بررسی تطبیقی مواجهه اسطوره کیکاووس و زئوس با حوزه قدرت (نظریه تیپ شناسی بولن)
الموضوعات :
مریم جمشیدی
1
,
بهروز اتونی
2
,
رضا فهیمی
3
1 -
2 - استادیار دانشگاه آزاد واحد قم
3 - عضو هیات علمی گروه ادبيات فارسي ، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامي ، قم ، ايران.
الکلمات المفتاحية: اسطوره, کیکاووس, زئوس, کهن الگو, قدرت, بولن,
ملخص المقالة :
ایران و یونان با سبقه تاریخی و تمدنی دیرپا، مملو از اسطوره ها و کهن الگوهایی که نام و عملکرد آنها در منظومه ها و متون قدیم درج شده است. این اسطوره ها به منزله ناخوادگاه جمعی ما عمل می کنند. کیکاووس و زئوس دو تن از اسطوره ها و کهن الگوهای ایران ویونان هستند که جایگاه مهمی در متون اسطورهای این دو تمدن دارند.این، پژوهش درصدد شناخت عملکرد کیکاووس و زئوس، دو اسطوره مشهور ایرانی و یونانی در حوزه قدرت است و این پرسش را مطرح می کند که براساس نظریه تیپ شخصیتی جین شینودا بولن، عملکرد این دو اسطوره در حوزه قدرت چه تفاوت ها و شباهت هایی با هم دارد؟ پژوهش با استفاده از روش مقایسه ای انجام گرفت و یافته های تحقیق مبین آن است که از منظر تیپ شخصیتی زئوس و ارسی بولن، کیکاووس و زئوس، پادشاهانی قدرت طلب، توانا و ریاست جو هستند،زئوس برخلاف کیکاووس قدرت را با برادرانش تقسیم می کند. کیکاووس پادشاهی مشورت ناپذیر، کم خرد، خودکامه،احساساتی،قدرنشناس،بدبین به اطرافیان و بزرگان ایران زمین و ناتوان دردرک پیشامدهای روزگار است و قدرت رافی نفسه برای ارضاء حس جاه طلبی خود می داند.زئوس هم باوجود این که برخلاف کیکاووس در تدبیرامور، گسترش عدالت و نظم اجتماعی کوشاست،اما رگه هایی از کهن الگوی ارسی در رفتارش هویداست و خشونت فزاینده، هراس از انسان ها و اسطوره هایی مانند پرومته، او را به وادی تصمیمات نابخردانه ای مانند گسترش شر در جهان و سرازیر کردن سیل برای نابودی بشر می کشاند.
آذرفرنبغ دادگی (1378). بندهش، برگردانِ مهرداد بهار، تهران: توس.
اسماعیل پور، ابوالقاسم. (1387). اسطوره، بیان نمادین، تهران: سروش.
آموزگار، ژاله. (1374). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
امینی، علی (1391). بررسی روایات کیکاووس در متون اساطیری، حماسی، تاریخی ایران و مقایسه‌ی آن با روایات مشابه ملل دیگر، پایان نامه دکتری، شیراز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز.
بوشاسب، حمید. (1390). بررسى تطبیقى شخصیت فریدون ـ زئوس و ضحاک ـ تیفوئوس، ماهنامه رشد زبان و ادب فارسی، شماره 97، بهار، صص 49-43.
بولن، جین شینودا (1386). نمادهای اسطوره ای و روان شناسی زنان، ترجمه آذر یوسفی، چاپ چهارم، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
بولن، جین شینودا (1393). نمادهای اسطوره ای و روان شناسی مردان، ترجمه مینو پرنیانی و پرتو پارسی، چاپ سوم، تهران: آشیان.
بولن، جین شینودا (1394). انواع مردان، ترجمه فرشید قهرمانی، چاپ هفتم، تهران: بنیاد فرهنگ و زندگی.
بی.نا. (1383). افسانه خدایان، گردآوری و ترجمه، شجاع الدین الدین شفا، تهران: دنیای نو.
پروان، حمیده و رضایی دشت ارژنه (1398). بررسی تحلیلی تطبیقی اسطوره های پرواز، (کی کاووس، نمرود، ووئی، ایکاروس و دانته، دو فصلنامه پژوهشنامه ادب حماسی، شماره 37، بهار و تابستان، صص 118-93.
پورداوود، ابراهیم (2536). پشت ها، به کوشش بهرام فره وشی، تهران: دانشگاه تهران.
