی است که با افزایش موفقیت‌ها، نگرش فرد نسبت به خود و ارزشی که برای خود قائل است، بهبود مییابد که درنتیجه باعث افزایش عزت نفس و اعتماد فرد به خود خواهد شد (حسن‌العامری، 1402). تفاوت اقدامات انجام‌شدۀ حسابرسان با منبع کنترل داخلی و حسابرسان با منبع کنترل خارجی، این دیدگاه را تأیید می‌کند که حسابرسان با منبع کنترل خارجی ممکن است نسبت به حسابرسان دارای منبع کنترل داخلی، احتمال بیشتری در رفتار کیفیت حسابرسی کاهش یافته داشته باشند (ملون و رابرتز، 1996). نتایج حاصل از این فرضیه با نتایج پژوهشهای بنی‌علی (1398)، خوشبخت و علیین حقیقی‌فرد (1398)، یولیانتی و همکاران (2023)، ژائو و همکاران (2022)، کالپین ساراگیه و راپینا (2022)، پیناتیک (2021)، کاسما و ساکیرمن (2017) همراستا است.
نتایج حاصل از بررسی فرضیۀ اصلی دوم پژوهش نشان داد هوش هيجاني بر کیفیت حسابرسی تأثیر معناداري دارد. در تبیین این نتیجه میتوان گفت هوش هیجانی انجام یک بررسی را برای حسابرس آسان‌تر می‌کند. داشتن انگیزۀ قوی، کنترل هیجان، همدلی و مهارت در معاشرت به حسابرس در ردیابی شواهد حسابرسی و اطلاعات مرتبط کمک می‌کند. نظریۀ اسناد، هوش هیجانی را پشتیبانی می‌کند. تئوری اسناد میتواند توضیح دهد که چگونه عوامل داخلی و خارجی بر رفتار حسابرس در تکالیف حسابرسی خود تأثیر می‌گذارد. در این نظریه همچنین توضیح داده شده است که رفتار با ترکیب عوامل درون فرد و محیط تعیین می‌شود، در این صورت هوش هیجانی یکی از عواملی است که از درون فرد حسابرس ناشی می‌شود که ممکن است بر کیفیت حسابرسی تأثیر بگذارد. هوش هیجانی همچنین میتواند باعث شود حسابرس از ارتکاب تقلب در حسابرسی صورت‌های مالی صاحب‌کار جلوگیری کند، به‌عبارت دیگر هوش هیجانی حسابرس استقلال وی را بهبود می‌بخشد و در نتیجه کیفیت حسابرسی حاصل را افزایش میدهد (کاسما و ساکیرمن، 2017). شواهد بسياري ثابت ميكنند كه افراد داراي مهارت هيجاني، يعني كساني كه احساسات خود را به‌خوبی ميشناسند، هـدايتگرند و احـساسات ديگران را نيز درك کرده و بـه طرز اثربخشي با آن برخورد ميكنند و در حوزههاي عملي مختلف زندگي، موفق و كارآمد ميباشند؛ اما افرادي كه نميتوانند بـه لحاظ هيجاني بر زندگي خود تسلط داشته باشند، درگير كشمكشهاي دروني هستند (یاریاری و همکاران، 1386). نتایج حاصل از این فرضیه با نتایج پژوهشهای جمال عباسی (1401)، حسن‌پور لابشکا و همکاران (2023)، پارلوهوتان و همکاران (2022)، کارولینا امس و همکاران (2022) و هاریانی (2019) همراستا است.
نتایج حاصل از بررسی فرضیۀ فرعی اول پژوهش نشان داد خودآگاهی بر کیفیت حسابرسی تأثیر معنادار دارد. در تبیین نتایج حاصل از این فرضیه باید گفت خودآگاهی به معنای شناخت احساسات و عواطف خود به‌طور آنی و عمیق و استفاده از آن برای راهنمایی در تصمیم‌گیری‌های مناسب است و زمانی که فرد بتواند از عواطف و احساسات خود تصمیم مناسب بگیرد، در هر موقعیت شغلی که باشد، آن را به نحو احسن انجام خواهد داد؛ لذا این عامل میتواند بر کیفیت حسابرسی حسابرسان نیز تأثیرگذار بوده و آنان را از انحراف در این مسیر بازدارد. نتایج حاصل از این فرضیه با نتیجۀ پژوهش آرایش و آزادی (1400) همراستا است.
