مقایسه تطبیقی برگردان ترکیبات قرآنی ترجمه¬های معاصر قرآن الهی قمشه¬ای و مکارم شیرازی بر اساس الگوی ترجمۀ ابوالفتوح رازی در جزء 29 و 30

الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

زینب سرمدی ¹ , تراب جنگی قهرمان ² , محمد مهدی اسماعیلی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 04 الأربعاء , جمادى الأولى, 1446 تاريخ التأكيد : 01 الإثنين , جمادى الثانية, 1446 تاريخ الإصدار : 08 الخميس , محرم, 1447

الکلمات المفتاحية: ترجمۀ قرآن, الهی قمشه¬ای, مکارم شیرازی, ابوالفتوح رازی,

ملخص المقالة :

قرآن معجزه­ای الهی است که به زبان عربی نازل شده و حاوی جمیع احکام و دستورات الهی است، بنابراین ارائۀ ترجمه­ای شیوا و روان از آن تنها راه دستیابی غیر عرب­زبان از محتوای آن می­باشد. برای این منظور در این مقاله سعی شده تا با تحلیل زبان­شناختی ترجمه­های معاصر قرآن از الهی قمشه­ای و مکارم شیرازی و بررسی روش­ها و اسلوب­ها در ترجمه­های مذکور و مقایسۀ نحوۀ برگردان ترکیبات قرآنی و همچنین ویژگی­های سبکی آن­ها بر اساس الگوی ترجمۀ ابوالفتوح رازی که اولین ترجمۀ قرآن به زبان فارسی و بر مشرب شیعه می­باشد و از لحاظ تاریخ تحول زبان فارسی و لغت­شناسی اهمیت بسیاری دارد، به بهترین شیوه و اسلوب در بین این ترجمه­ها دست یافت. بر این اساس ترجمه­های مذکور توصیف و تحلیل شده و از منظر معناشناسی و در سطح زبان­شناختی بررسی و تشریح شده­اند که با توجه به بررسی­های صورت پذیرفته می­توان گفت با وجود اینکه مترجمان مذکور در برگردان ترکیبات قرآنی سبک خاص و یکنواختی را دنبال نکرده­اند و در اکثر موارد برخلاف ابوالفتوح رازی بجای معنای واژه به واژۀ آن­ها از شرح و توضیح ترکیبات در ترجمه استفاده کرده­اند و یا در مواردی نیز برای یک کلمۀ قرآنی در ترجمه دو معنا آورده­اند و معنای آن را در ترجمه وسعت بخشیده­اند، اما در کل توانسته­اند مفهوم ترکیبات قرآنی را براساس الگوی ترجمۀ ابوالفتوح رازی به ترجمه انتقال دهند.

المصادر:

کتاب¬ها 1. قرآن کریم، (1331)، ترجمه مهدی محیی¬الدین الهی قمشه¬ای، بی¬چا، تهران: چاپخانه محمد¬علی علمی.
2. ______، (1374)، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، چاپ دوم، قم: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی بن محمد، (1371)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مصحح محمد¬جعفر یاحقی و محمد¬مهدی ناصح، 20جلد. مشهد: بنیاد پژوهش¬های اسلامی آستان قدس رضوی.
4. باطنی، محمد¬رضا، (1371)، پیرامون زبان و زبان¬شناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
5. بورشه، ت و دیگران، (1399)، زبان¬شناسی و ادبیات(تاریخچۀ چند اصطلاح)، ترجمه کورش صفوی، چاپ پنجم، تهران: هرمس.
6. پاکتچی، احمد، (1392)، ترجمه¬شناسی قرآن کریم: رویکرد نظری و کاربردی(مطالعه از سطح واژگان تا ساخت جمله)، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
7. جواهری، سید محمد¬حسن، (1398)، روش¬شناسی ترجمه قرآن کریم، چاپ ششم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
8. حقوقی، عسکر، (1346)، تحقیق در تفسیر ابوالفتوح رازی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9. خرمشاهی، بهاء¬الدین، (1388)، بررسی ترجمه¬های امروزین فارسی قرآن کریم، قم: مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی.
10. روشن، بلقیس و اردبیلی، لیلا، (1399)، مقدمه¬ای بر معنا¬شناسی شناختی، چاپ سوم، تهران: نشر علم.
11. سادات ناصری، سید حسن و دانش¬پژوه، منوچهر، (1369)، هزار سال تفسیر فارسی(سیری در متون کهن تفسیری پارسی)، تهران: نشر البرز.
12. سعیدی روشن، محمد¬باقر، (1398)، زبان قرآن و مسائل آن، چاپ چهارم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ناشر همکار: تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها(سمت)، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
13. شعیری، حمید¬رضا، (1398)، مبانی معنا¬شناسی نوین، چاپ هفتم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها(سمت)، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
14. صفوی، کورش، (1398)، آشنایی با معنی¬شناسی، چاپ سوم، تهران: پژواک کیوان.
15. لاینز، جان، (1398)، مقدمه¬ای بر معنا¬شناسی زبان¬شناختی، ترجمه حسین واله، چاپ سوم، تهران: گام نو.
16. ناظمیان، رضا، (1397)، روش¬هایی در ترجمه از عربی به فارسی، چاپ چهارم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها(سمت)، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
17. نایدا، یوجین. ای و تیبر، چارلز. آر، (1393)، نظریه و عمل در ترجمه، مترجمان آناهیتا امیر¬شجاعی و زهرا داوریان، گرگان: انتشارات نوروزی.
مقالات 18. اقبالی، مسعود و نامداری، ابراهیم، (1397)، «نقد و بررسی ترجمۀ الهی قمشه¬ای و مکارم شیرازی از سورۀ مبارکه یوسف با تأکید بر نظریۀ سطح صرفی نحوی گارسس»، پژوهش¬های زبان¬شناختی قرآن، سال هفتم، شماره دوم، صص 191-154.
19. کریمی¬نیا، مرتضی، (1375)، «نقد و بررسی ترجمه قرآن کریم از آیت الله مکارم شیرازی»، بینات، سال سوم، شماره نهم، صص 153-140.
20. موسوی، سید محمد؛ فهیمی¬تبار، حمید¬رضا و عباسی¬مقدم، مصطفی، (1400)، «ره¬یافتی نو بر ترجمه اسماء افعال مشهور قرآن در پرتو«تجزیه به آحاد واژگان»(مطالعه مورد¬پژوهانه: ترجمه¬های الهی قمشه¬ای، آیتی و مکارم شیرازی)»، مطالعات علوم قرآن و حدیث، سال سوم، شماره چهارم، صص 67-98.
21. مؤیدی، کوثر و باقر، علی¬رضا، (1398)، «مبدأ¬مداری یا مقصد¬مداری در ترجمه ابوالفتوح رازی با تکیه بر برگردان استعاره¬های قرآنی»، کتاب قیم، سال نهم، شماره بیستم، صص 76-57.
22. مهیار، محمد، (1379)، «گزارشی درباره تصحیح ترجمه ابوالفتوح رازی اولین مترجم شیعی قرآن»، ترجمان وحی، سال چهارم، شماره دوم، صص 130-127.
23. نظری، احمد؛ سپهومندی، مسعود و صحرائی، قاسم، (1400)، «مغفولات بلاغت در تفسیر روض¬الجنان و روح¬الجنان ابوالفتوح رازی»، بلاغت کاربردی و نقد بلاغی، سال ششم، شماره دوم، صص 73-63.