اثر محلولپاشی سالیسلیک¬اسید و آهن بر برخی ویژگی¬های بیوشیمیایی و زراعی ذرت هیبرید سینگل کراس 704 (Zae mays L.) تحت کمبود آب
الموضوعات :
یونس سلطانی کاظمی
1
,
محمدرضا دادنیا
2
,
سید کیوان مرعشی
3
,
علیرضا شکوهفر
4
1 - گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
3 - گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
4 - گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
الکلمات المفتاحية: آبیاری, ذرت, سالیسیلیک¬اسید, عملکرد دانه و مالون¬دی¬آلدئید. ,
ملخص المقالة :
بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی سالیسلیکاسید و آهن بر ویژگیهای بیوشیمیایی ذرت در شرایط تنش کمبود آب، آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تکرار طی سالهای زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعهای واقع در شهرستان گتوند اجرا شد. کرت اصلی آبیاری با دو سطح بدون تنش و قطع آبياری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن (80 روز بعد از کاشت)، کرت فرعی محلولپاشی سالیسیلیکاسید با چهار سطح صفر، 100،200 و 300 میکرومول و کرت فرعیفرعی محلولپاشی آهن با سه سطح صفر، دو و چهار کیلوگرم در هکتار (75 روز بعد از کاشت) بود. نتایج نشان داد که برهمکنش سهگانه قطع آبیاری، محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنیدار بود. همچنین برهمکنش قطع آبیاری و اسیدسالیسیلیک بر سوپراکسیددیسموتاز، مالوندیآلدئید، دیتیروزین و دیهیدروکسیگوانوزین معنیدار بود. در شرایط قطع آبیاری غلظت بیومارکرهای بیوشیمیایی نظیر مالوندیآلدئید، دیتیروزین و دیهیدروکسیگوانوزین افزایش یافت اما با کاربرد محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن در شرایط تنش از میزان آنها کاسته شد. بیشترین عملکرد دانه (2/8731 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری نرمال با محلولپاشی300 میکرومول سالیسیلیکاسید و چهار کیلوگرم در هکتار آهن بهدست آمد که نسبت به تیمار قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن 2/31 درصد افزایش نشان داد. در مجموع ميتوان براي افزايش عملكرد دانه در شرايط مطلوب و كاهش افت در شرايط تنش، از محلولپاشی سالسیلیک‌اسید با غلظت 300 میکرومول و آهن به میزان چهار کیلوگرم در هکتار استفاده نمود.
Admasu, R., Michael, A.W. and Hordofa, T. (2019). Effect of moisture stress on maize (Zea Mays L.) yield and water productivity. International Journal of Environmental Sciences and Natural Resources. 16(4): 83-87.
Afshari, M. and Naderi, A. (2023). Effect of zinc and iron foliar application on corn yield and redistribution of photosynthetic materials in water stress conditions. Iranian Journal Soil Research (Soil and Water Science.). 37(2): 117-131. (In persian with english abstract).
Agarwal, S.K.R., Sairam, G.C., Srivastava, T., Aruna, C.R. and Meena, R. (2005). Role of ABA, salicylic acid, calcium and hydrogen peroxide on antioxidant enzyme induction in wheat seedlings. Plant Science. 169: 559-570.
Ali, E., Hussain, S., Jalal, F., Khan, M.A., Imtiaz, M., Said, F., Ismail, M., Khan, S., Ali, H.M., Hatamleh, A.A., Al-Dosary, M.A., Mosa, W.F.A. and Shah, F. (2023). Salicylic acid-mitigates abiotic stress tolerance via altering defense mechanisms in Brassica napus (L.). Frontiers in Plant Science. 14:1187260.
Alscher, R.G., Erturk, A.N.D. and Heath, L.S. (2002). Role of superoxide (SODs) in controlling oxidative stress in plants. Journal Experes Botany. 372:1331-1341.
Al-Shaheen, M., Soh, A., Shareef, R.S. and Ismaaiel, O.H. (2018). Standardization of the effect of water stress on the yield and productivity of Corn (Zea maize L.) according to the stages of growth. Journal of Advanced Research in Agriculture Science & Technology. 1(4): 15-18.
Amirinejad, M., Akbari, G., Baghizadeh, A., allahdadi, I., Shahbazi, M., and Naimi, M. (2016). Effect of drought stress and foliar application of zinc and iron on some biochemical parameters of cumin. Journal of Crops Improvement. 17(4): 855-866.
Anjum, S.A., Tanveer, M., Ashraf, U., Hussain, S., Shahzad, B., Khan, I. and Wang, L. (2016). Effect of progressive drought stress on growth, leaf gas exchange, and antioxidant production in two maize cultivars. Environmental Science and Pollution Research. 23: 17132-17141.
Anjum, S.A., Tanveer, M., Ashraf, U., Hussain, S., Shahzad, B., Khan, I. and Wang, L. (2016). Effect of progressive drought stress on growth, leaf gas exchange, and antioxidant production in two maize cultivars. Environmental Science and Pollution Research. 23: 17132-17141.
Azooz, M.M. and Ahmad, P. (2015). Legumes under environmental stress: Yield, improvement and adaptations. Published by John Wiley & Sons, Ltd. 20 p.
Bingru, H., and Jinmin, F. (2000). Involvementof antioxidant and lipid peroxidation in theadoption of two cool- season grasses to localized drought stress. Environmental and Experimental Botany. 45(2):105-114.
Bonea, D. (2020). Screening fordrough tolerance in maize hybrids using new indices based on resillence and production capacity. Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development. 20(3): 151-156.
Comba, R., Shan, D. and Huang, J. (2015). Role of salicylic acid and iron on some morphological traits on cereals. Agronomy Journal. 55(4): 722-735.
Davoodifard, M., Habibi, D., Paknejad, F., Fazeli, F. and Davoodifard, F. 2012. Effect of plant growth promoting rhizobacteria and foliar application of amino acids and silicic acid on biochemical biomarkers rates of wheat under drought stress. Journal of Agronomy and Plant Breeding. 8(4): 83-99. (In persian with english abstract).
Dhindsa, R.A., Plumb-Dhindsa, P. and Thorpe, T.A. (1981). Leaf senescence: correlated with increased levels of membrane permeability and lipid peroxidation, and decreased levels of superoxide dismutase and catalase. Journal Experiment Botany. 126: 93-101.
Esmaeilvandi, Gh. and Egdernezhad, A. (2023). The influence of growth-promoting bacteria and salicylic acid on leaf area index, grain yield and harvest index of Corn (Zea mays L.) under non-irrigation conditions at different growth stages. Journal Crop Nutr. Science. 9(2): 53-73.
Fariduddin, Q., Hayat, S. and Ahmad, A. (2003). Salicylic acid influences net photosynthetic rate, carboxylation efficiency, nitrate reducutase activity, and seed yield in Brassica juncea. Photosynthetica. 41(2): 281-284.
Farnia, A. and Khodaivandi, A. (2015). Effect of integrated foliar application of Zn and Fe on yield and yield components of maize under water stress condition. International Journal of Biology Pharmology and Allied Sciences. 4 (10): 691-705.
Ghassemi-Golezani, K., Heydari, Sh. and Dalil, B. (2018). Field performance of maize (Zea mays L.) cultivars under drought stress. Acta Agriculturae Slovenica. 111(1): 25-32.
Glover, A., Brammer, S.P., Guerra, D. and Baggio, M.I.B. (2014). Reactive oxygen species mapping of adult plant drought resistance genes in maize cultivars. Genetic Molecule Research. 15(7): 625-640.
Grote, U., Fasse, A., Nguyen, T.T. and Erenstein, O. (2021). Food security and the dynamics of wheat and maize value chains in Africa and Asia. Frontiers in Sustainable Food Systems. 4: 1-17.
Habibi, D., Madni, H., Mashhadi Akbar Bujar, M. and Seydi,F. (2024). The effect of cycocel and some micronutrients on drought resistance of wheat. Life Sciences and Biotechnology Studies. 10(1): 242-261. (In persian with english abstract).
Habibpor, S.S., Naderi, A., Lak, Sh., Faraji, H. and Mojaddam, M. (2016). Effect of salicylic acid on morphological and physiological characteristics of sweet corn hybrids under water stress conditions. Journal of Fundamental and Applied Sciences. 8(3): 522-543.
Hasanuzzaman, M., Raihan, M.R.H., Nowroz, F. and Fujita, M. (2022). Insight into the mechanism of salt-induced oxidative stress tolerance in soybean by the application of bacillus subtilis: Coordinated actions of osmoregulation, ion homeostasis, antioxidant defense, and methylglyoxal detoxification. Antioxidants. 11(10): 1856.
Hassine, A.B. and Lutts, S. (2015). Differential responses of maize exposed to water stress in relation to senescing hormones abscisic acid and ethylene by salicylic acid. Journal of Plant Physiology. 184(5): 955-968.
