اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک‌شده و انعطاف پذیری کنشی زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی مبتنی بر عوامل فرهنگی
الموضوعات :
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روان شناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - استادیار، گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
الکلمات المفتاحية: درمان متمرکز بر هیجان, استرس ادراک‌شده, انعطاف پذیری کنشی, اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان براسترس ادراک‌شده و انعطافپذیری کنشی زنان مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی بود. جامعه آماری شامل زنان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر اهواز در سال 1403 بود. نمونه پژوهش 50 زن مبتلا به اختلال وسواس فکری -عملی بود. که به روش دردسترس از بین زنان مراجعه‌کننده به یکی از مراکز مشاوره انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (25 نفر) و کنترل (25 نفر) گمارش شدند. پژوهش حاضر نیمه آزمايشی واز نوع پيش آزمون -پس آزمون با گروه کنترل بود. ابزار پژوهش شامل مقیاس استرس ادراک‌شده کوهن و همکاران(1983) و پرسشنامه انعطافپذیری کنشی کانر و دیویدسون (2003)، بود. گروه آزمايش طی 8 جلسه 90 دقيقه ای درمان متمرکز بر هیجان را دريافت کردند و گروه کنترل هیچگونه مداخله ای دریافت نکردند. تحليل دادهها با استفاده از آزمون تحليل کوواريانس چندمتغيره و تک متغیره انجام شد. نتايج پژوهش نشان داد که درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک‌شده و انعطاف پذیری کنشی زنان مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر فرهنگ اثربخش است و می تواند به‌عنوان یک درمان کمکی برای زنان مبتلا به وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی استفاده شود.
Aragona, M. (2009). The concept of mental disorder and the DSM -V. Dialogues in Philosophy, Mental and Neuro Sciences, 2(1), 1 -14. URL: https://philpapers.org/archive/ARATCO
Asadi, S., Daraeian, A., Rahmani, B., Kargari, A., Ahmadiani, A., & Shams, J. (2016). Exploring yale-brown obsessivecompulsive scale symptom structure in Iranian OCD patients using item-based factor analysis. Psychiatry Research, 245, 416-422. [Persian] DOI: 10.1016/j.psychres.2016.08.028
Asghari, F., Sadeghi, A., Aslani, K., Saadat, S., & Khodayari, H. (2013). The Survey of Relationship between Perceived Stress Coping Strategies and Suicide Ideation among Students at University of Guilan, Iran. International Journal of Education and Research, 1(11), 111-118. [Persian] URL: http://ijme.mui.ac.ir/article-1-3531-en.html
Cherian, A. V., Narayanaswamy, J. C., Viswanath, B., Guru, N., George, C. M., Bada Math, S., Kandavel, T., & Janardhan Reddy, Y. C. (2014). Gender differences in obsessive-compulsive disorder: Findings from a large Indian sample. Asian Journal of Psychiatry, 9, 17–21. DOI: 10.1016/j.ajp.2013.12.012
Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior,1(1), 385-396. DOI: https://doi.org/10.2307/2136404
Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). De Press Anxiety, 18, 76-82. DOI: 10.1002/da.10113
Diener, E., & Suh, E. M. (2000). Culture and subjective well-being. Cambridge: Mass, MIT Press. DOI:10.1007/978-90-481-2352-0_2
Garyfallos, G., Katsigiannopoulos, K., Adamopoulou, A., Papazisis, G., Karastergiou, A., & Bozikas, V. P. (2010). Comorbidity of obsessive-compulsive disorder with obsessive-compulsive personality disorder: Does it imply a specific subtype of obsessive-compulsive disorder? Psychiatry Research, 177(1- 2), 156-160. DOI: 10.1016/j.psychres.2010.01.006
Haddadpour, H., Mehri Nejad, S. A., Roshan Chasli, R., & Sotoudeh Asl, N. (2021). The Structural Model of Social Interest Based on Spiritual Health and Moral Intelligence with the Mediating Role of Motivational Beliefs in Adolescents. Islamic Lifestyle with a Focus on Health, 5(2), 174-184. [Persian] DOI: https://sid.ir/paper/985367/fa
Hibbs, R., Pugh, M., & Fox, J. R. (2021). Applying emotion-focused therapy to work with the “anorexic voice” within anorexia nervosa: A brief intervention. Journal of psychotherapy integration, 31(4), 327. URL: https://psycnet.apa.org/fulltext/2021-00513-001.html
Javaheri Mohammadi, A., Keshavarz Afshar, H., & Bagherzadeh, Sh. (2021). The Relationship of Emotional Self-Control and Alexithymia and Academic Emotions with Academic Burnout in Students with Learning Disabilities. Research Journal, 20(2), 111-116. [Persian] DOI: http://psj.umsha.ac.ir/article-1-904- fa.html
Júnior, É. D. M. S., Passos, I. C., Scott, J., Bristot, G., Scotton, E., Mendes, L. S. T., ... & Kauer - Sant’Anna, M. (2020). Decoding rumination: a machine learning approach to a transdiagnostic sample of outpatients with anxiety, mood and psychotic disorders. Journal of Psychiatric Research, 121, 207 -213. DOI: 10.1016/j.jpsychires.2019.12.005
Kanen, J. W., Ersche, K. D., Fineberg, N. A., Robbins, T. W., & Cardinal, R. N. (2019). Computational modelling reveals contrasting effects on reinforcement learning and cognitive flexibility in stimulant use disorder and obsessive-compulsive disorder: remediating effects of dopaminergic D2/3 receptor agents. Psychopharmacology , 236(8), 2337- 2358. DOI: 10.1007/s00213-019-05325-w
Kaplan, H., & Sadock, B. (2008). Kaplan Sadock's synopsis of psychiatry: behavioral sciences / clinical psychiatry. 9th Edition. Translated by Farzin Rezaee & Hasan Rafiei. (2022). Tehran: Arjmand Publications. [Persian] URL: https://basalam.com/v_332798/product/4981863
Khayeri, B., Mirmahdi, R., Akouchekian, S., Heydari, H., & Aleyasin, S. A. (2019). The effectiveness of emotion-focused therapy and dialectical behavior therapy on reducing obsessive-compulsive symptoms in women with obsessive-compulsive disorder. Journal of Isfahan Medical School, 37(517), 145-153. DOI: 10.22122/jims.v37i517.11432
Martini, T., Busseri, M. (2010). Emotion regulation strategies and goals as predictors of older mothers and adult daughters helping-related subjective. Well-Being. Psychology and Aging, 25, 48-59. DOI: 10.1037/a0018776
Mohammadi, M. (2008). Investigating factors affecting resilience in people at risk of substance abuse. Psychological Achievements, 18(1), 93-118. [Persian] URL: https://psychac.scu.ac.ir /article_11692. html.
