رابطه تغییرات در میزان UV با شیوع سرطان پوست در فاصله زمانی 2005 تا 2014 (مطالعه موردی: شهرهای مختلف استان آذربایجان شرقی)

الموضوعات : Health-Medical Geography

دکترمریم بیاتی خطیبی ¹ , دکتر حسن تقی پور ² , هاجر امیرپور ³

1 - استاد، گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه‌ریزی وعلوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - استاد، گروه پزشکی اجتماعی،دانشگاه علوم پزشکی، تبریز، ایران
3 - کارشناسی ارشد، جغرافیای پزشکی، دانشکده برنامه‌ریزی وعلوم‌محیطی، دانشگاه تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 02 الإثنين , جمادى الأولى, 1446 تاريخ التأكيد : 02 الخميس , رجب, 1446 تاريخ الإصدار : 26 الأحد , ذو الحجة, 1446

الکلمات المفتاحية: UV, سرطان پوست, آذربایجان شرقی, تغییرات اوزن,

ملخص المقالة :

شیوع سرطان‌های پوست در دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده و بیشتر این سرطان‌ها ناشی از تماس مکرر با نور خورشید است، تغییرات در میزان UV می‌تواند علت عمده شیوع سرطان پوست باشد. در این مقاله به منظور بررسی اثر تغییراتUV  بر شیوع سرطان پوست در استان آذربایجان شرقی، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز در رابطه با سرطان پوست از مرکز مدیریت بیماری‌های استان واقع در شهر تبریز گردآوری و داده‌ها و اطلاعات در مورد پرتو فرابنفش خورشید نیز با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای استخراج شد. جهت تجزیه وتحلیل تصاویرماهواره‌ای از نرم‌افزار Arc GIS استفاده شد ونقشه توزیع جغرافیایی سرطان به تفکیک شهرستان‌ها تهیه گردید و سپس نقشه توزیع جغرافیایی میزان پرتو فرابنفش خورشید در استان آذربایجان شرقی از داده‌های نقطه‌ای تهیه گردید. و درآخر همبستگی دو لایه میزان سرطان پوست بامیزان پرتو فرابنفش به صورت مدل تهیه شد. از نرم افزار آماری SAS 9.1 جهت همبستگی ارتفاع و عرض جغرافیایی با میزان بروز سرطان پوست استفاده شد. نتایج بررسی توزیع سرطان پوست در استان آذربایجان شرقی نشان می‌دهد؛ که بیشترین میزان سرطان پوست مربوط به شهرستان­های تبریز و هریس با میزان بروز 22-2/15 در هر 100000 نفر جمعیت و کمترین میزان بروز آن مربوط به نوار جنوبی استان از جمله شهرستان‌های ملکان، چاراویماق و قسمتی از شمال شرقی استان شهرستان خدا آفرین و جلفا با میزان بروز 7/2 تمرکز سرطان پوست است. همچنین درقسمت­های شهرستان تبریز، کلیبر و هریس نیز مشاهده می‌شود که بیشترین میزان مربوط به شهرستان اهر است که 12 در هر 1000000 نفر است. میزان UV در قسمت­های مختلف استان در محدودة خطر زیاد تا بسیار زیاد قرار دارد. ماهواره­ها شاخص UV را تا رقم بالای 8/11 در سال 2011 روی ایستگاه‌هایی همچون ملکان و بناب به ثبت رسانده است. در محدودة مورد بررسی نتایج حاکی از این است که افزایش میزان UV از سال 2005 تا 2014 غیر قابل انکار بوده است. روند افزایشی آن در قسمت­های مختلف استان به صورت مختلف صورت گرفته است.