Hayat, Q., Hayat, S., Irfan, M. and Ahmad, A. (2010). Effect of exogenous salicylic acid under changing environment: A review. Environmental and Experimental Botany. 68: 14-25.
Horvath, E., Csiszar, J., Galle, N. and Poor, P. (2015). Hardening with salicylic acid induces concentration-dependent changes in abscisic acid biosynthesis of tomato under salt stress. Journal of Plant Physiology. 186: 111-120.
Hua, Q., Liu, Y.G., Yan, Z.L., Zeng, G.M., Liu, S.B., Wang, W.J., Tan, X.F., Deng, J.Q., Tang, X. and Wang, Q.P. (2018). Allelopathic effect of the rice straw aqueous extract on the growth of microcystis aeruginosa. Ecotoxicology and Environmental Safety. 148: 953 -959.
Hussain, M., Malik, M.A., Farooq, M., Khan, M.B., Akram, M. and Saleem, M.F. (2009). Exogenous glycinebetaine and salicylic acid application improves water relations, allometry and quality of hybrid sunflower under water deficit conditions. Journal Agro & Crop Science. 195: 98-109.
Jalil Sheshbahreh, M., Movahedi Dehnavi, M. and Hashemi Jezii, S.M. 2013. Improving the quantitative and qualitative yield of soybeans by foliar application of zinc and iron elements under drought stress conditions. Plant Production. 36(2): 111-123. (In persian with english abstract).
Kanani, E., Dehghanisanij, H. and Akhavan, S. (2016). Effects of different irrigation methods and mulch on corn (Zea mayz L.) Evapotranpiration, yield, water use effeciency in a semi-arid cumate. World Irrigation Forum. 6-8 November 2016, Chiang Mai, Thailand.
Karimi, D.K., Mojaddam, M., Lack, Sh., Payandeh, Kh. and Shokuhfar, A.R. (2021). The effect of superabsorbent and iron and zinc foliar application on antioxidant enzyme activity and yield maize (S.C.704) (Zea mays L.) under irrigation regimes. Environmental Stresses in Crop Sciences. 14(2): 387-402. (In persian with english abstract).
Katsuhara, M., Otsuka, T. and Ezaki, B. (2005). Salt stress induced lipid peroxidation is reduced by glutation S-transferase but this reduction of lipid peroxides is not enough for a recovery of root growth in Arabidopsis. Plant Science. 169: 369- 373.
Khalily, M., Naghavi, M., Pour-Aboughadareh, A. and Naseri rad, H. (2013). Effects of drought stress on yield and yield components in maize cultivars (Zea mays L). International Journal of Agronomy and Plant Production. 4 (4): 809-812.
Koocheki, A. and Sarmadnia, Gh.H. (2008). Plant Physiology (translation). Mashhad Academic Publications. 467p.
Mazinagou, M., J. Mianikpo Sogbedji, J. And N’gbendema, A. (2022). Effect of iron foliar application on maize grain yield and iron concentration in maize (Zea mays L.) grain on the ferralsols of southern Togo. East African Scholars Journal of Agriculture and Life Sciences. 5(7): 137-145.
Meriga, J., Bejai, S. Staal, J. and Guan, N. (2015). A role of ethylene in malondialdehyde mediated in maize. New Phytology. 203 (8): 554-566.
Mitra, S., Mobarak, S.H., Karmakar, A. and Barik, A. (2019). Activities of antioxidant enzymes in three species of Ludwigia weeds on feeding by Altica cyanea. Journal of King Saud University Science. 31(4): 1522 -1527.
Pinto, A., Mota, M. and Varennes, A. (2005). Influence of organic matter on the uptakc of zinc, copper and iron by Sorghum plants. Science Total Environment. 326: 239-247.
Pourabtehaj, M., Habibi, D., Paknejad, F., Davoodifard, M. and Farahani Pad, P. 2012. Effect of plant growth promoting rhizobacteria and foliar application of silicic acid and amino acids on biochemical biomarkers rates of barley (Hordeum vulgar L.) under drought stress. Journal of Agronomy and Plant Breeding. 8(3): 127-138. (In persian with english abstract).
Reese, W., Pycke, B., Mertens, J., Debersaques, F., Verheyen, K., Baert, G., Bries, J. and Haesaert, G. (2015). Application of salicylic acid substances results in consistent increases in crop yield and nutrient uptake in maize. Journal of Plant Nutrition. 50: 963-977.
Rivas-San Vicente, M. and Plasencia, J. (2011). Salicylic acid beyond defence: its role in plant growth and development. Journal of Experimental Botany. 62(10): 3321-38.
Shalalvand , M., Pazoki, A.R., Monem, R. and Abdoli, M. (2018). The effect of application of vermicompost and salicylic acid on activity of antioxidant enzymes and yield of milk thistle (Silybum Marianum L.) in different irrigation conditions. Journal of Agronomy and Plant Breeding. 14(2): 49-67. (In persian with english abstract).
Sharma, P. and Dubey, R.S. (2005). Drought induces oxidative stress and enhances the activities of antioxidant enzymes in growing rice seedlings. Plant Growth Regulation. 46: 209-221.
Shemi, R., Wang, R., Gheith, E.S., Hussain, H.A., Hussain, S., Irfan, M., Cholidah, L., Zhang, K., Zhang, S. and Wang, L. (2021). Effects of salicylic acid, zinc and glycine betaine on morpho physiological growth and yield of maize under drought stress. Scientific Reports. 11:3195-3204.
Tadayyon, A. and Raiesi, F. (2008). The response of various ecotypes of common sainfoin (Onobrychis viciifolia L.) to the foliar application of nitrogen, iron and zinc in a cold climate of Chaharmahal va Bakhtyari province. Iranian Journal Agriculture. 6(1) pp: 41-48. (In persian with english abstract).
Urmi, T.A., Islam, M.M., Zumur, K.N., Abedin, M.A., Haque, M.M., Siddiqui, M.H., Murata, Y. and Hoque, M.A. (2023). Combined effect of salicylic acid and proline mitigates drought stress in rice (Oryza sativa L.) through the modulation of physiological attributes and antioxidant enzymes. Antioxidants. 12(7): 1438.
Valentovic, P., Luxova, M., Kolarovi, L. and Gasparikora, O. (2006). Effect of osmotic stress on compatible solutes content, memberane stability and water relation in two maize cultivars. Plant Soil Environment. 52 (4): 186-191.
Wani, A.B., Chadar, H., Wani, A.H., Singh, S. and Upadhyay, N. (2017). Salicylic acid to decrease plant stress. Environmental Chemistry Letters. 15(1): 101-123.
Warqa, M., Al-Sheikh, S., Alwan, A.H. and Al-Jubouri, A.M. (2019). Effect of salicylic acid and irrigation intervals on yield components of five genotypes of maize (Zea mays L.). Materials Science and Engineering. 571: 1-16.
Zare, K., Vazin, F. and Hassanzadeh delouei, M. (2013). Effects of potassium and iron on yield of corn (Zea mays L.) in drought stress. Cercetari Agronomice in Moldova. 8: 45-57.
Zeid, I.M. and Shedeed, Z.A. (2006). Response of alfalfa to putrescine treatment under drought stress. Biology Plantarum. 50 (4): 635-640.
Zlatev, Z. and Lidon, F.C. (2012). An overview on drought induced changes in plant growth, water relations and photosynthesis. Emirates Journal of Food and Agriculture. 24: 57-72.
Zwer, H., Armin, M. and Filehkesh, A. (2014). Effect of different levels of Fe foliar application on tyrosine (Di-ty) activity in maize under drought stress. Journal of Oilseed Plants. 6(14): 105-112.