جوینی، عزیز الله. (بی.تا). فردوسی، حکیم ابوالقاسم، جلد سوم، تهران: دانشگاه تهران.
حمیدیان، سعید. (1383). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، چاپ دوم، تهران: ناهید.
خلیل پور، غلامحسین؛ شهولی کوه شوری، شاپور و سهراب نژاد، سید علی. (1402). تحلیل شخصیت مردان در رمان شازده احتجاب از هوشنگ گلشیری بر اساس آرای كهن- الگویی جین شینودا بولن، فصلنامه سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره 91، صص 93-77.
دزفولیان، کاظم و طالبی، معصومه. (1389). مقایسه اساطیر یونان و ایران براساس اندیشه باختین، فصلنامه ادبیات تطبیقی، سال دوم، شماره سوم، زمستان، صص 115-97.
رحیمی، کبری و رحیمی، سعد الله. (1399)، یافته هایی از کهن الگوی آرس و آرکی تایپ زئوس (جنگ و قدرت، فصلنامه دستاوردهای نوین در علوم انسانی، شماره 33، زمستان، صص 94-84.
ستاری، رضا. (1388). بررسی روند تطور شخصیت کاووس از روزگار باستان تا شاهنامه، فصلنامه تاریخ ادبیات، شماره 60، صص 112-103.
علی حسینی، علی؛ قائمی، فهیمه و ابراهیمی، علی. (1396). بررسی روش مقایسه ای در مطالعات فلسفی-سیاسی، فصلنامه مطالعات معرفتی، شماره 70، بهار، صص 126-105.
فاتحی، اقدس و شهریاری، حسن. (1399). سیر تحول ایزد وای از اسطوره به کیکاووس در حماسه، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، شماره 58، بهار، صص 218-187.
فردوسی، ابوالقاسم (1960). شاهنامه فروسی متن انتقادی، تحت نظر ی.ا. برتلس، چاپ مسکو.
کردنوقایی، رسول؛ کرمی، نسا؛ دلفان بیرانوند، آرزو و نظری، نجمه. (1397). مولفه های کم خردی از نظر فردوسی براساس شخصیت کیکاووس، فصلنامه پژوهش های ادبیات تطبیقی، شماره 17، پاییز، صص 151-132.
کزازی، میر جلال الدین. (1388). مازهای راز جستارهایی در شاهنامه، چاپ سوم، تهران: مرکز.
کلاهچیان، فاطمه و پناهی، لیلا (1392). روانشناسی شخصیت کاووس در شاهنامه، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، شماره 37، زمستان، صص 268-237.
گلی آیک، مجتبی. (1392). شخصیت شناسی کاووس در شاهنامه، فصلنامه کاوش نامه، شماره 27، صص 339-301.
لیتل، دانیل(1373 ). تبیین در علوم اجتماعی- درآمدي بر فلسفه علم الاجتماع. ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: صراط.
میرشکاک، یوسفعلی. (1369). در سایه سیمرغ، تهران: کتاب نشر.
میرفخرایی، مهشید (1369). اسطوره کاووس در گذر زمان، فرهنگ، شماره 7، پاییز، صص 216-197.
مینوی خرد (1354). ترجمه احمد تفضلی، تهران: رز.
هوشنگی، مجید و مددیان پاک، طاهره (1401). بررسی روان کاوانه شخصیت های زال، کیکاووس و رستم با رویکرد تحلیل رفتار متقابل، مطالعات بین رشته ای ادبیات، هنر و علوم انسانی، شماره 3، بهار و تابستان، صص 98-73.
Angelic Master,Padre. (n.d), https://www.greekmythology.com/Olympians/Zeus/zeus.html#google_vignette.
Bakula,Jean.(2018), Zeus, Archetype of the Sky, Power, and Supremacy, available at: https://owlcation.com/humanities/Zeus-The-Greek-God-of-Sky-Power-and-Supremacy.
Buxton,Richard G.A&Smith, Jonathan Z.(2024), myth, available at: https://www.britannica.com/topic/myth
britannica.(2024), Zeus Greek god, available at: https://www.britannica.com/topic/Greek-mythology.
Hard,Robin. (2004), The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's Handbook of Greek Mythology, Routledge Press.
https://en.wikipedia.org/wiki/Zeus
Ogden, Daniel.(2013), Drakon: Dragon Myth and Serpent Cult in the Greek and Roman Worlds, Oxford University Press.