چکیده مبسوط فارسی

مقدمه

در نتیجه مقدار اوزون موجود در جو نه تنها از نقطه نظر اقلیم­شناسی بلکه از لحاظ بهداشتی و زیست محیطی نیز دارای اهمیت بسزایی است و هر نوع کاهش آن می­تواند خطرات جدی را برای سلامتی مردم و جانوران و گیاهان در بر داشته باشد. تابش UV-A به­طور جزئی تحت تاثیر اوزون قرار می‌گیرد. بنابراین بیشتر آن به سطح زمین می­رسد و باعث تیره شدن پوست، فرسودن آن و بیماری‌های چشمی می‌شود. تابش UV-B شدیداً تحت تاثیر اوزون قرار می‌گیرد. با کاهش اوزون استراتوسفری تابش UV-B بیشتری به سطح زمین می‌رسد که می‌تواند باعث آفتاب سوختگی، انواع بیماری‌های پوستی از قبیل سرطان پوست شود. پوست، بزرگترین عضو بدن است که کارکردهای آن شامل حفاظت مکانیکی در مقابل دنیای خارج، تنظیم حرارت، ادراک حسی، کنترل مایعات، مراقبت ایمنی و حفاظت در برابر اشعه ماورای بنفش خورشید است. نارسایی در آخرین کارکرد منجر به طیفی از ضایعات پوستی از پیش­سازهای خوش­خیم تا سرطان پوست و بدخیمی آشکار می‌شود. تابش طولانی مدت UV باعث چروکیده شدن پوست و پیگمانتاسیون آن و سرانجام بروز سرطان پوست می­شود. پوستی که به مدت طولانی در معرض تابش UV قرار دارد دچار تغییراتی می‌شود که این تغییرات ایمنی پوستی را به خطر می‌اندازد.

روش شناسی تحقیق

این پژوهش بر مبنای این فرضیات صورت گرفته است که تغییر در پرتو فرابنفش متاثر از متغیرهای محیطی باعث ایجاد سرطان پوست به ویژه در عرض‌های جغرافیایی بالا می‌گردد و شهرهای استان آذربایجان شرقی به دلیل قرارگرفتن در عرض جغرافیایی بالا بیشتر در معرض خطر می‌باشند. هدف از انجام این پژوهش بررسی تغییرات پرتو فرابنفش خورشید و اثر آن در شیوع سرطان پوست در استان آذربایجان شرقی در دوره آماری 4 ساله می‌باشد و در پی جواب به این سوالات است که آیا بین تغییرات اشعه ماوراء بنفش خورشید و شیوع سرطان پوست در استان آذربایجان شرقی رابطه وجود دارد؟ و یا توزیع جغرافیایی سرطان پوست و توزیع جغرافیایی پرتو فرابنفش در استان در چه وضعیتی قرار دارد؟ در پژوهش حاضر، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز در رابطه با سرطان پوست از مرکز مدیریت بیماری‌های استان واقع در تبریز طی بازة زمانی 4ساله (1388-1391) گردآوری شد. داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز پرتو فرابنفش خورشید نیز با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای استخراج شد. داده‌های مورد نیاز جمعیت از مرکز آمار ایران استخراج گردید. جهت تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای از نرم افزار Arc GIS استفاده شد.

بحث و یافته ها

تاثیر شدید عوامل محیطی و جغرافیایی در بروز و انتشار سرطان پوست مطالعه‌ی این نوع از سرطان را موضوعی جغرافیایی ساخته و محققین علم جغرافیای پزشکی را علاقه‌مند به مطالعه و شناخت کانون‌های بحران، فراوانی، پراکندگی و.... افراد مبتلا به آن نموده است. ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی در ایران بستر مناسبی را برای ظهور و پخش سرطان پوست در بیشتر نواحی مهیا نموده و ایران را به یک کانون بالقوه و مستعد برای ظهور و گسترش این بیماری تبدیل نموده است. در کشور ایران سرطان‌های پوست به تنهایی از 2/5 درصد تا 7/32 درصد کل سرطان‌ها را تشکیل می‌دهند. شیوع سرطان‌های پوست در دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده و از آنجایی که بیشتر این سرطان‌ها ناشی از تماس مکرر با نور خورشید است، تغییرات جوی و از جمله تغییر در ضخامت لایه محافظ اوزون همراه با تغییر در عادت‌های فردی و اجتماعی می‌تواند این افزایش را توجیه نماید. در استان آذربایجان شرقی میزان سرطان پوست در شهرستان های مختلف در سال های مختلف بسیار متفاوت است.میزان آن در شهرستان تبریز بیشتر از سایر قسمت‌های استان می­باشد.