Effect of foliar application of salicylic acid and iron on some biochemical and agronomic characteristics of SC704 maize hybrid (Zea mays L.) under water deficit
Yunus Soltani Kazemi 1
, Mohammad Reza Dadnia2*,
Seyed Keivan Marashi3, Alireza Shokuhfar4, Aslan Egdarnejad5
1Department of Agronomy, Ahwaz Branch, Islamic Azad University, Ahwaz, Iran, Email: ys.kazemi@iau.ac.ir
2Department of Agronomy, Ahwaz Branch, Islamic Azad University, Ahwaz, Iran, Email: rezadadnia1352@iau.ac.ir
3Department of Agronomy, Ahwaz Branch, Islamic Azad University, Ahwaz, Iran, Email: marashi@iau.ac.ir
4Department of Agronomy, Ahwaz Branch, Islamic Azad University, Ahwaz, Iran, Email: Alireza_Shokuhfar@iau.ac.ir
5Department of Water Sciences and Engineering, Ahwaz Branch, Islamic Azad University, Ahwas, Iran, Email: lghdir@iau.ac.ir
Article type: | Abstract | |
Research article
Article history Received: 12.11.2024 Revised: 09.12.2024 Accepted: 17.12.2024 Published:21.12.2024
Keywords Dityrosine Irrigation Malondialdehyde Salicylic acid Seed yield | Drought stress significantly limits crop productivity; however, the use of micronutrients like iron and salicylic acid as plant regulators can enhance plants' resistance to drought. This study aimed to investigate the effects of foliar spraying with salicylic acid and iron on the biochemical characteristics of corn under water deficit conditions. The research was conducted in a field located in Gotvand County, utilizing a split-plot design within a randomized complete block setup, with four replications during the 2017-2018 and 2018-2019 crop years. The main plots represented two irrigation levels: one without stress and the other involving a 10-day interruption of irrigation after the appearance of the corn ears, continuing until the time of ripening (80 days after planting). The subplot investigated four levels of salicylic acid spraying (0, 100, 200, and 300 micromoles) and three levels of iron solution application (0, 2, and 4 kilograms per hectare), which were applied 75 days after planting. The results indicated a significant interaction among irrigation interruption, salicylic acid foliar spraying, and iron application on grain yield and overall biological performance. The highest seed yield recorded was 8,731.2 kg/ha, achieved under normal irrigation conditions with the application of 300 micromoles of salicylic acid and 4 kg/ha of iron. This represented a 31.2% increase compared to the treatment with a 10-day irrigation interruption after ear appearance, without any foliar spraying of salicylic acid or iron. Furthermore, a significant interaction was observed between irrigation interruption and salicylic acid application on biochemical biomarkers such as superoxide dismutase, malondialdehyde, dityrosine, and dihydroxyguanosine. During the irrigation interruption, levels of malondialdehyde, dityrosine, and dihydroxyguanosine increased; however, their levels decreased with the application of salicylic acid and iron sprays during stress conditions. Based on these findings, foliar spraying of salicylic acid and iron not only increases yield but also improves the overall quality of the crop. Therefore, it is recommended to apply salicylic acid at a concentration of 300 micromoles and iron at a rate of 4 kilograms per hectare to enhance plant tolerance to water deficit stress and boost grain yield.
| |
Cite this article as: Soltani Kazemi, Y., Dadnia, M.R., Marashi, S.K., Shokuhfar, A.R., Egdarnejad, A. (2025). Effect of foliar application of salicylic acid and iron on some biochemical and agronomic characteristics of SC704 maize hybrid (Zae mays L.) under water deficit. Journal of Plant Environmental Physiology, 19(4): 79-94.
| ||
| ©The author(s) Publisher: Islamic Azad University, Gorgan branch | |
اثر محلولپاشی سالیسلیکاسید و آهن بر برخی ویژگیهای بیوشیمیایی و زراعی
ذرت هیبرید سینگل کراس 704 (Zea mays L.) تحت کمبود آب
یونس سلطانیکاظمی1، محمدرضا دادنیا2*، سیدکیوان مرعشی 3 ، علیرضا شکوهفر4 ،
اصلان ایگدرنژاد5
1 گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. رايانامه: ys.kazemi@iau.ac.ir
2 گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. رايانامه: rezadadnia1352@iau.ac.ir
3 گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. رايانامه: marashi@iau.ac.ir
4 گروه علوم کشاورزی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. رايانامه: Alireza_Shokuhfar@iau.ac.ir
5 گروه علوم و مهندسی آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. رايانامه: lghdir @iau.ac.ir
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
تاریخ‌دریافت:22/08/1403 تاریخ بازنگری: 20/09/1403 تاریخ پذیرش: 28/09/1403 تــاریخ چاپ:01/10/1403
واژه‌های کلیدی: آبیاری اسید سالیسیلیک دیتیروزین عملکرد دانه مالوندیآلدئید | چکيده | |
تنش خشكي يكي از عوامل محدودكننده توليدات گياهي است و کاربرد ریزمغذی آهن و ساليسيليكاسید به عنوان يك تنظيمكننده گياهي، قادرند مقاومت به خشكي را در گياهان افزايش دهند. این پژوهش با هدف بررسی اثر محلولپاشی سالیسلیکاسید و آهن بر ویژگیهای بیوشیمیایی ذرت در شرایط تنش کمبود آب، در مزرعهای واقع در شهرستان گتوند بهصورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تکرار طی سالهای زراعی 97-1396 و 98-1397 اجرا شد. کرت اصلی آبیاری با دو سطح بدون تنش و قطع آبياری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن (80 روز بعد از کاشت)، کرت فرعی محلولپاشی سالیسیلیکاسید با چهار سطح صفر، 100،200 و 300 میکرومول و کرت فرعیفرعی محلولپاشی آهن با سه سطح صفر، دو و چهار کیلوگرم در هکتار (75 روز بعد از کاشت) بود. نتایج نشان داد که برهمکنش سهگانه قطع آبیاری، محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنیدار بود. بیشترین عملکرد دانه (2/8731 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری نرمال با محلولپاشی300 میکرومول سالیسیلیکاسید و چهار کیلوگرم در هکتار آهن بهدست آمد که نسبت به تیمار قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن 2/31 درصد افزایش نشان داد. همچنین برهمکنش قطع آبیاری و سالیسیلیکاسید بر فعالیت سوپراکسیددیسموتاز و میزان مالوندیآلدئید، دیتیروزین و دیهیدروکسیگوانوزین معنیدار بود. در شرایط قطع آبیاری غلظت بیومارکرهای بیوشیمیایی نظیر مالوندیآلدئید، دیتیروزین و دیهیدروکسیگوانوزین افزایش یافت اما با کاربرد محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن در شرایط تنش از میزان آنها کاسته شد. بنابراین طبق نتایج بهدست آمده، محلولپاشی سالسیلیک‌اسید و آهن باعث افزایش عملکرد گردیده و کمیت محصول را ارتقا میبخشد. براین اساس میتوان محلولپاشی سالسیلیک‌اسید با غلظت 300 میکرومول و آهن به میزان چهار کیلوگرم در هکتار را براي بهبود تحمل گیاه در برابر تنش کمبود آب و افزايش عملكرد دانه پبشنهاد داد. | ||
استناد: سلطانیکاظمی، یونس؛ دادنیا، محمدرضا؛ مرعشی، سیدکیوان؛ شکوهفر، علیرضا؛ ایگدرنژاد، اصلان. (1403). اثر محلولپاشی سالیسلیکاسید و آهن بر برخی ویژگیهای بیوشیمیایی و زراعی ذرت هیبرید سینگل کراس 704 (Zea mays L.) تحت کمبود آب. فیزیولوژی محیطی گیاهی، ۱۹ (4)، ۹۴-۷۹. | ||
| ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان © نویسندگان. |
|
مقدمه
ذرت (Zea mays L.) يكي از محصولات غذايي است كه بهطور گسترده در دنيا كشت ميشود و نقش مهمي در تأمين امنيت غذايي جهان دارد (Grote et al., 2021). خشکسالی یا کمبود آب یکی از عمدهترین تنشهای غیرزیستی در دنیاست که باعث محدودیت در تولید غلات ازجمله ذرت است. امروزه تأمین آب موردنیاز برای آبیاری محصولات در بخش کشاورزی، محور عمده بسیاری از چالشهای پیش‌روی بشر است، چرا که یکی از عمدهترین مصرفکنندگان منابع آب در سطح جهان کشاورزان میباشند (Bonea, 2020). گیاهان برای مقابله با تنشهای اکسایشی ایجاد شده دارای سیستمهای دفاعی کارآمدی هستند که میتوانند رادیکالهای آزاد را از بین ببرند و یا خنثی کنند. آنتیاکسیدانهای آنزیمی شامل کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز نقش مهمی در خنثی کردن گونههای فعال اکسیژن دارند (Anjum et al., 2016).
از دیرباز در ایران متخصصین علوم کشاورزی به دنبال راهکارهایی جهت افزایش تحمل به خشکی در گیاهان زراعی بودند. در شرایط تنش خشکی استفاده از مواد تنظیمکننده رشد گیاهی مانند سالیسیلیکاسید میتواند بهعنوان یک راهکار برای جلوگیری از اثرات مخرب تنش کمبود آب مؤثر بوده و زمینه سازگاری گیاه را فراهم آورد (Azooz and Ahmad, 2015). سالیسیلیکاسید یا ارتوهیدروکسی بنزوئیک یک ترکیب فنلی است که قابل حل در آب بوده و یک ترکیب آنتیاکسیدانی و از جمله هورمونهاي گیاهی است که نقش مهمی در پاسخ گیاه به تنشهاي غیرزنده مانند خشکی، گرما و تنش اسمزي دارد (Rivas-San Vicente and Plasencia, 2011). کاربرد سالیسیلیکاسید سبب افزایش تحمل گیاه نسبت به تنش خشکی شده و اثر کمبود آب را تعدیل میکند، همچنین برخی از پارامترهای رشدی را افزایش میدهد (Wani et al., 2017). محققین در مطلعات خود بیان داشتند که ترکیب سالیسیلیکاسید با غلظت یک میلیمولار منجر به افزایش قابلتوجه عملکرد دانه و شاخص برداشت نسبت به تیمار شاهد شد (Esmaeilvandi and Egdernezhad, 2023).