Mohammadi, M. R., Ahmadi, N., Hooshyari, Z., Khaleghi, A., Yazdi, F. R., & Mehrparvar, A. H. (2021). Prevalence, comorbidity, and predictors of obsessive-compulsive disorder in Iranian children and adolescents. Journal of Psychiatric Research, 141, 198-192. [Persian] DOI: 10.1016/j.jpsychires.2021.06.018
Naserinia, S., & Borjali, M. (2020). The Effectiveness of Emotion-Focused Therapy on Obsessive Symptoms in Patients With Corona Disease. Clinical Psychology Studies, 10(39), 135-155. [Persian] DOI: https://doi.org/10.22054/jcps.2021.55622.2447
Nikpour, G., Borjali, A., Delavar, A., Eskandari, H., & Zarghami, M. (2015). Construction and Standardization of a Questionnaire Investigating Cultural Reasons Causing Concurrent Obsession and Major Depressive Disorders in Iran. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 25(130), 116-128. [Persian] URL: http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-6408-en.html
Razavi, M. S., & Salehiyan, R. (2022). The relationship between perceived stress and sexual satisfaction and marital adjustment in couples undergoing infertility treatment in Tehran in 2021. Journal of Psychology New Ideas, 11(15), 1-11. [Persian] URL: http://jnip.ir/article-1-643-fa.html
Rezazadeh, Z., & Zarani, F. (2022). Obsessive-compulsive disorder and related cultural issues in Iran: a Systematic Review. Rooyesh. 11(2), 45-58. [Persian] URL: http://frooyesh.ir/article-1-3035-fa.html
Rosa-Alcázar, A. I., Rosa -Alcázar, Á., Martínez - Esparza, I. C., Storch, E. A., & Olivares - Olivares, P. J. (2021). Response inhibition, cognitive flexibility and working memory in obsessive -compulsive disorder, generalized anxiety disorder and social anxiety disorder. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 3642. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph18073642
Sadeghian, H., Khodaie Ardakani, M. R., Eskandari, H., Tamizi, Z., & Khodaie, A. (2013). Symptomology of patients with obsessive compulsive disorders when referring to clinical centers in Tehran. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 1(2), 21-29. [Persian] URL: http://ijpn.ir/article-1-54-en.html
Vannikov‐Lugassi, M., Shalev, H., & Soffer‐ Dudek, N. (2021). From brooding to detachment: Rumination longitudinally predicts an increase in depersonalization and derealisation. Psychology and Psychotherapy: Journal of Theory, Research and Practice , 94, 321 -338. DOI: https://doi.org/10.1111/papt.12279
Yadollahi Ardestani, Sh., Shakib, N., Shariatmadari, M., & Yousefi , S . (2021). The effectiveness of emotion - focused cognitive therapy on cognitive flexibility and rumination of adolescents with practical obsessive - compulsive disorder . Bi - Quarterly Journal of Studies and Psychological News in Adolescents and Youth, 2(1), 160-170. [Persian] DOI: http://dx.doi.org/10.52547/jspnay.2.1.160
Received: 28.08.2024 | تاریخ دریافت مقاله: 07/06/1403 |
Accepted: 17.11.2024 | تاریخ پذیرش مقاله: 27/08/1403 |
:………………………
The Effectiveness of Emotion-Focused Therapy on Perceived Stress and Resiliency of Women with Obsessive-Compulsive Disorder Based On Cultural Factors
Nastaran Shoeibi1, Sasan Bavi2*
1. M. A. Student, Department of Clinical Psychology, Faculty of Humanities, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4574-6220
2.* Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran. sasanbavi@gmail.com , ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8929-4719
*Corresponding Author: Sasan Bavi, sasanbavi@gmail.com
Abstract
The present study was conducted with the aim of determining the effectiveness of emotion focused therapy on perceived stress and resiliency of women with obsessive-compulsive disorder based on cultural factors. The statistical population included all women who referred to counseling centers in Ahvaz city in 2024. The sample consisted of 50 women with obsessive-compulsive disorder who were selected according to the convenient sampling procedure among women who referred to one of Ahvaz counseling centers and were randomly assigned into two experimental (25 people) and control (25 people) groups. The present study was designed as semi-experimental with pre-test, post-test and control group. The research tools included; Cohen et al. (1983) Perceived Stress Scale and Connor & Davidson (2003) Resiliency Questionnaire. The experimental group received emotion-focused therapy for 8 sessions, 90-minutes each. The control group did not receive any intervention. Data was analyzed via using Multivariate Analysis of Covariance(MANCOVA) and Univariate Analysis of Covariance(ANCOVA). The results showed that emotion-focused therapy was effective on the perceived stress and resiliency of women with culture-based obsessive-compulsive disorder, and therefore it could be used as complementary treatment for women with cultural-based obsessions.
Keywords: Emotion-focused therapy, Perceived stress, Resiliency, Obsessive-compulsive disorder based on cultural factors.
© 2024 The Author(s). Published by Islamic Azad University Ahvaz Branch. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited
Introduction: Cultural and environmental factors, along with underlying genetic factors, could lead to mental disorders and decrease in mental health. In general, cultural syndrome is a common pattern of attitudes, beliefs, classifications, self-descriptions, norms, values and other mental elements of culture that is organized around certain topics and in those who speak the same language. These symptoms can be effective in the occurrence of injuries and can also show the role of socio-cultural factors such as gender, race, culture, ethnicity, customs and socio-economic status in the formation and evolution of mental disorders. This problem can be explained based on the model of morbidity - mental stress in the occurrence of mental injury, which considers the causes of mental illnesses to be multiple. In fact, most of the disorders are caused by the interaction of neurological-biological defects and cultural-environmental factors. Obsessive Compulsive Disorder is one of the mental illnesses that can appear under the influence of cultural factors. In addition to the above causes and symptoms, social and cultural factors are also effective in the occurrence of obsession, that is, both genetic factors and environmental and cultural stressors are effective. Among the symptoms related to obsession, we can mention perceived stress and reduced flexibility of action. These factors can be controlled and treated with psychological methods such as emotion-focused therapy. Accordingly, the aim of the research was to investigate the effectiveness of emotion-focused therapy on perceived stress and resiliency of women with obsessive compulsive disorder based on cultural factors.
