بررسی زیرساخت‌ها و طرح‌های توسعه گردشگری در شهرستان‌های استان بوشهر

الموضوعات :

پارسا پاشایی ¹ , احمد تقدیسی ²

1 - دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان،اصفهان، ایران.
2 - دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

تاريخ الإرسال : 18 الإثنين , ربيع الثاني, 1446 تاريخ التأكيد : 22 الإثنين , جمادى الثانية, 1446 تاريخ الإصدار : 26 الأحد , ذو الحجة, 1446

الکلمات المفتاحية: توسعه گردشگری پایدار, پروژه‌های زیرساختی گردشگری, مدیریت منابع طبیعی و فرهنگی,

ملخص المقالة :

زیرساخت‌های گردشگری نقش حیاتی در شکل‌گیری تجربه بازدیدکنندگان و ارتقاء رشد اقتصادی در مناطق مختلف جهان ایفا می‌کنند. استان بوشهر، واقع در جنوب ایران و در کنار سواحل خلیج‌فارس، با ترکیب منحصربه‌فردی از زیبایی‌های طبیعی و میراث‌فرهنگی، پتانسیل زیادی برای جذب گردشگران دارد. بااین‌حال، موفقیت هر مقصد گردشگری به توانایی آن در ارائه امکانات مناسب اقامتی، حمل‌ونقل و تفریحی برای پاسخ به نیازهای مسافران بستگی دارد. روش پژوهش حاضر به طور توصیفی و تحلیلی طراحی شده و از نظر هدف و ماهیت، کاربردی است. این پژوهش به بررسی وضعیت کنونی زیرساخت‌های گردشگری در استان بوشهر و پروژه‌های در حال اجرای آن برای افزایش جذابیت منطقه برای بازدیدکنندگان می‌پردازد و همچنین به بررسی دارایی‌های طبیعی و فرهنگی استان، تحلیل امکانات موجود، و ابتکارات دولتی برای بهبودبخش گردشگری و در نهایت بررسی تأثیرات اجتماعی اقتصادی رشد گردشگری بر جوامع محلی و استراتژی‌های ترویج توسعه پایدار گردشگری در این منطقه ساحلی زیبا را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

چکیده مبسوط فارسی

مقدمه

گردشگری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهانی، به دلیل تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌اش، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و سیاست‌گذاران قرار گرفته است. در این میان، استان بوشهر با ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی منحصربه‌فرد، از جمله مرز دریایی طولانی بیش از 700 کیلومتر و سواحل زیبا، به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری ایران شناخته می‌شود. با وجود مطالعات متعددی که بر اهمیت زیرساخت‌های گردشگری و نقش آن‌ها در توسعه پایدار تأکید داشته‌اند، هنوز در برخی زمینه‌ها، از جمله تحلیل جامع وضعیت زیرساخت‌های محلی و تأثیر دقیق آن‌ها بر اقتصاد منطقه، شکاف‌هایی وجود دارد.

روش شناسی تحقیق

روش پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی و تحلیلی طراحی شده و از نظر هدف و ماهیت، کاربردی است. در مراحل اولیه، با استفاده از واژه‌های کلیدی نظیر گردشگری، پتانسیل اکوتوریسم، زیرساخت‌ها، پروژه‌های گردشگری، پدیده‌های طبیعی و ظرفیت‌های زیرساختی، جست‌وجویی در پایگاه‌های اطلاعاتی اینترنتی و منابع کتابخانه‌ای مرتبط با استان بوشهر و شهرستان‌های آن انجام شد. منابع منتشرشده در زمینه‌های مختلف مرتبط با موضوع تحقیق، به‌ویژه در حوزه تحلیل زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های گردشگری، شناسایی و جمع‌آوری گردید. همچنین، در بخش میدانی، با مراجعه به سازمان میراث گردشگری استان اطلاعات مربوط به طرح‌ها و پروژه‌های گردشگری در بخش‌های مختلف شهرستان‌ها جمع‌آوری شد. پس از گردآوری اطلاعات، داده‌ها به طور منظم دسته‌بندی و مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS، نقشه‌های مربوط به موقعیت جغرافیایی استان بوشهر و شهرستان‌های آن تهیه شد. روش تحلیل شامل بررسی ظرفیت‌های زیرساختی شناسایی نقاط قوت و ضعف و تحلیل پتانسیل‌های طبیعی و تاریخی برای توسعه گردشگری در منطقه است.

