ارتباط تیپ‌های هوای سبزوار با سامانه‌های همدیدی جو
الموضوعات :
مهدی اسدی
1
,
تهمینه چهره آرا ضیابری
2
,
کریم امینی نیا
3
,
سایه حاجیوند پایداری
4
1 - استادیار، گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 - استادیار آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، قزوین، ایران
3 - استادیار اقلیم‌شناسی، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران
4 - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: تحلیل خوشه ای, الگوی گردشی, تیپ‌های هوا, سامانه همدید, سبزوار.,
ملخص المقالة :
در پژوهش حاضر جهت شناسایی و تحلیل تیپ‌های هوای سبزوار، از دو پایگاه داده، یکی مربوط به مقادیر روزانه 11 متغیر اقلیمی شامل دمای خشک و تر، میانگین دمای روزانه، جهت و سرعت باد، حداکثر و حداقل دمای روزانه، رطوبت نسبی، بارش (میلی‌متر)، ساعات آفتابی و فشار سطح ایستگاه در ساعت ۱۲ زولو طی دوره آماری 1/1/1977 تا ۳۰/1۱/2023 به مدت 47 سال و دیگری داده‌های با تفکیک مکانی ۲.۵×۲.۵ درجه مربوط به مقادیر ارتفاع ژئوپتانسیل (HGT)، دمای هوا (Air)، نم ویژه (Shum) فشار تراز دریا (SLP)، مؤلفه‌های مداری (U) و نصفالنهاری (V) باد با مراجعه به تارنمای مرکز ملی پیش‌بینی محیطی و علوم جوی آمریکا (NCEP/NCAR)، اخذ و اقدام به تهیه نقشه‌های همدیدی شد. پس از انجام تحلیل خوشهای، چهار تیپ متمایز برای شهر سبزوار شناسایی شد. هرکدام از تیپ‌های شناسایی‌شده در یک دوره زمانی خاصی دیده می‌شوند و هرکدام ویژگی خاص خود رادارند. بیشترین فراوانی برای تیپ گرم، خشک، بدون بارش و بادی و کمترین فراوانی مربوط به تیپ مرطوب و بارشمند است. از الگوهای گردشی تأثیرگذار در تراز میانی جو میتوان به حضور پرفشار دینامیکی آزور و سیستم‌های مانع تشکیل‌شده در شرق اروپا و در سطح زمین پرفشار حرارتی سیبری و کم‌فشارهای ایران مرکزی و جنوب خاورمیانه اشاره نمود.
1. باعقیده، محمد، انتظاری، علیرضا و علیمردانی، فاطمه (1391): تحلیل سینوپتیکی بارش¬های حوضه¬های اترک و گرگان رود (39 بارش فراگیر)، جغرافیا و توسعه، سال دهم، شماره بیست و ششم، صص 113-124.
2. فرشادفر، عزت¬الله (1389): اصول و روش¬های آماری چند متغیره، دانشگاه رازی (کرمانشاه)، طاق بستان، جلد اول، چاپ سوم، کرمانشاه، 754 صفحه.
3. فلاح قالهری، غلامعباس. 1390. اصول و مبانی هواشناسی، انتشارات پژوهشکده اقلیم‌شناسی. جلد اول، چاپ اول، مشهد، ایران.
4. علیجانی، بهلول (1393): اقلیم¬شناسی سینوپتیک. سمت، جلد اول، چاپ هشتم، سمت، تهران، ایران.
5. حجازی¬زاده، زهرا (1372): بررسی نوسانات فشار زیاد جنب حاره در تغییر فصل ایران، قائمی، هوشنگ، رساله دکتری. دانشگاه تربیت مدرس تهران.
6. مارتين، جاناتان (1388): ديناميك جو در عرض ميانه، ترجمه: سيد ابوالفضل مسعوديان، انتشارات دانشگاه اصفهان و سمت. تهران، ایران.
7. مسعودیان، ابوالفضل و محمدی، بختیار (1386): شناسایی تیپ‌های همدید هوای ایستگاه سنندج (طی سال‌های ۷۳-۱۳۴۳)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال پنجم، شماره نهم، صص 1-23.