Methods:The statistical population included all women who referred to counseling centers in Ahvaz city in 2024. The sample consisted of 50 women with obsessive-compulsive disorder who were selected according to the convenient sampling procedure among women who referred to one of Ahvaz counseling centers and were randomly assigned into two experimental (25 people) and control (25 people) groups. The present study was designed as semi-experimental with pre-test, post-test and control group. The research tools included; Cohen et al. (1983) Perceived Stress Scale and Connor & Davidson (2003) Resiliency Questionnaire. The experimental group received emotion-focused therapy for 8 sessions, 90-minutes each. The control group did not receive any intervention. Data was analyzed via using Multivariate Analysis of Covariance(MANCOVA) and Univariate Analysis of Covariance(ANCOVA).
Results: The results obtained through multivariate and univariate covariance analysis showed that emotion-focused therapy was effective on the perceived stress and resiliency of women with culture-based obsessive-compulsive disorder.
Conclusion: Cultural-social forces play a great role in the etiology and treatment of mental disorders. One of the most prevalent related disorder to culture is the prevalence of obsessive-compulsive disorder. Also, culture affects the symptoms of the disease, how to deal with psychological problems, and people's willingness to seek treatment. Obsessive-compulsive disorder is one of the mental illnesses that could appear under the influence of cultural factors. These cases add to the amount of stress in a person's life, and hence, more emotional signs could be observed from the person, and they show little resiliency in dealing with problems and difficulties. In emotion-focused therapy, a person is given skills to control emotion or to reduce the effect of emotion on stereotyped behaviors such as washing or focusing too much on checking religious practices. Because these issues are rooted in a person's family life and are encouraged by the family's emotions, emotion-focused treatment using control techniques could reduce family reinforces and focus more on the individual's own behavior, leading to a reduction in obsessive actions. Therefore, it could be used as complementary treatment for women with cultural-based obsessions.
Author Contributions: Nastern Shoaibi: Data collection and collaboration in writing the main text. Dr. Sasan Bavi: reviewing and editing the article, designing the general framework of the article, statistical analysis of the data, writing the main body of the article including the introduction, discussion and conclusion and the corresponding author. All authors reviewed and approved the final version of the article.
Acknowledgments: We express our gratitude to all individuals who accompanied the researchers in this study.
Conflict of Interest: In this study, no conflict of interest was reported by the authors.
Funding: This article has not received any financial support.
اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک‌شده و انعطاف پذیری کنشی زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی مبتنی بر عوامل فرهنگی
نسترن شعیبی ، ساسان باوی *(نویسنده مسئول)
1.دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روان شناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4574-6220
2.* استادیار، گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8929-4719 ، sasanbavi@gmail.com
*نویسنده مسئول: ساسان باوی، sasanbavi@gmail.com
چکیده
هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان براسترس ادراک‌شده و انعطافپذیری کنشی زنان مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی بود. جامعه آماری شامل زنان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر اهواز در سال 1403 بود. نمونه پژوهش 50 زن مبتلا به اختلال وسواس فکری -عملی بود. که به روش دردسترس از بین زنان مراجعه‌کننده به یکی از مراکز مشاوره انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (25 نفر) و کنترل (25 نفر) گمارش شدند. پژوهش حاضر نیمه آزمايشی واز نوع پيش آزمون -پس آزمون با گروه کنترل بود. ابزار پژوهش شامل مقیاس استرس ادراک‌شده کوهن و همکاران(1983) و پرسشنامه انعطافپذیری کنشی کانر و دیویدسون (2003)، بود. گروه آزمايش طی 8 جلسه 90 دقيقه ای درمان متمرکز بر هیجان را دريافت کردند و گروه کنترل هیچگونه مداخله ای دریافت نکردند. تحليل دادهها با استفاده از آزمون تحليل کوواريانس چندمتغيره و تک متغیره انجام شد. نتايج پژوهش نشان داد که درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک‌شده و انعطاف پذیری کنشی زنان مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر فرهنگ اثربخش است و می تواند به‌عنوان یک درمان کمکی برای زنان مبتلا به وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی استفاده شود.
کلید واژگان: درمان متمرکز بر هیجان، استرس ادراک‌شده، انعطاف پذیری کنشی، اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی.
مقدمه
عوامل فرهنگی و محیطی در کنار عوامل زمینه ساز ژنتیکی، می تواند منجر به بروز اختلال روانی و کاهش سلامت روان شود(Rezazadeh & Zarani, 2022). در کل نشانگان فرهنگی عبارت است از الگوی مشترکی از نگرش ها، اعتقادها، طبقه بندی ها، خود توصیفی ها، هنجارها، ارزشها و سایر عناصر ذهنی فرهنگ که پیرامون برخی موضوعات سازمان می یابد و در کسانی که به یک زبان صحبت می کنند در یک دوره تاریخی و در یک ناحیه جغرافیایی معین زندگی می کنند یافت می شود. این نشانگان می تواند در بروز آسیب ها مؤثر باشد و نیز می تواند نشان دهد که عوامل اجتماعی - فرهنگی مانند جنسیت، نژاد، فرهنگ، قومیت، آداب و رسوم و وضیعت اجتماعی - اقتصادی چه نقشی در شکل گیری و تحول اختلال روانی دارند (Diener & Suh, 2000). این مسئله بر اساس مدل بیماری پذیری _ فشار روانی در بروز آسیب روانی قابل تبیین است که علت بیماری های روانی را چندگانه می داند. در واقع بیشتر اختلالات در تعامل نقایص عصبی - زیستی و عوامل فرهنگی - محیطی به وجود می آید (Cherian et al., 2014, Garyfallos et al., 2010).