بحث و یافته ها

بخش گردشگری استان بوشهر ظرفیت‌های بالایی دارد و ترکیبی از جاذبه‌های طبیعی چشم‌نواز و میراث‌فرهنگی غنی را در خود جای‌داده است. سواحل زیبا، آثار تاریخی مهم و جاذبه‌هایی نظیر کوه نمک، از جمله ویژگی‌هایی هستند که می‌توانند توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کنند. دولت با بهبود زیرساخت‌های گردشگری، از جمله ارتقاء امکانات اقامتی و حمل‌ونقل، گام‌های مؤثری در بهبود تجربه گردشگران برداشته است. شراکت‌های عمومی خصوصی نیز نقش کلیدی در توسعه پایدار گردشگری و ارتقاء کیفیت تجربه مقصد ایفا می‌کنند. رشد صنعت گردشگری در استان بوشهر تأثیرات قابل‌توجهی بر جوامع محلی داشته و با ایجاد اشتغال، حفظ سنت‌ها و افزایش درآمد، به توسعه اجتماعی کمک کرده است. با گسترش این صنعت، ضروری است که تعادلی بین مزایای اقتصادی و حفاظت از محیط‌زیست و فرهنگ‌های محلی برقرار شود. با بهره‌گیری از شیوه‌های پایدار و مشارکت فعال جوامع محلی، استان بوشهر می‌تواند گردشگری پررونقی ایجاد کند که هم برای بازدیدکنندگان و هم برای ساکنان سودمند باشد و هم‌زمان از منابع طبیعی و فرهنگی برای نسل‌های آینده محافظت کند.

نتیجه گیری

طرح‌های توسعه گردشگری در استان بوشهر، از جمله ارتقاء زیرساخت‌ها، توسعه جاذبه‌های گردشگری و تمرکز بر گردشگری پایدار و فرهنگی، نقش کلیدی در توسعه این صنعت دارند. این طرح‌ها می‌توانند به رشد اقتصادی، تقویت هویت فرهنگی و حفظ منابع طبیعی استان کمک کنند. از جمله پروژه‌های در دست اقدام می‌توان به مرمت و حفاظت از پایگاه تاریخی سیراف، ایجاد اردوگاه‌های گردشگری در شهرهای کنگان، دیلم، دیر و جم، و مرمت قلعه آقاخان لیراوی اشاره کرد. این پروژه‌ها با پتانسیل بالای خود می‌توانند موجب ایجاد تغییرات اقتصادی و اجتماعی در استان شده و فرصت‌های شغلی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی را فراهم کنند. باتوجه‌به اینکه توسعه صنعت گردشگری نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و نظارت مداوم است، چالش‌های متعددی مانند تأمین منابع مالی و حفاظت از محیط‌زیست وجود دارد. به‌منظور موفقیت در این زمینه، نیازمند هماهنگی بین نهادهای مختلف، تأمین اعتبار لازم و اجرای اصول توسعه پایدار است. استان بوشهر با اجرای پروژه‌های متنوع و توسعه زیرساخت‌های گردشگری، در حال پیشرفت در این حوزه است و باتوجه‌به اصول توسعه پایدار، می‌تواند به تقویت و رونق گردشگری در استان کمک شایانی کند. در مجموع، بررسی‌ها نشان می‌دهند که استان بوشهر از ظرفیت‌های بالایی برای توسعه گردشگری برخوردار است،