نتایج حاصل از بررسی فرضیۀ فرعی دوم پژوهش حاکی از آن بود که خودتنظیمی بر کیفیت حسابرسی تأثیر معنادار دارد. در تبیین نتایج این فرضیه باید اظهار نمود خودتنظیمی یا خودمدیریتی، توانایی مهار و مدیریت هیجانات و حفظ آرامش و امید و خوشبینی علیرغم شکست، برای کمک به تصمیمگیری و بهرهگیری از توانمندی‌های شناختی به نحو مناسب، هماهنگی با هیجانات به نحوی که به جای اختلال در کارها، در تسهیل آن به ما یاری رساند. این عامل نیز به دلیل اینکه موجب تصمیمگیری بجا و درست فرد می‌شود، کیفیت حسابرسی را بهبود می‌بخشد. نتایج حاصل از این فرضیه با نتیجۀ پژوهش آرایش و آزادی (1400) همراستا است.
نتایج حاصل از بررسی فرضیۀ فرعی سوم پژوهش نشان داد خودانگیختگی بر کیفیت حسابرسی تأثیر معنادار ندارد. در تبیین این فرضیه میتوان اظهار داشت خودانگیختگی به معنای استفاده از عمیق‌ترین علایق خود برای حرکت دادن و هدایت به سمت اهداف است تا به فرد کمک کند پیشقدم شده در جهت تکامل و پیشرفت تلاش کند، نه اینکه منتظر مانده تا اینکه یک واقعه یا شخص باعث ایجاد انگیزه و حرکت در فرد گردد؛ اما در جامعۀ پژوهش حاضر این عامل بر کیفیت حسابرسی تأثیر نداشت و خودانگیختگی فرد در حدی فراوان نبوده که بتواند بر کیفیت حسابرسی تأثیر بگذارد.
نتایج حاصل از بررسی فرضیۀ فرعی چهارم پژوهش نشان داد همدلي بر کیفیت حسابرسی تأثیر معنادار دارد. همدلی یا آگاهی اجتماعی، درک آنچه افراد احساس می‌کنند، توانایی درنظرگرفتن دیدگاههای دیگران و توسعۀ حسن تفاهم و هماهنگی با انسان‌های گوناگون به منظور ارتقای کارگروهی (به‌ویژه در محیط کاری و سازمانی) است. این عامل در افراد جامعۀ مورد مطالعه فراوان بوده و میتواند موجب گسترش کارگروهی شود و دیدگاههای دیگران را نیز در نظر بگیرد؛ بنابراین چنین فردی زمانی که در یک فضای کار گروهی قرار بگیرد، کار و وظیفۀ خود را به درستی انجام میدهد و کیفیت حسابرسی بهبود مییابد.
نتایج حاصل از بررسی فرضیۀ فرعی پنجم پژوهش نشان داد مهارتهای اجتماعی بر کیفیت حسابرسی تأثیر معنادار دارد. در تبیین این فرضیه نیز میتوان گفت ارتباط با دیگران در موقعیت‌های مختلف اجتماعی و مهارت در مدیریت روابط، موجب می‌شود که فرد در محیط کاری خویش احساس خوشایندی را تجربه کند و وظیفۀ خود را در هر حرفه بهتر و شایستهتر از دیگران انجام دهد؛ لذا در چنین شرایطی، جامعۀ پژوهش نیز با همدلی و برقراری روابط دوستانه میتوانند کیفیت حسابرسی را بهبود بخشند. لازم به ذکر است که پژوهش حاضر محدودیت خاصی نداشته است.