اختلال وسواس فکری- عملی (obsessive-compulsive disorder)، از جمله بیماریهای روانی است که می تواند تحت تاثیر عوامل فرهنگی بروز یابد(Rezazadeh & Zarani, 2022). در بروز وسواس علاوه بر علت و نشانه هاي فوق، عوامل اجتماعي و فرهنگي نيز اثر گذار است، يعني هم عوامل ژنتيك و هم عوامل فشارزاي محيطي و فرهنگي اثرگذاراست (Nikpour et al., 2015). پاره اي از مولفان بر عامل وراثت تاكيد مي كنند. آن ها عقيده دارند كه بروز نشانگان و سواس در سطحي از تحول، تائيدي بر سرشتي بودن آن است، پاره اي ديگر به فراواني رگه ها يا خصصيه هاي وسواسي در اغلب والدين كودكاني كه دچار اين اختلال هستند، اشاره مي كنند( Haddadpour et al., 2021)، كانر از كمال جويي مفرط والدين سخن به ميان مي آورد و آدامز ((Adams، آن ها را والديني نامعطف، قراردادي و واجد دو سوگرایي در ارتباط با فرزندانشان مي دانند(Javaheri Mohammadi et al., 2021). با توجه به اين كه تعريف وسواس فكري با افكار و اميال پايدار و مهارناپذير روبرو می باشد، لذا مي توان گفت كه نشانه شناسي وسواس مي تواند در خلال تحول در چارچوب پاره اي از سازمان يافتگي هاي مرضي ديگر مخصوصا در سطح سنن و باورهای خانواده قرار گيرد (Nikpour et al., 2015).
از جمله مشکلات افراد مبتلا به وسواس، استرس ادراک شده (perceived stress) است. افراد مضطرب و دارای استرس، در برابر تحریک های هیجانی، مستعد واکنش شناختی منفی بیشتری هستند. به این علت که آن ها باورهای فاجعه آمیزساز درباره نتیجه پیامدهای هیجان های مثبت و منفی شان دارند و به راحتی نمی توانند به تجربه های هیجانی خود اجازه بروز دهند (Naserinia & Borjali, 2020 ). افراد مضطرب تناوبی از مشکل ها را در مقابله با هیجان هایشان ابراز می کنند که شامل درک معیوب هیجان و عکس العمل نادرست در برابر تجربه های هیجانی و مشکل در ارائه پاسخ مناسب نسبت به کنترل آن هیجان ها است و عاملی بر بروز افکار تکرار شونده و وسواس گونه می شود (Martini & Busseri, 2010).
افراد مبتلا به وسواس در انعطاف پذیری کنشی (action flexibility) نیز دچار مشکل می شوند (Yadollahi Ardestani et al., 2021). اگرچه انعطاف پذیری می تواند به عنوان ظرفیت تطبیقی افراد نیز مطرح شود(Kanen et al., 2019)، این سازگاری همیشه اتفاق نمی افتد. در شرایطی که فرد برای مقابله با تغییرات در محیط باید انعطافپذیر باشد اما اگر نتواند این کار را انجام دهد، در واقع دچار مشکل در انعطاف پذیری شناختی می باشد (Milton & et al., 2021). این افراد توانایی بازسازی سریع اطلاعات و دانش خود را ندارند، از این رو پاسخ های خود را با خواسته های موقعیتی تغییر نمی دهند (Rosa –Alcázar & et al., 2021). ویژگی عمده افراد مبتلا به وسواس فکری و عملی، اجبارها است که لذت بخش نبودن آنها برای فرد مبتلا است، ولی بیمار به نشخوار افکار و تکرار اعمال ادامه می دهد تا شاید از ناراحتی اش کاسته شود. بسیاری از این افراد، هیجان های اضطرابی قابل ملاحظه ای را که می تواند حملات برگشتی اختلال وحشت زدگی (panic disorder) را در برگیرد، تجربه می کنند (Vannikov‐Lugassi et al., 2021). از این رو در مقابل مشکلات انعطاف پذیری ندارند. در مجموع، افراد وسواسی هنگام مواجه شدن با موقعیتهای برانگیزاننده افکار و اعمال وسواسی، دامنه ای از پاسخهای هیجانی را تجربه میکنند. این پاسخها و احساسات هیجانی می بایست تنظیم گردند، چرا که شیوه تنظیم هیجان، پیامدهای مختلفی در زندگی فرد به خصوص در حوزه مسائل اجتماعی و سازشی دارد (Júnior et al., 2020).
الگوی کلی نشـانهشناسی اختلال وسواس فکری-عملی در ایران، بـا الگوی فرهنگ غربـی و برخی کشورهای شرقی هماهنگ است اما زیرگروههای اختلال وسواس فکری-عملی در بیماران ایرانی، به غیر از وسواسهای پرخاشگری، عاطفی و مذهبی، مشابه با سایر ملتها است. این نتیجه، به خوبی تاثیر فرهنگ بر تظاهرات پرخاشگرانه و مذهبی وسواس را نشان میدهد(Asadi et al., 2016). بیشترین نشانههای وسواس فکری در زنان نیز به ترتیب نزولی، ذهنی خشونتبار و ترسناک شامل وسواس آلودگی، جسمانی و وسواس فکری متفرقه است که حساسیت فراوان در مورد مسائل مربوط به نجاست و پاکی در حوزه آلودگی، ترس از ابتلا به بیماریها در حوزه وسواس جسمی و رنج زیاد از وجود تصاویر ذهنی در حوزه وسواس فکری متفرقه از شایعترین علائم گزارش شده در زنان بود(Sadeghian et al., 2013 ). روﯾﮑﺮد ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در درﻣﺎن اﯾﻦ اﺧﺘﻼل، ﺷﺮوع ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﻬﺎرﮐﻨﻨﺪه اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺎزﺟﺬب ﺳﺮوﺗﻮﻧﯿﻦ (SSRI) یا کلومیپرامین (از دستهی TCA)، و در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﭘﺎﺳﺦ، به کار ﺑﺮدن ﺳﺎﯾﺮ دﺳﺘﻪﻫﺎي داروﯾﯽ، ﺑﻪ ﺻﻮرت افزایش و ﯾﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﺮدن درﻣﺎن اﺳﺖ. ﺑﺎ ﭘﯿﺪاﯾﺶ داروﻫﺎي ﺳﺮوﺗﻮﻧﺮژﯾﮏ(Serotonergic) درﺻﺪ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل وﺳﻮاس ﻓﮑﺮي - ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺑﻪ درﻣﺎن ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ، ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺗﺎ ﻫﻔﺘﺎد درﺻﺪ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ. ﺳﺎﯾﺮ روشﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﺷﺎﻣﻞ رواندرﻣﺎﻧﯽ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ، روشﻫﺎي ﺟﺮاﺣﯽ ﻣﻐﺰ در ﻣﻮارد ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ درﻣﺎن اﺳﺖ (Kaplan & Sadock, 2008, Translated by Rezaee & Rafiei, 2022).
