بررسی عناصر انسجام متن سورة قلم براساس نظریة مایکل هالیدی و رقیه حسن
عليرضا قوجه زاده
1
(
دانشگاه آزاد اسلامی
)
فاطمه نیروی آغمیونی
2
(
دانشگاه ازاد اسلامی
)
مريم بهراميان فاعل
3
(
دانشگاه آزاد اسلامی
)
الکلمات المفتاحية: سوره قلم, انسجام متن, هاليدي, حسن,
ملخص المقالة :
انسجام یکی از رکن¬های مهم و اساسی ارتباط در متن است. نظریة هالیدی، میزان انسجام از روی روابط معنایی بین جملات و تعیین عوامل انسجام در بخش‌های مختلف متن بوده و به آن تداوم بخشیده است. تا خواننده یا شنونده عناصر ناموجود در متن را، که برای تعبیر آن ضروری هستند، دریابد. انسجام ارتباط بین آیات با برخی آیات دیگر وجود دارند که این ارتباط باید در حکم یک کلمه و دارای معانی هماهنگ و ساختار منظمی باشند. انسجام در متن زمانی به‌وجود می¬آید که تعبیر و تفسیر عنصری وابسته به تعبیر وتفسیر عنصر دیگر باشد و عناصر درونی یک متن وجملات آن، به‌شیوه¬های متعدد به هم وابسته باشند. نظریه-های مختلفی که کامل‌ترین آنها از لحاظ طبقه‌بندی، نظریه¬ی مایکل هالیدی و رقیه حسن(1976) است، وجود دارد. نظریه‌پردازان انسجام متن را به‌سه نوع ساختاری، واژگانی، وپیوندی¬ ـ معنایی تقسیم می¬کنند و برای هریک عوامل و عناصری را معرفی¬ می¬کنند. نتیجه حاصل از این پژوهش بررسی انسجام متن در سورۀ قلم است که به تمامی ساختارها و انواع آن در این سوره اشاره شده که عبارتند از: دستوری (ارجاع، جانشینی و حذف)، لغوی (تکرار، تقارن)، و ارتباط معنایی (ارتباط تشبیهی، ارتباط خلاف انتظار، ارتباط سببی) است. همچنین بیشترین عناصر انسجام در این سوره مربوط به ساختار ارتباط معنایی (اضافی ـ تمثیلی)، (ارتباط سببی ـ علت) و ارتباط زمانی است.
1. قرآن کریم.
2. آقایی، سیدعلی. (1386). «انسجام ساختاری در قرآن پژوهشی درباره رهیافت اصلاحی در تفسیر قرآن»، کتاب خردنامه.
3. جلالی، جلال الدین.(1388). «ضرورت شناخت و کاربرد انسجام و پیوستگی در ترجمه انگلیسی قرآن. ترجمان. شماره 25.
4. جمشیدی، محمدحسین.(1390). «عمليات رواني در صدر اسلام، عمليات رواني مشركان عليه پيامبر(ص) و قرآن»، پایگاه اطلاع رسانی سراج اندیشه.
5. حمودة، طاهر سلیمان. (1999). ظاهرة الحذف في الدرس اللغوي. الإسکندرية: الدار الجامعیة للطباعة و النشر و التوزیع.
6. دهقانی، ناهید. (1388). «بررسی عناصر ایجاد انسجام متن در کشف المحجوب هجویری»، دو فصلنامه آیینه میراث، شماره 45.
7. کریمی¬نیا، مرتضی. (1376). «از مقتضیات زبان فارسی در ترجمه قرآن کریم»، فصلنامهي حوزه و دانشگاه، سال سوم، شماره 10.
8. طباطبایی، سید محمد حسین. (1383). المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیه قم.
9. العوا، سلوی. (1387). «تناسب مضمونی و انسجام ساختاری در قرآن»، ناقد سید علی آقایی، کتاب ماه دین، شماره 132.
10. غلامحسین¬زاده، غلامحسین و حامد نوروزی. (1387). « نقش ارجاع شخصی و اشاره¬ای در انسجام شعر عروضی فارسی»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، سال 5، شماره 19.
11. لطفی¬¬پور ساعدی، کاظم.(1371). « در آمدی بر سخن¬کاوی»، تهران: مجله زبانشناسی، سال نهم، ش1.
12. ــــــــــــــــــــــ . (1374). درآمدی به اصول و روش ترجمه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
13. محمودی، شعیب.(2010). بنیة النص في سورة الکهف: مقاربة نصیة للإتساق و السیاق، تحت إشراف الأستاذ الدکتور یحی بعیطیش، الجزایر: جامعة منتوری.
14. معین الدینی، فاطمه.(1382).« شگردهای ایجاد انسجام متن در کلیله و دمنه»، مجله فرهنگ، شماره 46 و 47.
15. محمد ابراهیمی، زینب.( 1375- 76). روابط انسجامی در زبان فارسی(ارجاع)، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
16. Halliday, M.A.K. and Ruqaiya Hassan .(1976). Cohesion in English, London: Longman.
17. Widdowson, H.G .(1978). Teaching Languge as Communication. Oxford: O.Up.
18. Larson, M.L .(1984). Meaning-based Translation. New York, University Press of America.