یکی دیگر از راهکارهای جلوگیری از اثرات منفی تنش خشکی، استفاده از محلولپاشی برخی عناصر غذایی کم مصرف است. در همین راستا، نقش برخی عناصر نظیر آهن مورد توجه متخصصین تغذیه گیاه قرار گرفته است. آهن یکی از عناصر ضروری اما کم مصرف در اکثر گیاهان است. نقش این عنصر در تثبیت ازت و فعالیت برخی آنزیمها نظیر کاتالاز، پراکسیداز و سیتوکروم اکسیداز به خوبی بررسی شده است (Pinto et al., 2005). در این راستا Karimi و همکاران (2021) در تحقیقات خود بیان داشتند که در شرایط تنش کم آبی عملکرد دانه كاهش یافت اما فعالیت آنزیمهای کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز افزایش یافت. همچنین محلولپاشی عناصرریزمغذی در شرایط تنش رطوبتی موجب افزایش عملکرد دانه، تعداد دانه در بلال و سوپراکسیددیسموتاز شد. ضرورت مطالعه آنزيمهاي آنتياكسيدانت و نشانگرهای شیمیایی و تغییر غلظت این ترکیبات تحت تأثیر سالیسیلیکاسید و آهن اساس مطالعات نوین را در جوامع توسعه یافته را تشکیل میدهد (Reese et al., 2015). اولين آنزيم پاكسازيكننده سوپراكسيدديسموتاز است كه تبديل راديكال سوپراكسيد به پراكسيدهيدروژن كه يك مولكول با خاصيت غيرراديكالي است را بر عهده دارد. پراكسيد هيدروژن توليد شده تبديل به آب و اكسيژن ميشود ولی مالوندیآلدئید در این راستا مانع از فعالیت سوپراکسیددیسموتاز شده و سلول را به سمت زوال میبرد (Glover et al., 2014). بهنظر ميرسد آنتی‌اکسیدانتها به همراه محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن عامل حفاظتكننده گياه در برابر تنش خشكي محسوب شود (Comba et al., 2015). همچنین برهمکنش آهن و سالیسلیکاسید میتواند جدا شدن رشتههای DNA و RNA بوسیله نشانگرهای شیمیایی نظیر دیتیروزین و دیهیدروکسیگوآنوزین را به تأخیر اندازد (Zwer et al., 2014).
بنابراين با توجه به نقش بسیار مهم و اساسی تنظیمکنندههای رشد نظیر سالیسیلیکاسید و عناصر ریزمغذی در کاهش آثار تنش خشکی در گیاهان، این پژوهش با هدف بررسی اثر محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی ذرت در شرایط کمبود آب در منطقه خوزستان انجام پذیرفت.
مواد و روش‌ها
شرایط و مکان اجرای آزمایش: این پژوهش در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعهای واقع در شهرستان گتوند بخش عقیلی روستای کاظم، با طول جغرافیایی 48 درجه و 34 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 32 درجه و 27 دقیقه شمالی و ارتفاع 65 متر از سطح دریا انجام شد. این آزمایش بهصورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در گیاه ذرت به اجرا در آمد. کرت اصلی آبیاری با دو سطح بدون تنش و قطع آبياری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن (80 روز بعد از کاشت)، کرت فرعی محلولپاشی سالیسیلیکاسید با چهار سطح صفر، 100،200 و 300 میکرومول و کرت فرعیفرعی محلولپاشی آهن با سه سطح صفر، دو و چهار کیلوگرم در هکتار (75 روز بعد از کاشت) بود. آزمایش از 72 کرت تشکیل شد. هر کرت آزمایشی دارای هفت خط کاشت به طول شش متر و با فاصله 75 سانتیمتر که فاصلهی بین بوتههای روی ردیف 18سانتیمتر بود. فاصله بین کرتهای اصلی از هم معادل دو خط نکاشت و فاصله بین کرتهای فرعی یک خط نکاشت و فاصله بین کرتهای فرعیفرعی معادل نیم متر در نظر گرفته شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک محل پژوهش در (جدول 1) و ویژگیهای اقلیمی منطقه گتوند در (جدول 2) ارائه شده است.
عملیات زراعی: عملیات تهیه زمین شامل شخم با گاو آهن برگرداندار، دیسک و نهایتا عملیات تسطیح با ماله بود. کود پایه بکار برده شده در مزرعه شامل کود نیتروژن از منبع اوره به میزان 240 کیلوگرم در هکتار بهصورت تقسیط در دو مرحله (50 درصد هم‌زمان با کاشت و 50 درصد در مرحله شش برگی بهصورت سرک)، 150 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم و کود فسفر نیز بر مبنای 200 کیلوگرم فسفر خالص از منبع سوپرفسفات تریپل در هنگام تهیه زمین بود. هیبرید مورد کشت برای گیاه ذرت سینگل کراس 704 که رقمی دیررس بود و از مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفیآباد دزفول تهیه شد. عملیات کاشت بذر در تاریخهای 25 تیر ماه 1396 و 27 تیرماه 1397 بهصورت دستی روی پشته‌ها در عمق پنج سانتیمتری خاک کمی بالاتر از داغاب انجام شد. بذور را قبل از کاشت در محلول 05/0 میلیمولار آتفون به مدت 12 ساعت قرار داده و سپس بر روی کاغذ واتمن خشک شدند. آتفون از طريق تبديل شدن به اتيلن، مكانيسمهاي تحمل گياه را فعال و باعث بهبود خسارات ناشي از خشکی بر جوانهزني و رشد دانه ذرت میشود. همچنین محلولپاشی بذور با آتفون سبب تسریع در گلدهی، بهبود روابط منبع مخزن و افزایش عملکرد گیاهان میگردد (Pakseresht and Pasari, 2020). بعد از کشت، مزرعه مورد آزمایش بلافاصله آبیاری شد. مبارزه با علفهاي هرز بهصورت وجین دستي در طول مرحله رشد انجام پذیرفت. محلولپاشی اسیدسالیسیلیک 75 روز پس از کاشت با غلظت 100، 200 و 300 میکرومول و محلولپاشی آهن 75 روز پس از کاشت بهصورت کلات 2/13 درصد به میزان دو و چهار کیلوگرم در هکتار با پمپ مخصوص سمپاشی 20 لیتری در اوایل روز در صورت عدم وجود وزش باد در كرتها انجام شد. تیمارهای آبیاری که شامل عدم تنش (آبياری نرمال يعني آبياری به فواصل 6 تا 7 روز يكبار) و قطع آبياری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن (80 روز بعد از کاشت) در مزرعه انجام شد.
نمونه‌برداری
عملکرد دانه و اجزای عملکرد: رسیدگی دانهها با ایجاد لایه سیاه در قاعده دانهها مشخص گردید و برداشت نهایی با حذف 50 سانتیمتر از ابتدا و انتهای خطوط از سطحی معادل دو مترمربع انجام شد. جهت اندازهگيري عملكرد دانه در هر كرت آزمايشی پس از حذف 5/0 متر از دو انتهاي خطوط، تمامي بلالهاي موجود در دو خط مياني به طول دو متر بهصورت دستي برداشت و پس از خشک شدن در آون (در دمای 70 درجه سانتیگراد به مدت چهار ساعت)، جداسازی دانهها بهصورت دستی انجام گرفت و با رطوبت 14 درصد وزن شد. تعداد ردیف در بلالهای برداشت شده از هر کرت و تعداد دانه در ردیف بلالهای برداشت شده از هر کرت شمارش و یادداشت گردید و از حاصلضرب این دو مؤلفه تعداد دانه در بلال بهدست آمد.
عملکرد بیولوژیکی: جهت تعیین عملکرد بیولوژیکی پس از حذف یک متر از ابتدا و انتهای هر کرت به عنوان اثر حاشیه، نمونه گیری از سطحی معادل دو مترمربع از خطوط دوم و سوم و چهارم انجام گرفت. بخشی حدود 500 گرم را جدا کرده پس از انتقال به آزمایشگاه در آون تهویهدار با درجه حرارت 75 درجه سانتیگراد به مدت 48 ساعت قرار داده شد و بعد از خشک شدن وزن آنها محاسبه گردید (Koocheki and Sarmadnia, 2008).
فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز: فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز از طریق اندازهگیری توانایی آن در جلوگیری از احیای نوری نیتروبلوتترازولیوم کلراید در مرحله گلدهی اندازهگیری شد. سه میلیلیتر مخلوط واکنش شامل فسفات پتاسیم 50 میلیمولار، متیونین 13 میلی مولار، نیتروبلوتترازولیوم کلراید 75 میکرومولار، اتیلن در آمین تترا استیک اسید 1/0 میلیمولار، ریبوفلاوین 360 ماکرومولار و 30 ماکرو لیتر عصاره خام بود. پس از این که مخلوط بهمزده شد، سلهای اسپکتروفتومتر به مدت 10 دقیقه در زیر یک لامپ فلورسنت 15 وات به فاصله 35 سانتیمتر قرار داده شد. با خاموش کردن لامپ واکنش متوقف و جذب مخلوط واکنش در 560 نانومتر خوانده شد. یک واحد فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز، مقدار آنزیمی در نظر گرفته شد که میتواند تا 50% مانع از احیای نوری نیتروبلوتترازولیوم کلراید گردد. فعالیت ویژه آنزیم بهصورت تعداد واحدهای آنزیم در میلیگرم پروتئین گزارش شد (Dhindsa et al., 1981).