یکی از روش های روان درمانی اختلال وسواس وابسته به فرهنگ را می توان درمان متمرکز بر هیجان دانست. این نوع درمان شامل کاهش و مهار هیجان های منفی و نحوه استفاده مثبت از هیجانها است. باید اذعان داشت که بخشی از راهبردهای نظم بخشی شناختی هیجان به آموزش مهارتهای حل مساله، مهارت مهار خشم، شناسایی و اصلاح ارزیابی های آسیب زای شناختی و آموزش راهبردهای ارزیابی دوباره اختصاص دارد. از این رو می توان گفت که بهره گیری از راهبردهای هیجان از طریق فنون یاد شده باعث می شود که این افراد بتوانند در شرایط پر فشار و پر تنش حاصله از مشکلات روانی، عملکردی سازگارانه و انعطاف پذیرتری داشته باشند(Yadollahi Ardestani et al., 2021). بعضی از پژوهشگران معتقدند که هیجانهای مثبت، منابع روانشناختی بسیار مهمی هستند که به فرد کمک می کند؛ در مقابل فشار روانی از روش های مقابل های موثری استفاده کند و از این رو درمان های هیجانی می تواند بر اختلال وسواس مؤثر باشد (Hibbs et al., 2021).
در پژوهشی نتایج نشان داد که درمان متمرکز بر هیجان بر علائم وسواس و اضطراب در بیماران مبتلا به کرونا اثربخش می باشد Naserinia & Borjali, 2020) ( . همچنین Khayeri et al. (2019) نشان دادند که درمان متمرکز بر هیجان بر کاهش علائم وسواس در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی مؤثر بود. طی پژوهشی نتایج نشان داد که مداخله شناخت درمانی هیجان مدارباعث بهبود میزان انعطاف پذیری شناختی و نشخوار فکری نوجوانان مبتلا به وسواس فکری عملی شد(Yadollahi Ardestani et al, 2021). با توجه به مطالب فوق هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک‌شده و انعطاف پذیری کنشی زنان مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی بود.
روش
طرح پژوهش، جامعه آماری و روش نمونه گیری
روش پژوهـش نیمـه آزمایشـی از نـوع پیـش آزمـون- پـس آزمـون بـا گـروه کنتـرل بـود. جامعه آماری شامل تمامی زنان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر اهواز در سال 1403 بود. نمونه پژوهش 50 زن مبتلا به اختلال وسواس فکری -عملی مبتنی بر عوامل فرهنگی بود که به روش دردسترس از بین زنان مراجعه‌کننده انتخاب شدند وبه صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (25 نفر) و کنترل (25 نفر) گمارش شدند.
روش اجرا
پـس ازکسـب مجوزهـای لازم و تعیین گروه نمونه، افراد به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارش شدند و پیش آزمون برای هر دو گروه اجرا شد و سپس گروه آزمايش طی 8 جلسه 120 دقيقه ای درمان متمرکز بر هیجان را دريافت کردند و گروه کنترل هیچگونه مداخله ای دریافت نمودند. سـپس پس آزمـون بـرای گروههـا انجام شـد. برای تحلیـل داده ها از تحلیـل کواریانس چند متغیـره (مانکوا) و تحلیـل کواریانس تک متغیره(آنکـوا) اسـتفاده شـد. لازم بـه ذکـراسـت کـه قبل از پـرکردن پرسشـنامه ها بـرای شـرکت کنندگان ایـن اعتماد سـازی ایجـاد شـد کـه نتایـج محرمانـه اسـت و امـکان انصـراف از ادامه همـکاری درهـرمرحلـه از پژوهش وجـوددارد. همچنیـن بـه منظـور رعایـت موازیـن اخلاقـی بـرای گـروه کنتـرل پـس از اتمـام پژوهـش درمان متمرکز بر هیجان اجرا شـد.
ابزار سنجش
مقیاس استرس ادراک‌شده (Perceived Stress Scale): مقیاس استرس ادراک‌شده در سال ۱۹۸۳ توسط Cohen et al. ساخته شد و دارای ۱۴سؤال است که برای سنجش استرس عمومی درک شده در یک ماه گذشته به کار می‌رود. این مقیاس در کشورهای مختلف کاربردهای فراوانی داشته و در کشورهای زیادی مورد استفاده قرار گرفته و هنجاریابی شده است. در این مجموعه نسخه ۱۴ ماده‌ای آن ارائه شد. نحوه نمره گذاری مقیاس به صورت لیکرتی 5 درجه ای (هرگز=0 الی بسیاری از اوقات =4) می باشد. عبارات 4،5،6،7،9،10،13 به صورت معکوس نمره گذاری می شود. حداقل نمره 0 و حداکثر آن 56 می باشد و نمره بالا نشان دهنده استرس ادراک شده بیشتر است (Razavi & Salehiyan, 2022). آلفای کرونباخ برای این مقیاس در سه مطالعه ۸۴/۰، ۸۵/۰و ۸۶/۰ به دست آمد (Cohen et al., 1983). در ایران نیز Asghari et al. (2013) همسانی درونی این مقیاس را به روش آلفای کرونباخ بر روی 300 نفر از دانشجویان 84/0 محاسبه شد و روایی سازه و محتوایی مورد تأیید قرار گرفت. در پژوهش حاضر نیز پایایی این مقیاس با استفاده از آلفای کرونباخ ۷۹/۰ به دست آمد.