نتیجه گیری

نتایج این بررسی نشان می­دهد که میزان پرتو فرابنفش در طی ده سال در استان آ-شرقی روند صعودی داشته است. که این افزایش در سال 2007 و 2011 نسبت به دیگر سال­ها بیشتر بوده است. می­توان نتیجه­گیری کرد که با حرکت از شمال استان به سمت جنوب میزان پرتو فرابنفش خورشید بیشتر می‌شود، به طوری که بیشترین میزان پرتو در دو شهر ملکان و بناب هر دو به میزان 185/10 و کمترین میزان پرتو در شهر کلیبر و خدا آفرین با مقدار 82/8 بوده است، میانگین مقدار پرتوی فرابنفش در شهر تبریز 60/9 بوده که از لحاظ مقایسه‌ای با شهرهای دیگر استان در محدوده حد وسط قرار دارد. بررسی UV در شهرهای مورد مطالعه استان آ- شرقی را مشخص می‌کند که بیشترین اختلاف مربوط به سال 2011 (4/11) و سال 2007 (52/10) است. با اندازه­گیری پرتو فرابنفش برای شهر تبریز مشاهده شد که در طول سال 2014 میانگین سالانه شاخص UV، 9 است که تقریباً برابر با میانگین درازمدت (9/8) این شهر است و حداکثر تا 4/11 نوسان داشته و شاخص UV (تابش خیلی زیاد) بالاترین مقدار فراوانی را از آن خود ساخته است که بایستی اقدامات حفاظتی توسط مردم رعایت شود تا از صدمات ناشی از آن در امان بمانند. مقایسة داده‌های ماهواره‌ای تابش فرابنفش خورشید و اندازه‌گیری زمینی گویای آنست که ارقام ماهواره‌ای مقادیر بالاتری تا 40% را غالباً نشان می­دهند.

منابع فارسی

1.آمره، فاطمه، جهانگیری راد، مهسا، مظلومی، سجاد، ورفیعی، محمد(1395). نقش عوامل محیطی و سبک زندگی در بروز شیوع سرطان. مجله مهندسی بهداشت محیط ،1،30-42.

2.اصیلیان، علی، حسن پور، اسماعیل، ومقدادی، مرتضی(1376). بررسی شیوع جغرافیایی سرطان‌های پوست در مرکز ایران، مجله پژوهش در علوم پزشکی،2 ،65-67.

3.افضلی، مجید، میرزایی، مسعود، سعادتی، حسن، ومظلومی‌محمودآبادی، سیدسعید(1392). اپیدمیولوژی سرطان پوست و تغییرات روند زمانی بروزآن در ایران. دو ماهنامه علمی-پژوهشی فیض(17)،501-511.

4.آروین اسپنانی، عباسعلی (1391). ارتباط الگوهای گردشی جو با تغییرات اوزن کلی در اصفهان، نشریه جغرافیا و توسعه، 29، 1-14.

5.برون، اشرف، ظهوریان، منیژه، لشکری، حسن، وشکیبا، علیرضا(1404). شناسایی امواج گرمایی استان خوزستان و تحلیل همدیدی نقش پرفشارعربستان در ایجاد آنها. نشریه اندیشه های نو درعلوم جغرافیایی ،(7)3، 19-38.

6.پولادی، حامد، بحرانی، عبدالله، وچایچی، محمد جواد (1399). مطالعه تخریب فاز جامدکامپوزیت پلی اتیلن رودامین B تحت تابش UV. نشریه شیمی کاربردی، 46، 81-99.

7.سوره، احسان، زنگنه، محمدصادق، وکرامت، اکرم (1404). بررسی خشکسالی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای(مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی). نشریه اندیشه‌های نو درعلوم جغرافیایی ،(7)، 3، 19-38.

8.صالحی‌شهیدی، شیوا، نبی‌زاده، رامین، یونسیان، مسعود، وندافی، کاظم (1388). ارزیابی ارتباط شاخص جهانی پرتو فرابنفش خورشید در نقاط مختلف ایران با ابتلا به سرطان پوست در سال1383. مجله سلامت و محیط، (2)4، 258-267.

9.طباطبائیان، مریم، نیلفروش‌زاده، محمدعلی،حسینی، سیدمحسن، روانخواه، زهرا، رشیدی، ساناز، و هفت برادران، الهه(1392). بررسی دانش، نگرش و عملکرد دانش اموزان مقطع دبیرستان استان اصفهان در رابطه با سرطان پوست و حفاظت در برابر اشعه آفتاب، مجله دانشکده پزشکی اصفهان، (31)269. 21-32.