میزان مالوندیآلدئید و دیتیروزین: بهمنظور تعيين مقدار مالوندیآلدئيد و دیتيروزين در برگ در اوایل ظهور گل آذین ماده، ابتدا نيم گرم برگ تازه را در محلول 20 درصد تيوکلر استيك اسيد (TCA) که حاوی نیم درصد تيوباربيتوريك اسيد چهار بود کاملاً پودر کرده و آنگاه اين مخلوط به مدت 25 دقيقه در دمای 95 درجه سانتيگراد در حمام بنماری حرارت داده شد. سپس اين مخلوط را در حمام يخ سرد کرده و طبق روش Valentovic و همكاران (2006) مقدار مالوندیآلدئيد و دیتيروزين در طول موج 532 نانومتر اندازهگيری شد.
تعیین دیهيدروکسي گوآنوزين: در اوایل ظهور گل آذین ماده از روش Comba و همکاران (2015) استفاده شد. ابتدا برگها را در بافر فسفات تريس 16/0 مولار با 5/7= pH وارد، خرد و هموژن و سپس مقدار 5/0 ميليليتر از محلول هموژن براي سنجش پروتئين برداشته و در 3/1 ميلي مول EDTA به همراه 1/0 مول كربناتمنوسديك تهيه و از اپينفرين با غلظت 25/0 ميليمول بهعنوان سوبسترا استفاده و سپس تغييرات جذب نوري حاصل از اكسيداسيون اپينفرين اندازهگيري و بهعنوان مقدار دیهیدروکسیگوآنوزین در نظر گرفته شد.
محاسبات آماری: قبل از انجام تجزیه مرکب نتایج دو سال آزمایش به منظور اطمینان از یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی از آزمون بارتلیت به وسیله نرمافزار SAS 9.3 استفاده گردید و با توجه به‌اینکه اختلاف بین واریانس‌های خطا معنیدار نبود تجزیه واربانس مرکب دو سال آزمایش با استفاده از نرمافزار SAS انجام و برای مقایسه میانگینها از آزمون دانکن در سطح احتمال پنج درصد استفاده شد.
جدول 1: ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی خاک زمین آزمایش
فسفر (میلیگرم بر کیلوگرم) | پتاسیم (میلیگرم بر کیلوگرم) | نیتروژن (درصد) | کربن آلی (درصد) | هدایت الکتریکی (دسیزیمنس بر متر) | اسیدیته | بافت خاک | عمق خاک (سانتیمتر) | سال |
50/11 | 157 | 04/0 | 85/0 | 85/3 | 2/7 | لومیرسی | 30-0 | 1396 |
73/12 | 167 | 03/0 | 90/0 | 60/3 | 7 | لومیرسی | 30-0 | 1397 |
جدول 2: مشخصات پارامترهای هواشناسی در منطقه گتوند
ماه‌های سال | دما (سانتیگراد) | رطوبت نسبی(درصد) | ||
حداکثر | حداقل | متوسط | ||
خرداد | 31/40 | 1/22 | 18/32 | 26 |
تیر | 54/42 | 7/23 | 51/34 | 21 |
مرداد | 21/43 | 51/24 | 63/31 | 47/30 |
شهریور | 6/41 | 26/23 | 5/28 | 8/37 |
مهر | 41/36 | 83/21 | 11/27 | 7/42 |
آبان | 55/26 | 22/13 | 39/20 | 66/31 |
نتایج
فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز: تجزیه واریانس مرکب دو ساله نشان داد که اثرات برهمکنش تنش کمبود آب در محلولپاشی سالیسیلیکاسید و تنش کمبود آب در محلولپاشی آهن بر میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود (جدول 3). بیشترین میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و محلولپاشی سالیسیلیکاسید به میزان 300 میکرومول بهدست آمد و کمترین میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز از تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید حاصل شد (جدول 5). همچنین بیشترین میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و چهار کیلوگرم در هکتار آهن بهدست آمد که نسبت به تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و عدم محلولپاشی آهن حدود 34 درصد افزایش یافت (جدول 6).
غلظت مالوندیآلدئید: براساس نتایج جدول تجزیه واریانس مرکب اثرات برهمکنش تنش کمبود آب در محلولپاشی سالیسیلیکاسید و تنش کمبود آب در محلولپاشی آهن بر غلظت مالوندیآلدئید معنیدار شد (جدول 3). برهمکنش تنش کمبود آب بر محلولپاشی سالیسیلیکاسید نشان داد که بیشترین غلظت مالوندیآلدئید در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید و کمترین غلظت مالوندیآلدئید از تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و محلولپاشی سالیسیلیکاسید به میزان 300 میکرومول حاصل شد (جدول 5). همچنین بیشترین غلظت مالوندیآلدئید در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی آهن بهدست آمد که نسبت به تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و محلولپاشی چهار کیلوگرم در هکتار آهن حدود 5/47 درصد افزایش یافت (جدول 6).
غلظت دیتیروزین: نتایج حاصله از جدول تجزیه واریانس مرکب دو ساله حاکی از آن است که برهمکنش تنش کمبود آب در محلولپاشی سالیسیلیکاسید و تنش کمبود آب در محلولپاشی آهن بر غلظت دیتیروزین معنیدار شد (جدول 3). بیشترین غلظت دیتیروزین در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلول پاشی سالیسیلیکاسید و کمترین غلظت دیتیروزین از تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و محلولپاشی سالیسیلیکاسید به میزان 300 میکرومول بهدست آمد (جدول 5). همچنین بیشترین غلظت دیتیروزین در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی آهن بهدست آمد که نسبت به تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و محلولپاشی چهار کیلوگرم در هکتار آهن حدود 41 درصد افزایش یافت (جدول 6).
دیهيدروکسيگوآنوزين: در این پژوهش دیهيدروکسيگوآنوزين تحت برهمکنش تنش کمبود آب در محلولپاشی سالیسیلیکاسید و تنش کمبود آب در محلولپاشی آهن معنیدار شد (جدول 3). نتایج نشان داد بیشترین میزان دیهيدروکسيگوآنوزين در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید حاصل شد که نسبت به تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و محلولپاشی سالیسیلیکاسید به میزان 5/52 درصد افزایش یافت (جدول 5). همچنین بیشترین غلظت دیهيدروکسي گوآنوزين در شرایط قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی آهن بهدست آمد که نسبت به تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت و محلولپاشی چهار کیلوگرم در هکتار آهن حدود 6/32 درصد افزایش نشان داد (جدول 6).
تعداد دانه در بلال: در این تحقیق برهمکنش سهگانه تنش کمبود آب در سالیسیلیکاسید در آهن بر تعداد دانه در بلال معنیدار بود (جدول 3). نتایج برهمکنش سهگانه تنش کمبود آب در سالیسیلیکاسید در آهن نشان داد که بیشترین تعداد دانه در بلال در شرایط آبیاری نرمال تا زمان برداشت با محلولپاشی300 میکرومول سالیسیلیکاسید و چهار کیلوگرم در هکتار آهن بهدست آمد (که با تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت با کاربرد 200 میکرومول سالیسیلیک اسید و چهار کیلوگرم در هکتار آهن تفاوت آماری معنی‌داری نداشت) که نسبت به تیمار قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلول پاشی سالیسیلیکاسید و آهن حدود 32 درصد افزایش نشان داد (جدول 4).