پرسشنامه انعطاف پذیری کنشی ( تاب آوری) ( Resiliencey Questionnaire): پرسشنامه تاب آوري توسط (Connor & Davidson (2003 ساخته شد. پرسشنامه کانر و دیویدسون از ٢٥ سؤال که به صورت لیکرت ٥ نمره اي ٠ تا ٤ (٠ براي پاسخ کاملا نادرست و ٤ براي پاسخ همیشه درست) هستند، تشکیل شده است. نمرات بالاتر بیانگر تاب آوري بیشتر است. کانر و دیویدسون ضریب آلفاي کرونباخ پرسشنامه تاب آوري را ٨٩/٠ گزارش کرده اند. همچنین ضریب پایایی حاصل از روش بازآزمایی در یک فاصله‌ي ٤ هفته‌اي ٨٧/٠ بوده است. این پرسشنامه در ایران توسط Mohammadi (2008)هنجاریابی شده و آلفاي کرونباخ معادل ٨٩/٠ گزارش شده است. ضریب پایایی این پرسشنامه در پژوهش حاضر با روش آلفاي کرونباخ 88/0 می باشد.
Table 1.
Summary of emotion-focused therapy sessions (Greenberg & Johnson, 1988)
جلسات | هدف | محتوای جلسات |
اول | ﺗﻮﺟﻪ، ﺗﺄﮐﯿﺪ و اﻋﺘﺒﺎر دادن ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪ ﯾﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ دردﻧﺎك ﺑﯿﻤﺎر | ﭘﺬﯾﺮش، ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺗﺼﺮﯾﺢ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯿﻤﺎران /ایجاد ﯾﮏ راﺑﻄﻪ درﻣﺎﻧﯽ ﻫﻤﮑﺎراﻧﻪ (ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺸﺮﯾﮏ ﻣﺴﺎﻋﯽ)/ﻫ ﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﯿﻤﺎران و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﻓﻌﻠﯽ آﻧﺎن/ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﯿﺎﻧﺎﺗﯽ ﻫﻤﭽﻮن «ﻣﻦ شرایط شما را درک می کنم» ، «ﺷﻤﺎ ﺣﯿﺮان و ﺳﺮﮔﺮدان ﻫﺴﺘﯿﺪ» و... ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر دادن ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت دروﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﺷﻮد./ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدن ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﯿﻤﺎران |
دوم | ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺸﮑﻠﺪار ﺑﯿﻤﺎران وﺳﻮاﺳﯽ | صورت‌بندی ﻣﺸﮑﻞ و رﺷﺪ ﺗﻤﺮﮐﺰ دو ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎر و درﻣﺎﻧﮕﺮ/شناسایی ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ- ﻋﺎﻃﻔﯽ زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻤﺎري (درون ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺜﻞ ﮐﻤﺎﻟﮕﺮاﯾﯽ ﯾﺎ ﺑﯿن فردی ﻣﺜﻞ دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ مشکلدار)/شناسایی ﺗﻤﺮﮐﺰﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮداﻧﺘﻘﺎدي، ﺧﻮد ﺳﺮزﻧﺸﯽ، ﻓﻘﺪان رواﺑﻂ ﺑﯿن فردی /شناسایی روﯾﺪادﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻢ ﺷﺪن اﻟﮕﻮي ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﻣﺸﮑل دار می‌شود. ﻣﺜﻞ ﺳﺮزﻧﺶ ﺷﺪن ﯾﺎ ﻣﺴﺨﺮه ﺷﺪن/شناسایی پاسخهای ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ اﻧﮑﺎر ﺷﺪه ﯾﺎ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻤﻬﺎي دﻓﺎﻋﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﻫﯿﺠﺎﻧﻬﺎ و اﻧﻌﮑﺎس دادن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران |
سوم | ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ و زﻧﺪه ﮐﺮدن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﯾﺎ هیجانهای دردﻧﺎك ﺑﯿﻤﺎران | ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ آﻣﺎدﮔﯽ و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪه ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮاي زﻧﺪه ﮐﺮدن هیجانهای ﺑﯿﻤﺎران/ فراخوانی ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ مسئله‌دار/ استفاده از اﯾﻦ ﺳﺆال «وﻗﺘﯽ مزاحمت‌های اﻓﮑﺎر وﺳﻮاﺳﯽ ﯾﺎ اﺟﺒﺎري ﺑﻮدن رﻓﺘﺎرﻫﺎي وﺳﻮاﺳﯽ» اﯾﺠﺎد می‌شود؟ ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﯽ در شمارا ﺗﺼﻮر می‌کنید./توجه ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ و اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﯾﺎ ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ و آﮔﺎه ﻧﻤﻮدن ﺑﯿﻤﺎران از اﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺧﻮد. تفکیک اﺣﺴﺎﺳﺎت اوﻟﯿﻪ از واکنش‌های ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺑﯿﻤﺎران |
چهارم | رﺳﯿﺪن ﺑﻪ هیجانهای اوﻟﯿﻪ زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﯿﺎزﻫﺎ (ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ- ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺑﺎز ﻧﺸﺪه در اﺣﺴﺎس ﺑﺪ) و رﺳﺎﻧﺪن آن ﺑﻪ آﮔﺎﻫﯽ | سعی ﺑﺮ ﻧﻤﺎدﮔﺬاري آﺷﮑﺎر ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ آﮔﺎﻫﯽ ﮐﺎﻣﻠﯽ روي آن ﻧﯿﺴﺖ./ ﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﻬﺎ و پاسخهای ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ اوﻟﯿﻪ، انرژی بخش و آرام ﺑﺨﺸﺎﻧﺪ./ بر ﭼﺴﺐ زدن ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرب ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ/ ایجاد ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻫﯿﺠﺎﻧﻬﺎ
|
