تبیین و تحلیل دست‌یابی به اغراض ثانوی کلام (مطالعه موردی: تشبیه تمثیلی آیات قرآن)
مریم علیمرادی
1
(
عضو هیات علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد بندرعباس
)
صفدر شاکر
2
(
دانشگاه آزاد واحد فسا
)
ابراهیم زارعی فر
3
(
عضو هیات علمی/دانشگاه آزاد- واحد فسا
)
الکلمات المفتاحية: علم معانی, اغراض ثانوی, کلام تمثیلی قرآن, نقد و بررسی,
ملخص المقالة :
علم معانی که که عمده مباحث آن سخن بلیغ است، به‌گستره¬ای ازظریف¬ترین شیوه‌های زیبایی‌شناختی کلام و تأثیر آن اطلاق می¬شود از جمله قابلیت¬های زبانی این علم که به مقتضای حال و مقام بیان می¬شود تا سخن را مؤثرتر جلوه دهد، اغراض ثانوی کلام خبری و انشایی است که درکتاب¬های بلاغی ضمن بحث کلام‌خبری و انشایی به برخی از مقاصد ثانوی این نوع از کلام که در حیطۀ معانی مجازی آن است پرداخته‌اند؛ نظر به اهمیت این بحث و نقش آن در بررسی و درک بهتر کلام و فواید آن در فن سخنوری، زبان¬شناسی، نقدادبی، دستور ¬زبان و... که به نوعی همگی به علم معانی مربوط می¬شوند، ضرورت می¬یابد که در این خصوص، به موارد چندی که در درک و ره¬یابی به معانی و اغراض‌ثانوی کلام مؤثرند، اشاره شود. برای این منظور، داده‌های مورد نظر در این پژوهش، جمله¬های تمثیلی کلام الهی است، تا با تحقیق و بررسی آن به مواردی از نشانه¬های دست¬یابی به معانی ثانوی کلام راه یافته شود. نتایج حاصل نشان از آن دارد که، جایگاه و اهمیت موارد چندی هم¬چون: مبتدا، مخاطب، گوینده، صنایع بدیعی و بیانی و موسیقی کلام، تکرار صامت¬ها و مصوت¬ها و... در فهم معانی و اغراض ثانوی کلام می‌تواند مؤثر باشد.
1. قرآن کریم
2. احمدی، بابک.(1370). ساختار و تأویل متن. چاپ اول، ج1، تهران: مرکز.
3. پالمر، فرانک .(1366). نگاهی تازه به معنی‌شناسی، ترجمه کوروش صفوی، تهران: نشر مرکز.
4. پویان، مجید .(1391). «سبک‌شناسی شعر حافظ با توجه به دیدگاه‌های موریس گرامون». سبک شناسی نظم و نثرفارسی، (بهار ادب) شماره 3، صص47-35.
5. تفتازانی، سعدالدین.(1410). شرح سعد معروف به مختصرالمعانی. چاپ اول، قم: سیدالشهدا مکارم شیرازی.
6. جرجانی، عبدالقادر.(1368). دلایل الاعجاز فی‌القرآن. ترجمه محمد رادمنش، مشهد: آستان قدس رضوی.
7. جمالی، فاطمه.(1395). «نقد و تحلیل اغراض ثانوی خبر و انشاء در علم معانی». دو فصلنامه کاربردی و نقد بلاغی، سال اول، شماره دوم، صص116-95.
8. دیباجی، سید ابراهیم.(1391). بدایه البلاغه. چ چهارم، تهران: سمت.
9. رجایی، محمدخلیل. (1340). معالم البلاغه در علم معانی بیان و بدیع. شيراز: دانشگاه شیراز.
10. سعیدی روشن، محمدباقر .(1383). تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
11. شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1368). موسیقی شعر. تهران: آگه.
12. -----------------. (1391). رستاخیز کلمات. چاپ اول، تهران: سخن.
13. شمیسا، سیروس.(1393). معانی. چ چهارم، تهران: میترا.
14. شیرازی، احمد امین. (1393).آیین بلاغت: شرح فارسی مختصر المعانی(علم معانی). ج1، چاپ پنجم، تهران: فروغ قرآن.
15. طباطبایی، محمدحسین.(1367). تفسیر المیزان. ترجمه ناصر مکارم شیرازی و دیگران، قم: بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی.
16. غلامعلی زاده، خسرو.(1374). ساخت زبان فارسی. تهران: احیای کتاب.
17. قراءتی، محسن.(1374).تفسیر نور. ناشر: مؤسسه در راه حق، وزارت فرهنگ و ارشاد.
18. قویمی، مهوش.(1383). آوا و القا. تهران: هرمس.
19. کزاری میرجلال‌الدین.(1385). معانی زیباشناسی سخن پارسی. تهران: کتاب ماد.
20. مشکوةالدینی، مهدی. (1386). سیر زبان شناسی. چاپ چهارم، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
21. وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی.(1379). بدیع از دیدگاه زبان‌شناسی. تهران: بوستان.
22. ـــــــــــــــ .(1383). دستور زبان فارسی(1). تهران: سمت.
23. هاشمی، احمد. (1381). جواهرالبلاغه. ترجمه استاد حسن عرفان، چاپ سوم، قم: نشر بلاغت.
24. همایی، جلال الدین، (1374)، معانی و بیان. چاپ سوم، تهران: هما.
25. یاوری، حورا. (1386). روان کاوی و ادبیات. چاپ دوم، تهران: سخن.