براساس نتایج حاصل از فرضیۀ اصلی اول پیشنهاد می‌شود سازمان‌ها در هنگام استخدام، افراد با منبع کنترل درونی زیاد را جذب کنند و زمینل استفاده از تواناییها، مهارت و ابتکار کارکنان خود را فراهم کنند؛ همچنین اقدام به اندازهگیری منبع کنترل کارکنان خود کرده و بر کار کارکنانی که منبع کنترل درونی کمتری دارند، نظارت بیشتری کنند.
براساس نتایج حاصل از فرضیۀ اصلی دوم پیشنهاد می‌شود احساسات و عواطف کارکنان توسط مدیران به‌طور عمیق شناخته شود و از آن برای راهنمایی در تصمیم گیری‌های مناسب استفاده شود؛ همچنین هیجانات کارکنان و آرامش و امید و خوشبینی علیرغم شکست در آنان مهار و مدیریت شود. عمیق‌ترین علایق مدیران و کارکنان برای حرکت دادن و هدایت به سمت اهداف سازمان در جهت تکامل و پیشرفت استفاده شود. دیدگاههای کارکنان در راستای توسعل حسن تفاهم و هماهنگی با انسان‌های گوناگون به منظور ارتقای کارگروهی در نظرگرفته شود و مهارت افراد در ارتباط با دیگران در موقعیت‌های مختلف اجتماعی تقویت شود.
براساس نتایج حاصل از فرضیۀ فرعی اول پیشنهاد می‌شود به کارمند به گونهای کمک شود که حتی اگر جايي براي پيشرفت وجود داشته باشد، خود را همانطور که هست دوست داشته باشد. احساس قدرت، توانايي و شايستگي در کارکنان تقویت شود و از کارکنانی که واقعا مستحق تعریف (تقدير) هستند، تقدیر شود.
براساس نتایج فرضیۀ فرعی دوم پیشنهاد می‌شود قانع بودن و احساس رضایت از خود در بین کارکنان ترویج پیدا کند. همچنین حس بدبینی در بین کارکنان کاهش یابد تا نسبت به کارهای خود یا همکاران خود بدبین نباشند و در نهایت حس تلاش برای رسیدن به هدف و از پای ننشستن تا رسیدن به آن در بین کارکنان سازمان تقویت شود.
براساس نتایج فرضیۀ فرعی سوم پیشنهاد می‌شود آموزشهایی به کارکنان ارائه شود به جهت اینکه بتوانند هیجانات و آمادگی برای مواجهه با شرایط استرس‌زا را مدیریت کنند و خودباوری را در خود تقویت کنند. حس اعتماد به همکاران در کارکنان تقویت شود تا شک و تردید در آنها کاهش یاید و حس توانمندی در بین کارکنان برای غلبه بر مشکلات سازمانی افزایش یابد.
براساس نتایج به‌دست‌آمده از فرضیۀ فرعی چهارم پیشنهاد می‌شود این حس در بین کارکنان که خود را همانطور که هستند دوست داشته باشند، تقویت شود و در جهت تربیت کارکنانی که خواهان تغییر باشند و از آن استقبال کنند، گام برداشته شود. مدیریت احساسات در بین کارکنان آموزش داده شود و جوی صمیمی و همدل در سازمان ایجاد شود.
براساس نتایج حاصل از فرضیۀ فرعی پنجم پیشنهاد می‌شود کارکنان اشتباهات خود را قبول کنند و برای رفع آنها تلاش کنند؛ همچنین کارکنان باید سنجیده حرف بزنند یا عمل کنند تا در آینده از اعمال خود پشیمان نشوند و به افکاری بپردازند که واقعاً لازم و مفید است و از فکر کردن به موارد غیرضرور خودداری کنند.