جدول 6: مقایسه میانگین برهمکنش سهگانه تنش کمبود آب، سالیسیلیکاسید و آهن بر صفات ذرت
تنش کمبود آب | سالیسیلیک اسید | محلولپاشی آهن | تعداد دانه در بلال | عملکرددانه (کیلوگرم در هکتار) | عملکرد بیولوژیکی (کیلوگرم در هکتار) |
نرمال تا زمان برداشت | صفر | صفر | d 1/436 | de 4/7125 | d 3/17972 |
2 کیلوگرم در هکتار | d2/438 | d1/7193 | cd9/18121 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | cd18/451 | d6/8270 | cd07/18251 | ||
100 میکرومول | صفر | c6/459 | cd7/8361 | d1/18076 | |
2 کیلوگرم در هکتار | cd 21/452 | c 01/8559 | bc 2/18485 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | c77/460 | bc3/8600 | bc03/18549 | ||
200 میکرومول | صفر | bc33/470 | c5/8489 | c61/18337 | |
2 کیلوگرم در هکتار | b11/478 | bc31/8624 | b18621 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | a 23/490 | a 1/8705 | a 4/18901 | ||
300 میکرومول | صفر | bc 2/472 | c 4/8531 | bc 6/18311 | |
2 کیلوگرم در هکتار | b51/480 | b6/8613 | ab24/18731 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | a01/492 | a2/8731 | a1/18967 | ||
قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال | صفر | صفر | i7/333 | h1/6000 | h4/16081 |
2 کیلوگرم در هکتار | h5/341 | g6211 | g32/16275 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | fg3/375 | fg 6507 | g6/16643 | ||
100 میکرومول | صفر | g 03/361 | fg 6437 | fg 7/16759 | |
2 کیلوگرم در هکتار | fg 16/370 | f8/6610 | f 45/17066 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | f11/390 | ef4/6797 | e8/17301 | ||
200 میکرومول | صفر | fg4/374 | f2/6621 | e22/17386 | |
2 کیلوگرم در هکتار | ef53/406 | e 1/7008 | de61/17681 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | e 06/417 | de2/7131 | de 3/17728 | ||
300 میکرومول | صفر | f7/392 | ef5/6829 | e17485 | |
2 کیلوگرم در هکتار | ef2/409 | e6/7062 | de1/17639 | ||
4 کیلوگرم در هکتار | e1/420 | de 7196 | d17882 |
ميانگينهاي داراي حروف مشابه اختلاف معنيداري با آزمون دانكن در سطح احتمال پنج درصد ندارند.
عملکرد دانه: نتایج بهدست آمده از تجزیه واریانس مرکب دادهها نشان داد که از لحاظ آماری، برهمکنش سهگانه تنش کمبود آب در سالیسیلیکاسید در آهن بر عملکرد دانه معنیدار بود (جدول 3). بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری نرمال تا زمان برداشت با محلولپاشی300 میکرومول سالیسیلیکاسید و چهار کیلوگرم در هکتار آهن بهدست آمد (که با تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت با کاربرد 200 میکرومول سالیسیلیکاسید و چهار کیلوگرم در هکتار آهن تفاوت آماری معنی‌داری نداشت) که نسبت به تیمار قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن حدود 2/31 درصد افزایش نشان داد (جدول 4).
عملکرد بیولوژیکی: براساس نتایج جدول تجزیه واریانس مرکب مشاهده شد (جدول 3)، برهمکنش سهگانه تنش کمبود آب در اسیدسالیسیلیک در آهن بر عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. نتایج برهمکنش سهگانه تنش کمبود آب در اسیدسالیسیلیک در آهن نشان داد که بیشترین عملکرد بیولوژیکی در شرایط آبیاری نرمال تا زمان برداشت با محلولپاشی300 میکرومول اسیدسالیسیلیک و چهار کیلوگرم در هکتار آهن بهدست آمد (که با تیمار آبیاری نرمال تا زمان برداشت با کاربرد 200 میکرومول اسیدسالیسیلیک و چهار کیلوگرم در هکتار آهن تفاوت آماری معنی‌داری نداشت) که نسبت به تیمار قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال تا زمان رسیدن و عدم محلولپاشی اسیدسالیسیلیک و آهن حدود 2/15 درصد افزایش نشان داد (جدول 4).
بحث
تعداد دانه در بلال حساسترین جزء عملکرد به کمبود آب محسوب میشود. تنش آب در زمان گلدهی و بعد از آن میتواند به خروج کاکلها از غلاف بلال صدمه زند و باعث خشکی آنها شده و تعداد دانههای تشکیل شده در بلال را کاهش دهد (Khalily et al., 2013). در این تحقیق قطع آبیاری 10 روز بعد از ظهور بلال به‌دليل شكلگيري ضعيف اندامهاي زايشي و به تبع آن گردهافشاني نامناسب تعداد دانه در بلال كاهش معنيداري یافت
(Al-Shaheen et al., 2018). در بررسی اثر غلظت‌هاي متفاوت اسیدسالیسیلیک در شرایط تنش کمبود آب بر ذرت میتوان بیان داشت که با افزایش غلظت این تنظیمکننده زیستی، ویژگیهاي رویشی مانند سطح برگ و شاخص سطح برگ افزایش مییابد و تا حدودی با حفظ و نگهداری آب اثرات منفی کمبود آب بر تعداد دانه در بلال را جبران نمود که در این تحقیق غلظت 300 میکرومول سالیسیلیکاسید بیشترین تعداد دانه در بلال را در شرایط تنش کمبود آب نسبت به سایر غلظتهای سالیسیلیکاسید به خود اختصاص داد که این نتایج با یافتههای Shemi و همکاران (2021) مطابقت داشت. همچنین محلولپاشی آهن موجب کاهش خسارت ناشی از تنش بر تعداد دانه در بلال شد، محلولپاشی آهن به دلیل رفع کمبود عناصر غذایی منجر به افزایش در رشد، تنظیم فرآیندهای نمو در گیاه و قابلیت جذب و نگهداری رطوبت، باعث افزایش تعداد دانه در بلال نسبت به عدم مصرف آنها گردید (Farnia and Khodaivandi, 2015). آبیاري به موقع و تأمین آب مورد نیاز ذرت در مراحل مختلف رشد توانست بالاترین عملکرد دانه را تولید نماید. تنش کمبود آب از طریق اختلال در روند جذب و انتقال عناصر عذایی، عرضه مواد پرورده را کاهش داده و موجب تغییر در اجزای عملكرد و اختلال در گلدهی، گرده‌افشانی و تلقیح دانهها و کاهش عملكرد دانه گردد (Admasu et al., 2019). مشاهده شد که محلولپاشی سالیسیلیکاسید در انتقال مواد فتوسنتزي به دانهها نسبت به شاهد (عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید) موفقتر عمل کرده است. ﺳﺎﻟﯿﺴﯿلیکاسید با تنظیم فرایندهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در طی حیات گیاه در مواجه با تنشهای محیطی نظیر تنش خشکی، باعث افزایش قابل توجهی در عملکرد و اجزای عملکرد گیاه شده است. ﺳﺎﻟﯿﺴﯿلیکاسید بر فتوسنتز و رشد گیاه در شرایط تنش اثر مثبت دارد و در واقع از طریق توسعه واکنشهای ضد تنشی، نظیر افزایش تجمع پرولین باعث تسریع در بهبود رشد پس از رفع تنش میشود (Shakirova et al., 2003). در این تحقیق محلولپاشی آهن موجب کاهش خسارت ناشی از تنش بر عملکرد دانه گردید. در شرایط تنش کم آبی محلولپاشی آهن با تأثیر بر میزان فتوسنتز و تثبیت دیاکسیدکربن و تولید قند و ذخیرهسازی آن در دانه، موجب افزایش وزن هزار دانه و در نتیجه افزایش عملکرد دانه میگردد. گزارشات Mazinagou و همکاران (2022) و Afshari و Naderi (2023) نیز مؤید نتایج این تحقیق بود.
افزایش بيوماس گياهان در شرايط آبياري مطلوب بدليل گسترش بيشتر و تداوم بهتر سطح برگ بود که موجب ايجاد منبع فيزيولوژيکي قوي کافي جهت استفاده هر چه بيشتر از نور دريافتي و توليد ماده خشک گرديد (Ghassemi-Golezani et al., 2018). در شرایط قطع آبیاری به علت کمبود آب در خاک پتانسیل آب برگ به مقدار زیادی کاهش مییابد، زیرا زمانی که ریشهها آب اضافی داشته باشند به اندام هوایی میفرستند و این امر منجر به کاهش محتوای نسبی آب برگ میگردد (Koocheki and Sarmadnia, 2008). در این شرایط کاربرد غلظتهای مختلف اسیدسالیسیلیک نسبت به شاهد با بهبود شاخص سطح برگ سبب بالارفتن فتوسنتز، افزایش رشد و عملکرد بیولوژیک گیاه گردید و تا حدودی توانست اثرات منفی تنش کمبود آب در گیاه را کاهش دهند (Warqa et al., 2019). آهن در ساختار کلروفیل نقش دارد و محلولپاشی این عنصر بهویژه در شرایط کمبود این عنصر، باعث افزایش میزان کلروفیل و فعالیت فتوسنتزی گیاه، و در نتیجه افزایش وزن خشک گیاه میشود. بهطور کلی محلولپاشی عنصر آهن توانسته از طریق تجمع هیدروکربنها در گیاه باعث افزایش عملکرد بیولوژیک شود
(Jalil Sheshbahreh et al., 2013). میتوان بیان داشت افزايش عملکرد بیولوژیک با مصرف عناصر کم مصرف ممکن است به دليل تغذيه بهتر و افزايش فتوسنتز در نتيجه افزايش بيوماس در گياه باشد. این نتایج در تحقیقات Tadayyon و Raiesi (2008) نیز گزارش گردیده است. تنش کمبود آب موجب افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز گردید، آنزيم سوپراكسيدديسموتاز غلظت هیدروژن پراکسید و سوپراکسید سلول را تنظیم میکند و عاملی مهم در سیستم دفاع آنتیاکسیدانی در شرایط تنش کمبود آب در نظر گرفته میشود (Sharma and Dubey, 2012). بهنظر می‌رسد که سالیسیلیکاسید سنتز ترکیبات آنتی‌اکسیدان را طی تنشهای محیطی در بهبود پاسخ گیاه به تنش تنظیم میکند که در ایجاد تحمل در برابر تنش خشکی در گیاهان مؤثر است (Hayat et al., 2010). سالیسیلیک اسید میتواند از طریق فعال کردن سوپراکسیددیسموتاز از اکسیداسیون لیپید و پروتئین سلولی جلوگیری کرده و از آسیب دیدگی غشاء تحت تاثیر مالوندیآلدئید و باز شدن رشتههای کروموزومی بوسیله دیتیروزین و دیهیدروکسیگوآتوزین ممانعت میکند (et al., 2015 Horvath). نتایج مشابهی از افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در شرایط تنش خشکی با کاربرد سالیسیلیکاسید توسط Agarwal و همکاران (2005) گزارش شده است. در این تحقیق محلولپاشی آهن در شرایط تنش کمبود آب توانست موجب تقويت سيستم تدافعي در گیاه و افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز گردد و از اين رو، ميتوان انتظار داشت كه با محلولپاشی آهن سطوح تحمل گياه در برابر انواع تنشها بهبود يابد (Amirinejad et al., 2016). در شرایط انجام این پژوهش پراکسیداسیون لیپیدهای غشای سلولی از طریق تجمع مالوندیآلدئید موجب ایجاد آسیب در گیاهان میگردد و تیمار محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن با کاهش مالوندیآلدئید میتوانند با جلوگیری از پراکسیداسیون چربیها آسیب تنش را کاهش دهد (Ali et al., 2023). سایر پژوهشگران نیز به نقش محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن در کاهش محتوی مالوندیآلدئید اشاره نموده‌اند که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت
(Hua et al., 2018; Urmi et al., 2023).
