نمونه‌های بارز فرهنگی پهلوانان نامی قرون هفتم، هشتم و نهم ایران زمین

الموضوعات :

علی کروکی ¹

1 - دانش‌آموخته دکتری مدیریت ورزشی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

تاريخ الإرسال : 20 الجمعة , شوال, 1446 تاريخ التأكيد : 03 السبت , محرم, 1447 تاريخ الإصدار : 28 الجمعة , صفر, 1447

الکلمات المفتاحية: نمونه‌های بارز فرهنگی, پهلوانی, ایران, کشتی, اخلاق,

ملخص المقالة :

تحقیق حاضر با هدف توصیف نمونه‌های بارز فرهنگی پهلوانان ایران‌زمین در قرون هفتم، هشتم و نهم هجری قمری انجام شده است. این پژوهش از نظر روش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و به شیوه اسنادی، با تکیه بر نوشته‌های موجود در منابع اولیه و کتب تاریخی، انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق، پهلوانان قرون هفتم تا نهم هجری قمری هستند که افزون بر پهلوانی و ورزش، در ویژگی‌هایی خاص الگو و زبانزد روزگار خود بوده‌اند. این پهلوانان عبارت‌اند از: علیشاه بمی، پوریای ولی، فیله همدانی، درویش محمد، اسد کرمانی، عبدالرزاق بیهقی، محمد ابوسعید، محمد مالانی و مفرد قلندر. به عنوان نمونه، پهلوان اسد کرمانی در دینداری، عیاری و شجاعت نمونه بارز آن زمان بوده و همچنین رهبری قیام و نهضت سربداران را بر عهده داشته است. یا پهلوان درویش محمد، همان‌گونه که فردی یتیم‌نواز و باتقوا بوده، شاعری توانا و سخندانی برجسته نیز به شمار می‌رفته است. نمونه‌های بارز فرهنگی این پهلوانان از دل کتب تاریخی شناسایی شد و یافته‌ها نشان داد که پهلوانان مورد نظر، هم از نظر ویژگی‌های فرهنگی و هم در عرصه پهلوانی و کشتی، جایگاه اسطوره‌ای داشته‌اند. هر یک از این پهلوانان، ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشتند که در زمان خود زبانزد مردم بوده است.

المصادر:

امجدی، م. (۱۳۵۰). تاریخ ورزش ایران. تحت شماره ۹۳۸ به تاریخ ۲۶/۰۸/۱۳۵۰ در دفتر مخصوص کتابخانه ملی به ثبت رسیده است.
انصاف‌پور، غ. ر. (۱۳۵۵). داستان‌های شگفت‌انگیز از پهلوانان ایران: ۱-پهلوان پوریای ولی، ۲-پهلوان اسد کرمانی، ۳-پهلوان بیک قمری (چاپ اول). تهران: نشر سپیده.
انصاف‌پور، غ. ر. (۱۳۷۵). پوریای ولی، داستان‌هایی از پهلوانان قدیم ایران از قرن هفتم تا سیزدهم هجری (چاپ اول). تهران: دنیای کتاب.
انصاف‌پور، غ. ر. (۱۳۸۶). تاریخ و فرهنگ زورخانه (چاپ اول، شماره ۱۳۳). تهران: نشر اختران.
انوشه، ح. (۱۳۸۰). دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه (ویراست دوم، جلد اول، چاپ اول). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
آیدنلو، س. (۱۳۸۷). فردوسی و شاهنامه در منظومه‌های پهلوانی، دینی و تاریخی پس از او. نشریه گوهر گویا، ۲(۸)، ۴۷–۸۲.
باشگاه خبرنگاران جوان. (۱۳۹۳). تاریخچه ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای. بازیابی شده از https://www.yjc.ir/00K4lV
تاجریان، ع. ر. (۱۳۸۷). اخلاق پهلوانی در ورزش. مجله الکترونیکی آفتاب. کد مقاله: A۱۶۴۵۴۳.
جهان‌پور، ع. (۱۳۸۷). آیین‌ها و باورهای زورخانه. فصلنامه فرهنگ مردم، ۲۶، ۲۳۳.
حیدری، م. (۱۳۹۲). تاریخچه کشتی در ایران (چاپ سوم). تهران: نشر بهمن.
دهخدا، ع. ا. (۱۳۳۷). لغت‌نامه دهخدا (جلد ۳). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رمضانی، ر.، دانشمندی، ح.، نیکویی، ع. ر.، و بهرامی‌پور، ب. (۱۳۸۵). مقایسه صفات اصلی پهلوانی در شاهنامه. فصلنامه المپیک، ۱۴(۴)، ۸۳–۸۹.
شفیعی سروستانی، ا. (۱۳۸۷). تربیت پهلوانی (سیر تحول تاریخی و فرهنگی ورزش ایران) (چاپ سوم). تهران: نشر هلال.
شهبازی، د. (۱۳۹۳). سیری در تاریخ لوطی‌گری و آیین جوانمردی در فرهنگ قدیم ایران و تهران. بازیابی شده از لینک
شهبازی، م. ت. (۱۳۹۳). ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در نهاوند. مجله فرهنگان، ۴۳، ۱۴۶–۱۵۴.
صداقت‌نژاد، ج. (۱۳۶۲). پهلوان مفرد قلندر (چاپ اول). تهران: انتشارات مرید حق.
صداقت‌نژاد، ج. (۱۳۸۳).عیار جانباز جهان پهلوان مفرد قلندر (چاپ اول). تهران: انتشارات تهران.
عربلو، ا. (۱۳۹۲). کشتی پهلوان محمد مالانی با فیل تنومند. مجله الکترونیکی تبیان. بازیابی شده از http://www.tebyan.net/newmobile.aspx?pid=129051
فخاریان ساوجی، الف. (۱۳۹۶). فرهیختگان ساوه. قم: نشر آتریسا. به سفارش و تلاش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ساوه.
کاظمینی، ک. (۱۳۸۷). نقش جوانمردی و ایثار در تاریخ پهلوانی و دلیری ایران. تهران: سیب سبز.
کرمی، م. (۱۳۸۶). زندگینامه و رباعیات پهلوان محمود پوریای ولی (چاپ اول). تهران: انتشارات روزنه.
کروکی، ع. (۱۴۰۲). مصادیق فرهنگی پهلوانان نامی ایران زمین (از ابتدا تا کنون) (چاپ اول). تهران: نشر آرنا.
گلی، ا.، اسدی، و.، و ولیلو، ر. (۱۳۹۳). سنجش کردارهای پهلوانی در شاهنامه و دده قورقود. فصلنامه علمی-پژوهشی ادبیات فارسی، ۱۰(۲۴)، ۱۶۱–۱۸۰.
مدنی، م. س. (۱۳۷۲). ورزش و ابزارهای ورزشی در شاهنامه و جایگاه فرهنگی و مردمی آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
موتاب، ا. (۱۳۷۷). آئین فتوت و جوانمردی و پهلوانان آذربایجان (چاپ اول). تهران: انتشارات روان پویا.
نیکوبخت، م. (۱۳۷۹). تربیت‌بدنی در آیینه فرهنگ و ادبیات ایران. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
ویستا. (۱۳۹۴). پهلوان درویش محمد یزدی، شخصیت‌های فرهنگی، هنری. مجله الکترونیکی ویستا. بازیابی شده از http://vista.ir/doc/60802