References
Aghayar, S., & Sharifi Dramadi, P. (2006). Emotional intelligence: the application of intelligence in the realm of emotion, Isfahan: Sepahan Publishing House. (In Persion)
Ahmadi, S. (2019). A study of work ethics and its relationship with locus of control between Iranian and Italian employees, Applied Sociology, 31(2). (In Persion)
Parluhutan, C. A., Ermawati, E., & Widyastuti, S. (2022). The Influence of Auditor Ethics, Auditor Motivation, Locus of Control on Audit Quality: Role of Professional Skepticism, Universal Journal of Accounting and Finance,10(1), 267-275.
Arayesh, M., & Azadi, K. (2021). The impact of emotional intelligence components on the auditor's performance (case study: auditing organizations in Ilam city), the fourth international conference on knowledge and technology of the third millennium of Iran's economy, management and accounting, Tehran. (In Persion)
Asadi, M., & Darabi, M. (2013). Auditing quality, Hesabres, 14(62). (In Persion)
Askari Ordkello, Y. (2022). Investigating the relationship between auditors' idealism and their commitment to the auditing profession with regard to the role of the internal control source (case study: auditors of the auditing organization), the 9th Scientific Research Conference on the Development and Promotion of Management and Accounting Sciences in Iran, Tehran. (In Persion)
Bae, G. (2012). Do industry specialist auditors improve investment efficiency?
Bayazidi, P.; Marfoo, M., & Sediqi, R. (1401). The effect of auditor's intelligence quotient (IQ) on audit quality, Journal of Accounting and Auditing Reviews, 29(3). (In Persion)
Beattie, V. A., Fearnley, S., & Brandt, R. T. (2001). Behind closed doors: what company audit is really about. Basingstoke: Palgrave
Bushman, R. A., & Smith, A. J. (2001). Financial accounting information and corporategovernance, Journal of Accounting Economics, 32(1-3), 237-333.
Carolina Ames, A., Haveroth, J., Roberto da Cunha, P., & Ié, P. (2022). Influence of locus of control and resilience in relating occupational stress to audit quality reducing Practices Universidad Federal de Minas Gerais, Belo Horizonte, 33(3), 1-26.
Cervone, D., Jiwani, N., & Wood, R. (1991). Goal setting and the differential influence of self-regulatory processes on complex decision-making performance. Journal of personality and social psychology, 61(2), 257.
DeAngelo, L. E. (1981). Auditor size and audit quality, Journal of Accounting and Economics, 3, 183–199.
Domino, M. A., Wingreen, S. C., & Blanton, J. E. (2015). Social cognitive theory: The antecedents and effects of ethical climate fit on organizational attitudes of corporate accounting professionals: a reflection of client narcissism and fraud attitude risk. Journal of Business Ethics, 131, 453-467.
Francis, J. R. (2004). What do we know about audit quality?. The British accounting review, 36(4), 345-368.
FUAD, F. (2017). Time budget pressure, auditor locus of control and reduced audit quality behavior. International Journal of Civil Engineering and Technology, 8(12).
Fuerman, R. D. (2003). Audit Quality Examined One Large Cpa Firm at a Time: Empirical Evidence of a Precursor of Arthur Andersen's Collapse.
Godarzi, A. (2008). emotional intelligence Effective leadership. Empowerment of human resources, dream or reality, the third conference on empowerment of human resources - empowerment of human resources as an approach for the sustainable success of organizations, Tehran. (In Persion)
Golmen D. (1995). Emotional Intelligence. Why it can matter more than IQ. New York:Bantambook.
Hakim, A. R., & Esfandari, A. Y. (2017). Pengaruh Kecerdasan Intelektual, Kecerdasan Emosional, Pengalaman Auditor, dan Due Profesional Care Terhadap Kualitas Audit, Jurnal Akuntansi Dan Keuangan, 4(1), 21-40.
Hariani, S. (2019). Impact of Time Budget Pressure, Locus of Control, Independence, Professional Skeptisism and Audit Judgement on Audit Quality in Indonesian, European Journal of Business and Management, European Journal of Business and Management, 11(27), 93-100.