منابع فارسی

• اسدی، زهرا، دهقان، مصطفی، و رضایی، مریم (1402). بررسی تاثیر زیرساخت­های شهری بر توسعه پایدار صنعت گردشگری (نمونه مورد مطالعه: نوار ساحلی بوشهر). بیستمین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعه شهری، بابل.
• اسدی، سمیه، قربانیان، جبرائیل، برنا، رضا، مرشدی، جعفر، و جوانمردی، منوچهر (1403). نقش سیاست‌گذاری شهری در انتخاب مناطق برتر گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان ماهشهر). نشریه اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 7(3)، 1-18.
• افراسیابی، عبدالرسول، واحمدی، عاطفه (1396). عوامل موثر بر صنعت گردشگری در استان بوشهر. دومین کنفرانس سالانه اقتصاد، مدیریت و حسابداری، اهواز.
• بردیده، امین، یدیسار، فرزاد، و احمدی، زینب (1394). بررسی گردشگری شهر بوشهر در ارتباط با توسعه پایدار گردشگری. دومین همایش ملی گردشگری، سرمایه‌های ملی و چشم‌انداز آینده، اصفهان.
• پاشایی، پارسا (1398). بررسی محدودیت­ها و موانع فعالیت زنان روستایی در گردشگری. همایش ملی زن و توسعه گردشگری روستایی، کاشمر.
• پاشایی، پارسا (1401). بررسی ژئوتوریسم و اکوتوریسم شهرستان جم. هفتمین همایش انجمن رسوب شناسی ایران.، دفتر دبیرخانه هفتمین همایش انجمن رسوب شناسی ایران.
• جعفری‌نیا، غلامرضا. (1402). بررسی زیرساخت‌های گردشگری با تأکید بر گردشگری پایدار (مطالعه موردی: شهر بوشهر). جغرافیای اجتماعی شهری، 10(2)، [شماره پیاپی 23].
• حیدری چیانه، رحیم (1383). ارزیابی برنامه‌ریزی صنعت توریسم در ایران. رساله دوره دکتری، دانشگاه تبریز.
• خبرگزاری تسنیم. (1403). تقویت زیرساخت‌های گردشگری استان بوشهر.
• خلیفه، مرضیه، و بابایی مراد، بهناز. (1400). ارزیابی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری بندر دلوار. فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی،3(4)، 144-155.
• سقایی، محسن، امینی نژاد، غلامرضا، و صبوحی، غلامرضا (1394). تاثیرات صنعت گردشگری بر توسعه اجتماعی- فرهنگی شهر بوشهر. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، 5(18)، 131-140.
• شادور، سجاد، و عربی، مهدی (1401). ارزیابی و سطح‌بندی فضای عرضه خدمات و تسهیلات گردشگری شهر ساحلی بوشهر با استفاده از GIS و منطق فازی. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 54(3)، 889-905.
• عباسی، محمدجواد، سجادی، ژیلا، و عبدالهی، علی (1400). تقویت زیرساخت‌های حمل­و­نقل و مدل‌سازی اثرات آن بر توسعۀ پایدار گردشگری مورد پژوهی: نواحی گردشگری شیت- ولیدر و شیرین‌سو، شهرستان طارم. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری, 16(54), 131-158.
• موسوی، سید عیسی، اسدی کوه باد، هرمز (2024). تحلیل گردشگری مذهبی با رویکرد اتساع محوری راه‌ها (منطقه موردی: بارگاه امام رضا (ع). نشریه اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 3(2)، 63-78.

المصادر:

1) اسدی، زهرا، دهقان، مصطفی، و رضایی، مریم (1402). بررسی تاثیر زیرساخت¬های شهری بر توسعه پایدار صنعت گردشگری (نمونه مورد مطالعه: نوار ساحلی بوشهر). بیستمین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعه شهری، بابل.
2) اسدی، سمیه، قربانیان، جبرائیل، برنا، رضا، مرشدی، جعفر، و جوانمردی، منوچهر (1403). نقش سیاست‌گذاری شهری در انتخاب مناطق برتر گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان ماهشهر). نشریه اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 7(3)، 1-18.
3) افراسیابی، عبدالرسول، واحمدی، عاطفه (1396). عوامل موثر بر صنعت گردشگری در استان بوشهر. دومین کنفرانس سالانه اقتصاد، مدیریت و حسابداری، اهواز.
4) بردیده، امین، یدیسار، فرزاد، و احمدی، زینب (1394). بررسی گردشگری شهر بوشهر در ارتباط با توسعه پایدار گردشگری. دومین همایش ملی گردشگری، سرمایه‌های ملی و چشم‌انداز آینده، اصفهان.
5) پاشایی، پارسا (1398). بررسی محدودیت¬ها و موانع فعالیت زنان روستایی در گردشگری. همایش ملی زن و توسعه گردشگری روستایی، کاشمر.
6) پاشایی، پارسا (1401). بررسی ژئوتوریسم و اکوتوریسم شهرستان جم. هفتمین همایش انجمن رسوب شناسی ایران.، دفتر دبیرخانه هفتمین همایش انجمن رسوب شناسی ایران.
7) جعفری‌نیا، غلامرضا. (1402). بررسی زیرساخت‌های گردشگری با تأکید بر گردشگری پایدار (مطالعه موردی: شهر بوشهر). جغرافیای اجتماعی شهری، 10(2)، [شماره پیاپی 23].
8) حیدری چیانه، رحیم (1383). ارزیابی برنامه‌ریزی صنعت توریسم در ایران. رساله دوره دکتری، دانشگاه تبریز.
9) خبرگزاری تسنیم. (1403). تقویت زیرساخت‌های گردشگری استان بوشهر.
10) خلیفه، مرضیه، و بابایی مراد، بهناز. (1400). ارزیابی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری بندر دلوار. فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی،3(4)، 144-155.
11) سقایی، محسن، امینی نژاد، غلامرضا، و صبوحی، غلامرضا (1394). تاثیرات صنعت گردشگری بر توسعه اجتماعی- فرهنگی شهر بوشهر. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، 5(18)، 131-140.
12) شادور، سجاد، و عربی، مهدی (1401). ارزیابی و سطح‌بندی فضای عرضه خدمات و تسهیلات گردشگری شهر ساحلی بوشهر با استفاده از GIS و منطق فازی. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 54(3)، 889-905.
1‌س عباسی، محمدجواد، سجادی، ژیلا، و عبدالهی، علی (1400). تقویت زیرساخت‌های حمل¬و¬نقل و مدل‌سازی اثرات آن بر توسعۀ پایدار گردشگری مورد پژوهی: نواحی گردشگری شیت- ولیدر و شیرین‌سو، شهرستان طارم. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری, 16(54), 131-158.
14) موسوی، سید عیسی، اسدی کوه باد، هرمز (2024). تحلیل گردشگری مذهبی با رویکرد اتساع محوری راه‌ها (منطقه موردی: بارگاه امام رضا (ع). نشریه اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 3(2)، 63-78.
15) Abbas، J., Mamirkulova, G., Al-Sulaiti, I., Al-Sulaiti, K. I., & Dar, I. B. (2024). Mega-infrastructure development, tourism sustainability and quality of life assessment at world heritage sites: Catering to COVID-19 challenges. Kybernetes, ahead-of-print(ahead-of-print.
16) Adhikary, M., & Khatun, M. (2017). Infrastructural Development: An Engine of Growth–An Empirical Study in SAARC Countries. In Handbook of Research on Economic, Financial, and Industrial Impacts on Infrastructure Development (pp. 1-22). IGI Global.
17) Ameliavitory, (2024). Tourism Infrastructure Development: Opportunities in Hospitality and Accommodation.
18) Arlt, W. G. (2023). Meaningful tourism: The positive sustainability paradigm. Meaningful Tourism Center.
19) Aynalem, S., Birhanu, K., & Tesefay, S. (2016). Employment Opportunities and Challenges in Tourism and Hospitality Sectors. Journal of Tourism & Hospitality, 5, 1–5.
20) Baker, M. J., & Saren, M. (2016). Marketing strategy and management. Palgrave Macmillan.
21) Bhatia, A. K. (2006). The business of tourism, Concepts and strategies. Sterling Publishers Pvt. Ltd.