10.قاسم زاده، فروغ السادات، عرب خردمند، علی، دکلان، سروش،شعبانی نژاد، علیرضا، قرجه ای، عطا، واطمینایی،کبری (1396). تعیین مهمترین عوامل موثر بر سرطان پوست غیر ملانومایی با استفاده از الگوریتم‌های داده کاوی، مجله انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی .1، 39-47.

11.محمدی‌، مسعود، میرزایی، مسعود، واحمدی، اسد(1394). بررسی و مقایسه اپیدمیولوژی سرطان پوست استان‌های کردستان و یزد در سال 91. مجله علمی و پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، (23)4، 2118-2126.

12.مولوی، احسان، رفيع، شهرام، پاک سرشت، پريچهر، و سيادت، سيما (1392). تعیین فراوانی انواع سرطان پوست در منطقه جنوب غرب ایران، نشریه کومش،15 ، 83-88.

13.زادانفر، آمنه، والهام، قاسمی(1390). فراوانی سرطان پوست در همدان در طی سالهای 1370 تا 1386. نشریه پوست و زیبایی: (2)2 ، 115-123.

المصادر:


1) آمره، فاطمه، جهانگیری راد، مهسا، مظلومی، سجاد، ورفیعی، محمد(1395). نقش عوامل محیطی و سبک زندگی در بروز شیوع سرطان. مجله مهندسی بهداشت محیط ،1،30-42.
2) اصیلیان، علی، حسن پور، اسماعیل، ومقدادی، مرتضی(1376). بررسی شیوع جغرافیایی سرطان‌های پوست در مرکز ایران، مجله پژوهش در علوم پزشکی،2 ،65-67.
3) افضلی، مجید، میرزایی، مسعود، سعادتی، حسن، ومظلومی‌محمودآبادی، سیدسعید(1392). اپیدمیولوژی سرطان پوست و تغییرات روند زمانی بروزآن در ایران. دو ماهنامه علمی-پژوهشی فیض(17)،501-511.
4) آروین اسپنانی، عباسعلی (1391). ارتباط الگوهای گردشی جو با تغییرات اوزن کلی در اصفهان، نشریه جغرافیا و توسعه، 29، 1-14.
5) برون، اشرف، ظهوریان، منیژه، لشکری، حسن، وشکیبا، علیرضا(1404). شناسایی امواج گرمایی استان خوزستان و تحلیل همدیدی نقش پرفشارعربستان در ایجاد آنها. نشریه اندیشه های نو درعلوم جغرافیایی ،(7)3، 19-38.
6) پولادی، حامد، بحرانی، عبدالله، وچایچی، محمد جواد (1399). مطالعه تخریب فاز جامدکامپوزیت پلی اتیلن رودامین B تحت تابش UV. نشریه شیمی کاربردی، 46، 81-99.
7) سوره، احسان، زنگنه، محمدصادق، وکرامت، اکرم (1404). بررسی خشکسالی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای(مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی). نشریه اندیشه‌های نو درعلوم جغرافیایی ،(7)، 3، 19-38.
8) صالحی‌شهیدی، شیوا، نبی‌زاده، رامین، یونسیان، مسعود، وندافی، کاظم (1388). ارزیابی ارتباط شاخص جهانی پرتو فرابنفش خورشید در نقاط مختلف ایران با ابتلا به سرطان پوست در سال1383. مجله سلامت و محیط، (2)4، 258-267.
9) طباطبائیان، مریم، نیلفروش‌زاده، محمدعلی،حسینی، سیدمحسن، روانخواه، زهرا، رشیدی، ساناز، و هفت برادران، الهه(1392). بررسی دانش، نگرش و عملکرد دانش اموزان مقطع دبیرستان استان اصفهان در رابطه با سرطان پوست و حفاظت در برابر اشعه آفتاب، مجله دانشکده پزشکی اصفهان، (31)269. 21-32.
10) قاسم زاده، فروغ السادات، عرب خردمند، علی، دکلان، سروش،شعبانی نژاد، علیرضا، قرجه ای، عطا، واطمینایی،کبری (1396). تعیین مهمترین عوامل موثر بر سرطان پوست غیر ملانومایی با استفاده از الگوریتم‌های داده کاوی، مجله انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی .1، 39-47.
11) محمدی‌، مسعود، میرزایی، مسعود، واحمدی، اسد(1394). بررسی و مقایسه اپیدمیولوژی سرطان پوست استان‌های کردستان و یزد در سال 91. مجله علمی و پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، (23)4، 2118-2126.
12) مولوی، احسان، رفيع، شهرام، پاک سرشت، پريچهر، و سيادت، سيما (1392). تعیین فراوانی انواع سرطان پوست در منطقه جنوب غرب ایران، نشریه کومش،15 ، 83-88.
13) زادانفر، آمنه، والهام، قاسمی(1390). فراوانی سرطان پوست در همدان در طی سالهای 1370 تا 1386. نشریه پوست و زیبایی: (2)2 ، 115-123.
14) Armstrong, B.K., Kricker, A.)2001(. The epidemiology of UV induced skin cancer. Journal of Photochemistry and Photobiology ,63, 8-18.