Hasan al-Amari, I. (2023). The effect of locus of control on math test anxiety among middle school students in Najaf city, master's thesis in the field of educational management, Urmia University. (In Persion)
Hassanpour Labeshka, R., Pourali, M. R., Shakerinia, I., & Samadi Largani, M. (2023). Provide an audit quality model based on general health, spiritual intelligence and auditor's locus of control with the structural equation modeling approach. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications, 14(3), 175-187.
Jamal Abbasi, B. (2022). The effect of the establishment of internal controls on audit quality in knowledge-based companies admitted to the stock exchange (Master's thesis in the field of accounting, Tehran University of Science and Culture). (In Persion)
Jamali, Y. Sidani, A., & Abu-Zaki, D. (2008). Emotional intelligence and management development implications, Journal of Management Development, 27(3), 348-360. (In Persion)
Jaya, I. M. I., Yuniarta, G. A., AK, S., & Wahyuni, M. A. (2016). Pengaruh Kecerdasan Emosional dan Budaya Kerja Terhadap Kualitas Audit di Pemerintah Daerah Bali (Studi Empiris pada 3 Kantor Inspektorat di Provinsi Bali). JIMAT (Jurnal Ilmiah Mahasiswa Akuntansi) Undiksha, 6(3).
Jeong, S. W., & Rho, J. (2004). Big six auditors and audit quality: The Korean evidence, International Journal of Accounting, 39, 175-196.
Kalpin Saragih, A., & Rapina, R. (2022). The Effect of Emotional Intelligence on Audit Quality, International Journal of Entrepreneurship, Business and Creative Economy (IJEBCE), 2(2), 57-69.
Khoshbakht, I., & Aliin Haghighifard, F. (2018). Investigating the effect of emotional intelligence on the quality of auditor's decision-making", Iranian Journal of Psychology and Behavioral Sciences, (18), 103-113. (In Persion)
Knechel, W. R., Krishnan, G. V., Pevzner, M., Shefchik, L. B., & Velury, U. K. (2013). Audit quality: Insights from the academic literature. Auditing: A journal of practice & theory, 32(Supplement 1), 385-421.
Kusuma, S. P., & Sukirman, S. (2017). The effect of emotional intelligence and Auditor’ s experience on audit quality with Independence as a moderating variable. Accounting Analysis Journal, 6(3), 370-379.
Maleki Avarsin, S. & Seyed Kalan, M. (2008). Investigating the relationship between emotional intelligence and the effectiveness of faculty members in Islamic Azad University, Parsabad, Moghan Branch, Educational Leadership and Management Quarterly, Islamic Azad University, Garmsar Branch, 2(2). (In Persion)
Malone, C. F, & Robert, R. W. (1996). Factors associated with the incidence of reduced audit quality behavior, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 15(2), 49-64.
Mohammadi, M. (2021). The effect of professionalism, leadership style, organizational commitment and source of control on the auditor's performance. Master's thesis in accounting, Zand Institute of Higher Education. (In Persion)
Moradi, M. (2014). Investigating the role of locus of control in the relationship between the dimensions of family communication patterns and the tendency to think critically Master's thesis in the field of general psychology, Islamic Azad University. (In Persion)
MosavatiAzar, P., & Hosseini Nesab, S. D. (2015). Comparison of learning styles and locus of control in student study groups, Applied Psychology Quarterly, 10(38). (In Persion)
Mousaviyan Rad, S. E.; Elahi Shirvan, M., & Ghorbani, M. (2021). Ecological investigation of the control source of Iranian students' behavior from the perspective of complex and dynamic systems theory, Bimonthly Journal of Linguistic Studies, 12(2). (In Persion)
Mushtaq, A., & Behramzadeh, H. (2010). Examining the relationship between the source of control (internal-external) of school principals and their decision-making styles (authoritarian-participatory), Islamic Azad University of Bojnord, (23). (In Persion)
Palmrose, Z.V. (1988). 1987 Competitive Manuscript Co-Winner: An analysis of auditor litigation and audit servicequality, Accounting Review, 62(1), 55-73.
Pinatik, S. (2021). The Effect of Auditor's Emotional Intelligence, Competence, and Independence on Audit Quality, International Journal of Applied Business and International Management (IJABIM), 6(2), 55-67.