22) Bramwell, B., & Lane, B. (2000). Sustainable tourism development: The role of stakeholders. Annals of Tourism Research, 27(3), 507-515.
23) Buckley, R. (2010). Sustainable tourism: Research and reality. Annals of Tourism Research, 37(3), 789-810.
24) Chen, B. Qiu, Z. Usio, N. & Nakamura, K. (2018). Tourism's impacts on rural livelihood in the sustainability of an aging community in Japan. Sustainability, 10(8).
25) Cropanzano, R., & Mitchell, M. S. (2005). Social exchange theory: An interdisciplinary review. Journal of Management, 31(6), 874-900.
26) Dwyer, L., Forsyth, P., & Dwyer, W. (2010). Tourism economics and policy. Channel View Publications.
27) Fang, B., Ye, Q., & Law, R. (2016). Effect of sharing economy on tourism industry employment. Annals of Tourism Research, pp. 57, 264- 267.
28) George, R. (2021). Marketing tourism and hospitality: Concepts and cases. Palgrave Macmillan.
29) González, M. A., & López, C. (2022). Exploring the carrying capacity of natural protected areas: A case study of tourist destinations in the Amazon rainforest. Journal of Sustainable Tourism, 30(1), 101-118.
30) Klein, T., & Smith, S. (2020). Capacity management in tourism: A review of the literature and future research directions. Tourism Management Perspectives, 34, 100690.
31) Mason, P. (2023). Tourism Planning and Development: Theoretical Frameworks and Applications. Routledge.
32) Michael, E. J. (2007). Micro-Clusters and Networks: The Growth of Tourism. Routledge.
33) Nguyen Hai, Q. (2021). Impact of investment in tourism infrastructure development on attracting international visitors to Vietnam: A nonlinear panel ARDL approach. Heliyon.
34) Nguyen, Q. H. (2021). Impact of investment in tourism infrastructure development on attracting international visitors: A nonlinear panel ARDL approach using Vietnam’s data. Economies, 9(3), 131.
35) Page, S. J. (2009). Transport and Tourism: A Global Perspective. Butterworth-Heinemann.
36) Pawlikowska, E. (2017). Enzymatic profiles and antimicrobial activity of the yeast Metschnikowia pulcherrima. Acta Innovations, (23), 17-24.
37) Pieniak-Lendzion, K., Pakula, K., & Kuziemska, B. (2021). Analysis of tourism infrastructure development projects in the context of "green economy". European Research Studies Journal, 24(1), 1100-1113.
38) Porter, M. E. (1980). Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors. Free Press.
39) Porter, M. E. (1980). Competitive strategy, Techniques for analyzing industries and competitors. Free Press.
40) UNESCO. (2023, April 4). UNESCO CULTURE FOR DEVELOPMENT INDICATORS. Retrieved from the Convention Concerning the Protection of World Cultural and Natural Heritage (1972); the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage (2003); the Convention on the Protection of the Underwater Cultural Heritage (2000); and the Conven.
41) UNWTO. (2021). Tourism for Development, Volume I: Key Areas for Action. United Nations World Tourism Organization.
42) van der Merwe, C., Khumalo, T., & Sebatlelo, P. (2014). Who is a heritage tourist? A comparative study of Constitution Hill and the Hector Pieterson Memorial and Museum, Johannesburg, South Africa. African Journal of Hospitality, Tourism, and Leisure, 3(1).
43) World Economic Forum, (2017), "The Travel & Tourism Competitiveness Report".
44) Zhang, Y., & Szab, Z. (2024). Digital transformation in the tourism industry: A comparative literature review. Advances in Economics, Management and Political Sciences, 72, 166-179.
45) Zhou, L., & Chen, Z. (2021). Resource management in tourism development, An overview. Tourism Management, 85, 104267.