پنچم | ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﺮدن آن ﻧﯿﺎزي ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎر از آن اﻣﺘﻨﺎع می‌کند و ﺗﺼﺪﯾﻖ تجربه‌ای ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﻧﻤﺎدﮔﺬاري ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ از آن اﺟﺘﻨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ. | پیدایش اﺣﺴﺎس ﺟﺪﯾﺪ (ﯾﮏ اﺣﺴﺎس، اﺣﺴﺎس دﯾﮕﺮ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد)/صورت‌بندی ﻧﯿﺎزﻫﺎ و اﻫﺪاف / ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ارﺿﺎي ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ (ﭼﻮن ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن، ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت می‌شود)./ ایجاد اﺣﺴﺎس ارزﺷﻤﻨﺪي و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮاي ارﺿﺎي ﻧﯿﺎزﻫﺎ/ ایجاد و ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﻋﺎﻣﻠﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎر به‌جای در ﮐﻨﺘﺮلِ ﻫﯿﺠﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮدن /ایجاد ﯾﮏ ﻃﺮح ﺧﻮدِ ﺳﺎزﮔﺎرانه تر |
ششم | ﮔﺴﺘﺮده ﮐﺮدن ﻣﻔﻬﻮم ﺧﻮد ﺑﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي ﻫﯿﺠﺎﻧﻬﺎ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ | ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮدن ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﯿﺸﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺑﺎورﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎرات ﻏﻠﻂ ﺷﮑﻞ گرفته‌شده است./ ایجاد ﺣﺲ ﻗﻮي ﮐﻨﺘﺮل و آﮔﺎﻫﯽ /ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﻠﺒﯿﺪن ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ بی ارزﺷﯽ ﯾﺎ ﺿﻌﻒ ﺑﯿﻤﺎران /حمایت از ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯿﻬﺎ، ﻗﻮﺗﻬﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ دروﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎران/ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ از دﯾﮕﺮان ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﺑﯿﻤﺎر / ایجاد ﯾﮏ ﺣﺲ ﻣﺘﻌﺎدﻟﺘﺮ و ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ از ﺧﻮد |
هفتم | ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎ ﺿﺮورت ﻣﻨﺎﺑﻊ دروﻧﯽ و ﺗﻌﻤﯿﻢ و اﻧﺘﻘﺎل اﯾﻦ ﺣﺲ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﺟﻠﺴﺎت درمان | ﻗﻮت ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ﻋﺎﻣﻠﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎر/ ﯾﺎ ري ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل اﯾﻦ ﺣﺲ ﻋﺎﻣﻠﯿﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺎرج از ﺟﻠﺴﻪ درﻣﺎن / آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮات رخ‌داده در دﯾﺪﮔﺎﻫﺶ/ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎي دﯾﮕﺮ |
هشتم | اﻧﻌﮑﺎس آﻧﭽﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن رخ‌داده و رﺷﺪ دادن ﺣﮑﺎﯾﺘﯽ ﺟﺪﯾﺪ از ﺗﺠﺎرب و ﺑﯿﺎن اﺳﺘﻌﺎره از ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﻣﺸﮑﻞ ﺧﻮد (ﻣﺜﻞ زﻧﺪاﻧﯽ در ﻗﻔﺴﯽ شیشه ای) و ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻮد | بیان آرزوﻫﺎ و ﺗﻤﺎﯾﻼت به‌منظور ﺗﺴﻠﻂ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ/پرورش ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻋﻤﻠﯽ در ﺑﯿﻤﺎر (ﻣﺜﻼً در ﻋﻮض وﺳﻮاﺳﯽ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺿﻄﺮاب، ﺳﻌﯽ ﺑﺮ رشد مهارتهای مقابله‌ای ﺷﻮد). /ﺗﻘﻮﯾﺖ و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن پاسخهای ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ/ ایجاد و ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﻌﻨﺎي ﺟﺪﯾﺪ آﻧﭽﻪ رخ‌داده اﺳﺖ/ جمع‌بندی ﺟﻠﺴﺎت و ﺑﺤﺚ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ درﻣﺎن / اراﺋﻪ پس‌آزمون ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران |
یافته ها
در این قسمت برای جمع آوری داده ها از تحلیل کواریانس چند متغیری (MANCOVA) و تحلیل کواریانس تک متغیره (ANCOVA) استفاده شد. نتایج در جداول ذیل گزارش شد:
Table 2.
Mean and Standard Deviation of Perceived Stress and Resilencey
Variables | Statistical indicators | Experimental group | Control group | ||
Mean | Standard deviation | Mean | Standard deviation | ||
Perceived stress | pre-test | 24 | 4.37 | 27 | 3.64 |
post-test | 30.25 | 4.51 | 25.58 | 3.34 | |
Resiliencey | pre-test | 22.83 | 5.60 | 25.25 | 3.02 |
post-test | 25.42 | 5.63 | 25.50 | 4.23 | |
همان‌گونه که در جدول 2 ملاحظه می‌شود میانگینهای و انحراف استاندارد گروه های آزمایش و کنترل و در مراحل پیش آزمون و پس آزمون در متغییرهای استرس ادراک‌شده و انعطاف پذیری کنشی ارائه شده است.
قبل از تحلیل دادهها، بررسی پیش فرضهای تحلیل کوواریانس نشان داد که، با توجه به مقدار Z در آزمون کلموگروف-اسمیرنوف در گروههای آزمایش (درمان متمرکز بر هیجان) (140/0) و کنترل (152/0)، فرض نرمال بودن دادهها تأیید شد (05/0<p). همچنین با توجه به یافته مربوط به آزمون لون در متغیر استرس ادراک شده (425/1 = F و 287/0 = P) و انعطافپذیری کنشی (484/1 = F و 251/0 = P) فرض همگنی واریانسها و در عین حال مفروضیه شیب رگرسیون بر اساس اثر تعاملی متغیر مستقل و پیشآزمون (کوواریت) تایید شد (355/2 = F و 184/0 = P). مفروضه بررسي همساني ماتريس‌هاي واريانس-كوواريانس بهوسیله آزمون ام-باكس محاسبه شد و این مفروضه نیز تایید گردید (144/1=F، 048/14=M-Box و 301/0=P). بنابراین، استفاده از تحليل كوواريانس مجاز است.
Table 3.