نتایج این تحقیق حاکی از آن است که در شرایط تنش قطع آبیاری با توجه به اين که ميزان راديکالهاي آزاد اکسيژن بيشتر ميشود؛ پروتئينها بيشتر در معرض تخريب قرار گرفته و ميزان توليد دیتيروزين نيز بالا میرود، از اندازهگيري ميزان توليد اين ماده ميتوان به اين نکته پي برد که تنش اکسایشی افزايش يافته است (Davoodifard et al., 2012). بهنظر می‌رسد محلولپاشی اسیدسالیسیلیک و آهن میتواند از طریق فعال کردن سوپراکسیددیسموتاز از اکسیداسیون لیپید و پروتئین سلولی جلوگیری کرده و از آسیب دیدگی غشاء تحت تاثیر مالوندیآلدئید و باز شدن رشتههای کروموزومی بهوسیله دیتیروزین و دیهیدروکسیگوآتوزین ممانعت کنند (Horvath et al., 2015). نتایج مشابهی از اثرات مثبت اسیدسالیسیلیک و آهن بر کاهش دیتیروزین در شرایط تنش خشکی در گیاهان مختلف گزارش شده است (Habibpor et al., 2016; Habibi et al., 2024). افزایش غلظت دیهیدروکسیگوانوزین در شرایط تنش خشکی ناشی از پراکسیداسیون لیپیدها و تخریب DNA در بافت گیاهان میباشد. افزایش این نشانگر میتواند ناشی از کاهش فعالیت کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز باشد (Bingru and Jinmin, 2000). تنش اکسایشی در هنگام تنش قطع آبیاری و افزایش رادیکالهای آزاد با کاهش دفاع آنتیاکسیدانی منجر به آسیب بافتها، لیپیدها، پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک میشود و غلظت نشانگرهایی چون مالوندیآلدئید، دیتیروزین و دیهیدروکسی گوانوزین افزایش مییابد (Zlatev and Lidon, 2012). بهنظر ميرسد کمتر بودن میزان نشانگر بیوشیمیایی ديهيدروكسي گوانوزين در تيمار حاوي سالیسیلیکاسید و آهن نسبت به عدم محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن احتمالاً نشاندهنده اين است كه سالیسیلیکاسید و آهن با كاهش مقاومت روزنهاي در گیاه و در نتيجه افزايش کارایی مصرف آب گياه را در شرايط مناسبتري قرار داده است (Shalalvand et al., 2018). در همین راستا Pourabtehaj و همکاران (2012) گزارش دادند تيمارهاي محلولپاشي اسیدسالیسیلیک با افزایش ميزان آب نسبي برگها منجر به كاهش مقدار دی هيدروكسي گوآنوزين در شرايط تنش خشكي ميشوند. نحوه تغييرات ديهيدروكسيگوآنوزين در شرايط خشكي و نقش آن در ايجاد مقاومت به تنش خشكي در گياه هنوز شناخته نشده است که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت.
نتیجهگیری نهائی
به‌طورکلی پژوهش حاضر نشان داد که تنش قطع آبیاری موجب کاهش قابل‌ملاحظه عملکرد ذرت میشود. هرچند بیشترین نتایج مثبت محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن بر عملکرد و اجزاي عملکرد در شرایط مطلوب حاصل شد، لیکن، اثر تعدیل‌کنندگی آنها در شرایط تنش کمبود آب بر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و تعداد دانه در بلال دیده شد. همچنین استفاده از بذرمال اتفون و محلولپاشی سالیسیلیکاسید و آهن میتواند در شرایط تنش کمبود آب سبب محافظت از سلولهای گیاه در برابر تنشهای اکسایشی شده و با افزایش میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز بافتهای گیاهی، از تجمع مالوندیآلدئید جلوگیری نماید. بنابراین با توجه به نتایج بهدست آمده برای افزایش رشد و عملکرد در شرایط مطلوب و کاهش افت در شرایط تنش کاربرد سالسیلیک‌اسید (300 میکرومول) و آهن (چهار کیلوگرم در هکتار) بهصورت محلولپاشی بر ذرت بهصورت کاملاً موفقیتآمیزی مؤثر بوده و بر استفادهی بیش از پیش این ماده تأکید میشود.
References
Admasu, R., Michael, A.W. and Hordofa, T. (2019). Effect of moisture stress on maize (Zea Mays L.) yield and water productivity. International Journal of Environmental Sciences and Natural Resources. 16(4): 83-87.
Afshari, M. and Naderi, A. (2023). Effect of zinc and iron foliar application on corn yield and redistribution of photosynthetic materials in water stress conditions. Iranian Journal Soil Research (Soil and Water Science.). 37(2): 117-131. (In Persian with English abstract).
Agarwal, S.K.R., Sairam, G.C., Srivastava, T., Aruna, C.R. and Meena, R. (2005). Role of ABA, salicylic acid, calcium and hydrogen peroxide on antioxidant enzyme induction in wheat seedlings. Plant Science. 169: 559-570.
Ali, E., Hussain, S., Jalal, F., Khan, M.A., Imtiaz, M., Said, F., Ismail, M., Khan, S., Ali, H.M., Hatamleh, A.A., Al-Dosary, M.A., Mosa, W.F.A. and Shah, F. (2023). Salicylic acid-mitigates abiotic stress tolerance via altering defense mechanisms in Brassica napus (L.). Frontiers in Plant Science. 14:1187260.
Al-Shaheen, M., Soh, A., Shareef, R.S. and Ismaaiel, O.H. (2018). Standardization of the effect of water stress on the yield and productivity of Corn (Zea maize L.) according to the stages of growth. Journal of Advanced Research in Agriculture Science & Technology. 1(4): 15-18.
Amirinejad, M., Akbari, G., Baghizadeh, A., allahdadi, I., Shahbazi, M., and Naimi, M. (2016). Effect of drought stress and foliar application of zinc and iron on some biochemical parameters of cumin. Journal of Crops Improvement. 17(4): 855-866.
Azooz, M.M. and Ahmad, P. (2015). Legumes under environmental stress: Yield, improvement and adaptations. Published by John Wiley & Sons, Ltd. 20 p.
Bingru, H. and Jinmin, F. (2000). Involvementof antioxidant and lipid peroxidation in theadoption of two cool- season grasses to localized drought stress. Environmental and Experimental Botany. 45(2):105-114.
Bonea, D. (2020). Screening fordrough tolerance in maize hybrids using new indices based on resillence and production capacity. Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development. 20(3): 151-156.
Comba, R., Shan, D. and Huang, J. (2015). Role of salicylic acid and iron on some morphological traits on cereals. Agronomy Journal. 55(4): 722-735.
Davoodifard, M., Habibi, D., Paknejad, F., Fazeli, F. and Davoodifard, F. (2012). Effect of plant growth promoting rhizobacteria and foliar application of amino acids and silicic acid on biochemical biomarkers rates of wheat under drought stress. Journal of Agronomy and Plant Breeding. 8(4): 83-99. (In persian with english abstract).