15) Arnold, M., Holterhues, C., Hollestein, L., Coebergh, J., Nijsten, T., Pukkala, E., Holleczek, B., Tryggvadottir, L., Comber, H., Bento, M.(2014).Trends in incidence and predictions of cutaneous melanoma across Europe up to 2015. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 28,1170-117.
16) Bischoff-Ferrari, H.A., Dietrich, T.,Orav, E.J., Dawson-Hughes,B.(2004).Positive association between 25-hydroxy vitamin D levels and bone mineral density: a population-based study of younger and older adults. The American journal of medicine, 116,634-639.
17) Bordea, C., Wojnarowska, F., Millard, P., Doll, H.,Welsh, K., Morris, P.(2004).Skin cancers in renal-transplant recipients occur more frequently than previously recognized in a temperate climate. Transplantation ,77,574-579.
18) Chapman, S., Marks, R., King, M.(1992). Trends in tans and skin protection in Australian fashion magazines, 1982 through 1991. American Journal of Public Health ,82,1677-1680.
19) Chiarugi, A., Quaglino, P.,Crocetti, E., Nardini, P., De Giorgi, V., Borgognoni, L., Brandani, P., Gerlini, G., Manganoni, A.M., Bernengo, M.G.(2015). Melanoma density and relationship with the distribution of melanocytic naevi in an Italian population: a GIPMe study—the Italian multidisciplinary group on melanoma. Melanoma research ,25,80-87.
20) Damian, D.L., Patterson, C.R., Stapelberg, M., Park, J., Barnetson, R.S.C., Halliday, G.M.( 2008). UV radiation-induced immunosuppression is greater in men and prevented by topical nicotinamide. Journal of Investigative Dermatology,128,447-454.
21) Darlington, S., Williams, G., Neale, R., Frost, C., Green, A.(2003). A randomized controlled trial to assess sunscreen application and beta carotene supplementation in the prevention of solar keratoses. Archives of Dermatology ,139,451-455.
22) Diffey, B.(1991).Solar ultraviolet radiation effects on biological systems. Physics in medicine and biology ,36, 299-311.
23) Ferlay, J., Soerjomataram, I., Ervik, M., Dikshit, R., Eser, S., Mathers, C., Rebelo, M., Parkin, D., Forman, D., Bray, F.(2014).GLOBOCAN 2012 v1. 0, Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 11. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; 2013. Visit: http://globocan. iarc. Fr.
24) Fisher, M.S., Kripke, M.L.(2002).Systemic alteration induced in mice by ultraviolet light irradiation and its relationship to ultraviolet carcinogenisis. Bulletin of the World Health Organization,80,908-911.
25) Gambichler, T., Laperre, J., Hoffmann, K.(2006).The European standard for sun‐protective clothing: EN 13758. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 20, 125-130.
26) Geen, A.C., Williams, G.M., Logan, V., Strutton, G.M.(2011).Reduced melanoma after regular sunscreen use: randomized trial follow-up. Journal of Clinical Oncology, 29,PP. 257-263.
27) Hirst, N.G., Gordon, L.G., Scuffham, P.A., Green, A.C.(2012).Lifetime cost-effectiveness of skin cancer prevention through promotion of daily sunscreen use. Value in Health, 15, 261-268.
28) melanoma skin cancers in Kermanshah, Iran. Pakistan Association Dermatologists,22, 112-117.
29) Parkin, D., Mesher, D., Sasieni, P.(2011).Cancers attributable to solar (ultraviolet) radiation exposure in the UK in 2010. British journal of cancer ,105,S66-S69