بررسی و ارزیابی تغییرات مکانی فرسایش بادی در حاشیه جنوب غربی پلایای پترگان (شهرستان زیرکوه، استان خراسان جنوبی)
الموضوعات :مریم ربیعی گسک 1 , مهدی ثقفی 2 , محمد معتمدی راد 3
1 - استادیار،گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: ارزیابی, تغییرات مکانی, فرسایش باد, پلایای پترگان.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: فرسایش بادی یکی از عمده‌ترین مسائل زیست‌محیطی است. هم اکنون اراضی تحت‌تأثیر فرسایش بادی به بیش از 05/۵ میلیون کیلومتر مربع می رسد. گرچه فرسایش بادی چالش جدیدی نیست اما به تازگی به عنوان یکی از منابع اصلی تهدید محیط زیست در سراسر جهان شناخته شده است. در ایران بیش از یک میلیون کیلومترمربع معادل 66/64% از مساحت کشور را مناطق خشک و فرا خشک فرا گرفته است. از این میان ماسه زارها در حدود ۱۳۰ هزار کیلومتر مربع از حوضه بیابانی کشور را در بر گرفته که بیش از ۵۰ هزار کیلومتر مربع آن شامل تپه های ماسه‌ای فعال و غیر فعال است. بنابراین مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تغییرات مکانی فرسایش بادی در حاشیه جنوب غربی پلایای پترگان (شهرستان زیرکوه، استان خراسان جنوبی) می باشد.
روش بررسی: در این مطالعه با استفاده از روش اریفر شدت پهنه‌های مختلف منطقه موردمطالعه در محدوده مرز شرقی کشور و در دامنه‌های خارجی کوهستان مرز شرقی کشورکه تحت قلمرو یکی از مهم‌ترین پلایاهای ایران واقع شده (پلایای پترگان) مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته ها: بر اساس نتایج طبقات فرسايشي زياد و خيلي زياد با دربرگرفتن حدود 55 درصد، بيشترين مساحت را به خود اختصاص داده‌اند. طبقه فرسايشي متوسط و کم نيز با اختصاص 2/38درصد از منطقه در رتبه دوم از قرار گرفته است. متوسط ميزان فرسايش بادي در منطقه 17/25 تن بر هكتار در سال محاسبه گرديد.
بحث و نتیجه گیری: باتوجه‌به دادههای میدانی و انطباق آن با نتایج حاصل از مدل مورداستفاده ملاحظه شد که نتایج مدل از انطباق بالایی با دادههای واقعی برخوردار بوده و نتایج قابل قبولی ارائه نموده است.
1. Mahmoodabadi M., and Rajabpour H. 2017. Study on the effect of initial soil moisture content on wind erosion rate using a laboratory wind tunnel. Journal of Water and Soil Conservation 24(2): 167-182. Iin Persian with English abstract
2. Mahmoodabadi M., and Zamani S. 2012. Effect of wind speed and soil particle size distribution on sediment transport mechanisms due to wind erosion. Watershed Engineering and Management 4(3): 141-151. )In Persian with English abstract
3. Dong, Z., X. Wang and L. Liu. 2000. Wind erosion in arid and semi-arid China: an overview. Journal of Soil and Water Conservation, 55(2): 439-444.
4. Abbasi H.R. 2021. land sensitivity to wind erosion in Omidiyeh-Hendijan-Mahshahr dust sources, Technical report, Research institute of forests and Rangelands Iran, p.105.
5. Shahabinejad, N., M. Mahmoodabadi, A. Jalalian and E. Chavoshi. 2019. The fractionation of soil aggregates associated with primary particles influcing wind erosion rates in arid to semiarid environments. Geoderma 356: 113936.
6. Pansu, M., and Gautheyrou, J. 2006. Handbook of Soil Analysis, Mineralogical, Organic and Inorganic Methods. Springer. 993p.
7. Gee, G. W. and J. W. Bauder. 1986. Particle-size analysis, hydrometer method. PP. 404-408. In: A. Klute (Eds.), Methods of Soil Analysis, Part I, 3 th Ed., Amrican Society Agronomy, Madison, WI.
8. Li, X. L., L. Y. Liu and J. H. Wang. 2004. Wind tunnel simulation of Aeolian sandy soil erodibility under human disturbance. Geomorphology 59: 3-11.
9. Rezaei Arshad, R., M. Mahmoodabadi, M. H. Farpoor and M. Fekri. 2019. Experimental investigation of raininduced splash and wash processes under wind-driven rain. Geoderma 337: 1164-1174.
10. Nazari Samani, A. A., Khosravi, H., Mesbahzadeh, T., Azarakhshi, M., & Rahdari, M. R. (2016). Determination of sand dune characteristics through geomorphometry and wind data analysis in central Iran (Kashan Erg). Arabian Journal of Geosciences, 9(18), 716.
11. Forest, Range and Watershed Management Organization (FRWMO). 2005. National program for desert land management of Iran. Deputy State of Rangeland and Soil, Office of Desertification and Sand Fixation, 112 pages. (In Persian)
12. Li, F. R., Zhao, L. Y., Zhang, H., Zhang, T. H. and Shirato, Y., 2004. Wind erosion and airborne dust deposition in farmland during spring in the Horqin Sandy Land of eastern Inner Mongolia, China. Soil and Tillage Research 75, 121–130.
13. Ahmadi, H. 1998. Applied geomorphology. Tehran University press, 620 pages. (In Persian)
14. Presley D., and Tatarko J. 2009. Principles of wind erosion and its control. Kansas State University. Available at: http:// www.weru.ksu.edu. (Visited August 18, 2011).
15. Yamani M., Zahab Nazoori S., and Goorabi A. 2011. Morphometric study and causes of Kerman rig deployment through the analysis of wind characteristics and sand grain. Arid Regions Geographic Studies 1(4): 17-33. (In Persian)
16. Mehrshahi:dariush.Nkonam.zari 1388. journal of the growth of geogeaphy statisticis.number 88.the twenty-fourth.period.pages9.
17. Refahi, H. 2004. Wind Erosion and Control. University of Tehran Press, 320p. (In Persian)
18. Fister, W. and Ries, J.B. 2009. Wind erosion in the central Ebro Basin under changing land use management. Field experiments with a portable wind tunnel. Journal of Arid Environments,73.
19. Fearn, T., Riccioli, C., Garrido-Varo, A. and Guerrero-Ginel, J.E. 2009. On the geometry of SNV and MSC .Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems, 96 (1): 22-26.
20. Fister, W. and Ries, J. B. 2009. Wind erosion in the central Ebro Basin under changing land use management. Field experiments with a portable wind tunnel, Journal of Arid Environments, V73. pp 996-1004.
21. Morgan, R.P.C. 2009. Soil erosion and conservation: John Wiley & Sons.