Dhindsa, R.A., Plumb-Dhindsa, P. and Thorpe, T.A. (1981). Leaf senescence: correlated with increased levels of membrane permeability and lipid peroxidation, and decreased levels of superoxide dismutase and catalase. Journal Experiment Botany. 126: 93-101.
Esmaeilvandi, Gh. and Egdernezhad, A. (2023). The influence of growth-promoting bacteria and salicylic acid on leaf area index, grain yield and harvest index of Corn (Zea mays L.) under non-irrigation conditions at different growth stages. Journal Crop Nutr. Science. 9(2): 53-73.
Farnia, A. and Khodaivandi, A. (2015). Effect of integrated foliar application of Zn and Fe on yield and yield components of maize under water stress condition. International Journal of Biology Pharmology and Allied Sciences. 4 (10): 691-705.
Ghassemi-Golezani, K., Heydari, Sh. and Dalil, B. (2018). Field performance of maize (Zea mays L.) cultivars under drought stress. Acta Agriculturae Slovenica. 111(1): 25-32.
Glover, A., Brammer, S.P., Guerra, D. and Baggio, M.I.B. (2014). Reactive oxygen species mapping of adult plant drought resistance genes in maize cultivars. Genetic Molecule Research. 15(7): 625-640.
Grote, U., Fasse, A., Nguyen, T.T. and Erenstein, O. (2021). Food security and the dynamics of wheat and maize value chains in Africa and Asia. Frontiers in Sustainable Food Systems. 4: 1-17.
Habibi, D., Madni, H., Mashhadi Akbar Bujar, M. and Seydi,F. (2024). The effect of cycocel and some micronutrients on drought resistance of wheat. Life Sciences and Biotechnology Studies. 10(1): 242-261. (In persian with english abstract).
Habibpor, S.S., Naderi, A., Lak, Sh., Faraji, H. and Mojaddam, M. (2016). Effect of salicylic acid on morphological and physiological characteristics of sweet corn hybrids under water stress conditions. Journal of Fundamental and Applied Sciences. 8(3): 522-543.
Hayat, Q., Hayat, S., Irfan, M. and Ahmad, A. (2010). Effect of exogenous salicylic acid under changing environment: A review. Environmental and Experimental Botany. 68: 14-25.
Horvath, E., Csiszar, J., Galle, N. and Poor, P. (2015). Hardening with salicylic acid induces concentration-dependent changes in abscisic acid biosynthesis of tomato under salt stress. Journal of Plant Physiology. 186: 111-120.
Hua, Q., Liu, Y.G., Yan, Z.L., Zeng, G.M., Liu, S.B., Wang, W.J., Tan, X.F., Deng, J.Q., Tang, X. and Wang, Q.P. (2018). Allelopathic effect of the rice straw aqueous extract on the growth of microcystis aeruginosa. Ecotoxicology and Environmental Safety. 148: 953 -959.
Hussain, M., Malik, M.A., Farooq, M., Khan, M.B., Akram, M. and Saleem, M.F. (2009). Exogenous glycinebetaine and salicylic acid application improves water relations, allometry and quality of hybrid sunflower under water deficit conditions. Journal Agro & Crop Science. 195: 98-109.
Jalil Sheshbahreh, M., Movahedi Dehnavi, M. and Hashemi Jezii, S.M. (2013). Improving the quantitative and qualitative yield of soybeans by foliar application of zinc and iron elements under drought stress conditions. Plant Production. 36(2): 111-123. (In persian with english abstract).
Karimi, D.K., Mojaddam, M., Lack, Sh., Payandeh, Kh. and Shokuhfar, A.R. (2021). The effect of superabsorbent and iron and zinc foliar application on antioxidant enzyme activity and yield maize (S.C.704) (Zea mays L.) under irrigation regimes. Environmental Stresses in Crop Sciences. 14(2): 387-402. (In persian with english abstract).
Khalily, M., Naghavi, M., Pour-Aboughadareh, A. and Naseri rad, H. (2013). Effects of drought stress on yield and yield components in maize cultivars (Zea mays L). International Journal of Agronomy and Plant Production. 4 (4): 809-812.
Koocheki, A. and Sarmadnia, Gh.H. (2008). Plant Physiology (translation). Mashhad Academic Publications. 467p.
Mazinagou, M., J. Mianikpo Sogbedji, J. And N’gbendema, A. (2022). Effect of iron foliar application on maize grain yield and iron concentration in maize (Zea mays L.) grain on the ferralsols of southern Togo. East African Scholars Journal of Agriculture and Life Sciences. 5(7): 137-145.
Mitra, S., Mobarak, S.H., Karmakar, A. and Barik, A. (2019). Activities of antioxidant enzymes in three species of Ludwigia weeds on feeding by Altica cyanea. Journal of King Saud University Science. 31(4): 1522 -1527.
Pakseresht, Gh., and B. Pasari. (2020). Study Ethephon application and male inflorescence detopping on the quality and quantity traits of maize. Journal of Plant Ecophysiology. 12(42): 131-146. (In Persian with English abstract).
Pinto, A., Mota, M. and Varennes, A. (2005). Influence of organic matter on the uptakc of zinc, copper and iron by Sorghum plants. Science Total Environment. 326: 239-247.
Pourabtehaj, M., Habibi, D., Paknejad, F., Davoodifard, M. and Farahani Pad, P. (2012). Effect of plant growth promoting rhizobacteria and foliar application of silicic acid and amino acids on biochemical biomarkers rates of barley (Hordeum vulgar L.) under drought stress. Journal of Agronomy and Plant Breeding. 8(3): 127-138. (In Persian with English abstract).
Reese, W., Pycke, B., Mertens, J., Debersaques, F., Verheyen, K., Baert, G., Bries, J. and Haesaert, G. (2015). Application of salicylic acid substances results in consistent increases in crop yield and nutrient uptake in maize. Journal of Plant Nutrition. 50: 963-977.
Rivas-San Vicente, M. and Plasencia, J. (2011). Salicylic acid beyond defence: its role in plant growth and development. Journal of Experimental Botany. 62(10): 3321-38.
Shakirova, F.M., Shakhabutdinova, A.R., Bezrukova, M.V., Fatkhutdinova, R.A. and Fatkhutdinova, D.R. (2003). Changes in the hormonal status of wheat seeding induced by salicylic acid and salinity. Plant Science. 164(3): 317-322.
Shalalvand, M., Pazoki, A.R., Monem, R. and Abdoli, M. (2018). The effect of application of vermicompost and salicylic acid on activity of antioxidant enzymes and yield of milk thistle (Silybum Marianum L.) in different irrigation conditions. Journal of Agronomy and Plant Breeding. 14(2): 49-67. (In Persian with english abstract).
Sharma, P. and Dubey, R.S. (2005). Drought induces oxidative stress and enhances the activities of antioxidant enzymes in growing rice seedlings. Plant Growth Regulation. 46: 209-221.
Shemi, R., Wang, R., Gheith, E.S., Hussain, H.A., Hussain, S., Irfan, M., Cholidah, L., Zhang, K., Zhang, S. and Wang, L. (2021). Effects of salicylic acid, zinc and glycine betaine on morpho physiological growth and yield of maize under drought stress. Scientific Reports. 11:3195-3204.
Tadayyon, A. and Raiesi, F. (2008). The response of various ecotypes of common sainfoin (Onobrychis viciifolia L.) to the foliar application of nitrogen, iron and zinc in a cold climate of Chaharmahal VA Bakhtyari province. Iranian Journal Agriculture. 6(1) pp: 41-48. (In Persian with english abstract).
Urmi, T.A., Islam, M.M., Zumur, K.N., Abedin, M.A., Haque, M.M., Siddiqui, M.H., Murata, Y. and Hoque, M.A. (2023). Combined effect of salicylic acid and proline mitigates drought stress in rice (Oryza sativa L.) through the modulation of physiological attributes and antioxidant enzymes. Antioxidants. 12(7): 1438.
Valentovic, P., Luxova, M., Kolarovi, L. and Gasparikora, O. (2006). Effect of osmotic stress on compatible solutes content, memberane stability and water relation in two maize cultivars. Plant Soil Environment. 52 (4): 186-191.
Wani, A.B., Chadar, H., Wani, A.H., Singh, S. and Upadhyay, N. (2017). Salicylic acid to decrease plant stress. Environmental Chemistry Letters. 15(1): 101-123.
Warqa, M., Al-Sheikh, S., Alwan, A.H. and Al-Jubouri, A.M. (2019). Effect of salicylic acid and irrigation intervals on yield components of five genotypes of maize (Zea mays L.). Materials Science and Engineering. 571: 1-16.
Zlatev, Z. and Lidon, F.C. (2012). An overview on drought induced changes in plant growth, water relations and photosynthesis. Emirates Journal of Food and Agriculture. 24: 57-72.
Zwer, H., Armin, M. and Filehkesh, A. (2014). Effect of different levels of Fe foliar application on tyrosine (Di-ty) activity in maize under drought stress. Journal of Oilseed Plants. 6(14): 105-112.