Ramlah, S., Sappewali, B., Ishak, Dwiyanti, E., & Pontoh, G. T. (2009). The effect of honesty (integrity) auditors, genders and education levels on audit quality, International Conference on Accounting, Management and Economics.
Rostaminia, R.; Hijazi, R.; Talebnia, Q., & Hassanzadeh, R. (2019). The effect of locus of control and organizational commitment on acceptance of ineffective audit behavior based on the theory of planned behavior, Journal of Educational Management Research 5(10). (In Persion)
Royai, R.; Talibnia, Q., & Hassas Yaganeh, Y. (2011). Auditors' perception of trusted leadership and ethical culture on audit quality-reducing behaviors, Iranian Management Sciences, (25). (In Persion)
Seyed Javadin, S., & Hosseinpour, H. (2006). Investigating the effect of emotional intelligence on the performance of employees in the social security organization, the third national performance management conference. (In Persion)
Siregar, H., Muda, I., & Fachrudin, K. A. (2019, January). The impact of locus of control, ethics audit, time pressure, and commitment to deviant behavior in audit at foreign affiliated public accountants in Medan, Indonesia. In 1st Aceh Global Conference (AGC 2018) (pp. 416-423). Atlantis Press.
Soleimani, N., & Ali Beigi, F. (2009). Investigating the relationship between the emotional intelligence of the managers of educational groups and their self-efficacy in the Islamic Azad University units of the Ten-Khiri region, the Quarterly Journal of Educational Leadership and Management of the Islamic Azad University, Garmsar Branch, 3(4). (In Persion)
Sukri, S., Salju, S., Anwar, S. M., & Sapar, S. (2022). Effect of Competency and Emotional Intelligence on Audit Quality. Quantitative Economics and Management Studies, 3(3), 342-347.
Varasteh, H.; Jahanshad, A., & Bani Mahd, B. (2022). The effect of the source of control and auditor self-efficacy on the reporting of violations with regard to the mediating role of job satisfaction, Financial Accounting Knowledge, Financial Accounting Knowledge Quarterly, 3(2). (In Persion)
Yaryari, F. Moradi, A., & Yahiizadeh, S. (2006). The relationship between emotional intelligence and the source of control with psychological health among Mazandaran University students, Psychological Studies, 3(1). (In Persion)
Yates, R. (2009). Locus of control and academic achievement: a study of gender and grade level differences among low-income African-American students in a middle school. Southern Illinois University at Carbondale.
Yulianti, Y., Zarkasyi, M.W., Suharman, H., & Soemantri, R. (2023). Effects of professional commitment, commitment to ethics, internal locus of control and emotional intelligence on the ability to detect fraud through reduced audit quality behaviors, Journal of Islamic Accounting and Business Research, 15(3), 385-401.
Zamani, R. Bagharpour welashani, M., & Moradi, M. (2022). The effect of internal control source on the relationship between auditors' psychological empowerment and audit quality, Auditing Knowledge, 22 (86). (In Persion)
Zeigler-Hill, V., & Shackelford, T. K. (2017). Encyclopedia of Personality and Individual Differences, New York: Springer International Publishing.
Zhao, M., Li, Y., & Lu, J. (2022). The effect of audit team’s emotional intelligence on reduced audit quality behavior in audit firms: Considering the mediating effect of team trust and the moderating effect of knowledge sharing. Frontiers in Psychology, 13, 1082889.
[1] . گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران (Email: fatemeh.amadeh64@gmail.com)
[2] . گروه حسابداری واحد بیرجند، دانشگاه آزاداسلامی، بیرجند، ایران (نویسنده مسئول)
(Email: karim_nakhaei_1360@yahoo.com)
DOI: 10.30486/FBRA.1403.1191063 DOI:
[3] . Rutter
[4] . Levinson
[5] . Personal Competence
[6] . Social Competence
[7] . Self – Regulation
[8] . Self-motivation