8. مسعودیان، ابوالفضل، عساکره، حسین، محمدی، بختیار و حلبیان، امیرحسین (1391): نمایش و پردازش داده‌های جوی. انتشارات دانشگاه اصفهان. اصفهان، ایران.
9. کفایت مطلق، امیدرضا، خسروی، محمود، مسعودیان، سید ابوالفضل (1398): تحلیل میانگین درازمدت تابش بلند زمینی ایران با داده¬های سنجش از دور. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»، سال بیست و هشتم، شماره صدونهمف صص 199-209.
10. چهره آرا، تهمینه، شیخ الملوکی، یوسف، و حاجیوند پایداری، سمیه (1403): تحلیل الگوهای همدیدی و نقش گردش منطقه‌ای جو در تولید گردوغبار محلی و منطقه‌ای بر روی استان قزوین. پژوهش های اقلیم شناسی. پذیرش آنلاین.
11. امینی نیا، کریم و محمودی، علی (1398): شناسایی و تحلیل همدیدی تیپ های هوای شهر اهر، جغرافیا و برنامه ریزی، سال بیست و سوم، شماره شصت و هشتم، صص 23-45.
12. Ailliot, P., Allard, D., Monbet, V., & Naveau, P. (2015). Stochastic weather generators: an overview of weather type models. Journal de la société française de statistique, 156(1), 101-113.
13. Başar Görgün, U. G., & Menteş, Ş. S. (2024). Analyzing Wintertime Extreme Winds over Türkiye and Their Relationships with Synoptic Patterns Using Cluster Analysis. Atmosphere, 15(2), 196.
14. Bernardi, A., Camuffo, D., Del Turco, A., Gaidano, D., & Lavagnini, I. (1987). Pollution episodes at Venice related to weather types: an analysis for a better predictability. Science of the total environment, 63, 259-270.
15. Gao, M., Yang, Y., Shi, H., & Gao, Z. (2019). SOM-based synoptic analysis of atmospheric circulation patterns and temperature anomalies in China. Atmospheric Research, 220, 46-56.
16. Huth, R., Beck, C., & Kučerová, M. (2016). Synoptic-climatological evaluation of the classifications of atmospheric circulation patterns over Europe.
17. Ibebuchi, C. C., & Lee, C. C. (2024). Circulation pattern controls of summer temperature anomalies in Southern Africa. Advances in Atmospheric Sciences, 41(2), 341-354.
18. Jacobs, W. C. (1947). Wartime developments in applied climatology. In Wartime Developments in Applied Climatology (pp. 1-52). Boston, MA: American Meteorological Society.
19. Kalkstein, L. S., Tan, G., & Skindlov, J. A. (1987). An evaluation of three clustering procedures for use in synoptic climatological classification. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 26(6), 717-730.
20. Krichak, S. O., Tsidulko, M., & Alpert, P. (2000). Monthly synoptic patterns associated with wet/dry conditions in the eastern Mediterranean. Theoretical and Applied Climatology, 65, 215-229.
21. Littmann, T. (2000). An empirical classification of weather types in the Mediterranean Basin and their interrelation with rainfall. Theoretical and Applied Climatology, 66, 161-171.
22. Lund, I. A. (1963). Map-pattern classification by statistical methods. Journal of Applied Meteorology (1962-1982), 56-65.
23. Michailidou, C., Maheras, P., Arseni-Papadimititriou, A., Kolyva-Machera, F., & Anagnostopoulou, C. (2009). A study of weather types at Athens and Thessaloniki and their relationship to circulation types for the cold-wet period, part I: two-step cluster analysis. Theoretical and applied climatology, 97, 163-177.
24. Sheridan, S. C. (2002). The redevelopment of a weather‐type classification scheme for North America. International Journal of Climatology: A Journal of the Royal Meteorological Society, 22(1), 51-68.
25. Sheridan, S. C. (2003). North American weather‐type frequency and teleconnection indices. International Journal of Climatology: A Journal of the Royal Meteorological Society, 23(1), 27-45.