The Results of Multivariate Covariance Analysis (MANCOVA) on the Mean Post-Test Scores of Perceived Stress and Resiliencey of the Control Group
Multivariate Testsa | |||||||
Effect | Value | F | Hypothesis df | Error df | Sig. | Partial Eta Squared | |
Gorup | Pillai's Trace | 0.959 | 686.059 | 2.000 | 46.000 | 0.000 | 0.979 |
Wilks' Lambda | 0.021 | 686.059 | 2.000 | 46.000 | 0.000 | 0.979 | |
Hotelling's Trace | 90.018 | 686.059 | 2.000 | 46.000 | 0.000 | 0.979 | |
Roy's Largest Root | 90.018 | 686.059 | 2.000 | 46.000 | 0.000 | 0.979 | |
با توجه به نتایج جدول 3، مشاهده می شود که سطح معناداری مربوط به هر یک از آزمون ها برای تحلیل کواریانس چند متغیری (مانکوا) بر روی میانگین نمرات پس آزمون استرس ادراک شده و انعطاف پذیری کنشی در گروه ها و کنترل پیش آزمون کمتر از 05/0 شده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که بین میانگین نمرات پس آزمون متغیرهای استرس ادراک شده و انعطاف پذیری کنشی گروههای آزمایش و کنترل حداقل در یکی از متغیرها تفاوت معناداری وجود دارد. به عبارت ديگر نتايج تحليل نشان مي‌دهد كه درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک شده و انعطاف پذیری کنشی زنان با مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی موثر است.
Table 4.
The Results of Univariate Analysis of Covariance (ANCOVA) on Post-Test Scores of Perceived Stress and Resiliencey in Experimental and Control Groups
Dependent Variable | Period | Type III Sum of Squares | df | Mean Square | F | Sig. | Partial Eta Squared |
Perceived stress | pre-test | 4412.84 | 1 | 4412.84 | 176.153 | 0.000 | 0.91 |
Resiilencey | pre-test | 2444.48 | 1 | 2444.48 | 413.94 | 0.000 | 0.942 |
نتایج به دست آمده در جدول 4، نشان می دهد، بین میانگینهای استرس ادراک شده دو گروه آزمايش و کنترل تفاوت معنی داری وجود دارد (153/176F= و 0001/0>P) همچنین بین میانگینهای انعطاف پذیری کنشی دو گروه آزمايش و گواه تفاوت معنی داری وجود دارد (94/413F= و 0001/0>P). بنابراین فرضیه های پژوهش مبنی بر درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک شده و انعطاف پذیری کنشی زنان با مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی تایید شد.
بحث و نتیجه گیری
نتايج یافته ها، نشان داد که درمان متمرکز بر هیجان بر استرس ادراک شده زنان با مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی اثربخش است. یافته های حاضر با Naserinia & Borjali(2020) و Khayeri et al. (2019) همسو می باشد. در تبیین یافته حاضر می توان گزارش کرد که نیروهای فرهنگی- اجتماعی نقش بسیاری در سببشناسی و درمان اختلالات روانی ایفا میکنند. یکی از موارد وابسته به فرهنگ، شیوع تظاهرات اختلال وسواس فکری-عملی است(Mohammadi et al., 2021). همچنین فرهنگ بر علائم بیماری، نحوۀ مقابله با مشکلات روانشناختی و تمایل افراد به جستجوی درمان اثر میگذارد. اﺧﺘﻼل وﺳﻮاس ﻓﮑﺮي - ﻋﻤﻠﯽ از جمله بیماریهای روانی است که میتواند تحت تأثیر عوامل فرهنگی بروز یابد. این موارد بر میزان استرس های زندگی فرد می افزاید و از این رو نشانه های هیجانی بیشتری از فرد می توان مشاهده نمود. در درمان متمرکز بر هیجان به فرد مهارتهایی در خصوص کنترل هیجان و زمان صحیح نشان دادن آن و یا کاهش اثر هیجان بر رفتار های کلیشه ای مانند شستشو و یا تمرکز بیش از حد بر چک کردن اعمال مذهبی می شود. این مسائل بهدلیل اینکه ریشه در زندگی خانوادگی فرد دارد و به وسیله هیجانات خانواده نیز تشویق می گردد، درمان متمرکز بر هیجان با استفاده از تکنیک های کنترل می تواند بر کاهش تقویت کننده های خانوادگی و تمرکز بیشتر بر رفتار خود فرد منجر به کاهش اعمال وسواسی فرد گردد.
نتايج یافته ها، نشان داد که درمان متمرکز بر هیجان بر انعطاف پذیری کنشی زنان با مبتلا به اختلال وسواس مبتنی بر عوامل فرهنگی اثربخش است. یافته های حاضر با Yadollahi Ardestani et al.(2021) همسو می باشد. این مسئله براسـاس مـدل بیمـاریپـذیری و فشـار روانی قابل تبیین است؛ فردی ممکـن اسـت عوامل زمینـهسـازِ ارثی و ژنتیکی بیماری را داشته باشد و در برخورد با عوامل فرهنگی و محیطی نامناسب بیماری او بروز پیدا کند(Aragona, 2009). در وسواس فکری –عملی عامل ژنتیک می تواند مهم باشد ولی درصورتی که والدین و خانواده دارای فرهنگی باشند که چنین رفتارهای کلیشه ای را با هیجان افزایش دهند این رفتار احتمال بروز بیشتری می نماید. از این رو درمان متمرکز بر هیجان می تواند بر رفتارها و کنش وری های غیر منطقی فرد اثر گذاشته و میزان انعطاف پذیری کنشی زنان را در زمینه های فرهنگی مختلف مانند شستشو، چک کردن ابزار و وسایل و حتی تاکید بیش از حد در چک مراحل مناسک مذهبی مانند غسل افزایش بخشد. در مراحل درمان به فرد آموخته می شود درصورتی که با شکی در یکی از این موارد مواجه می شود دیگر بر آن تمرکز نکرده و بدون توجه به آن و بدون از دست دادن هیجان مثبت سعی نماید در پذیرش این نکته که رفتارش صحیح بوده تاکید نماید.
مشارکت نویسندگان: نسترن شعیبی: جمع آوری داده ها و همکاری در نگارش متن اصلی. دکتر ساسان باوی: بررسی و اصلاحات مقاله، طراحی چارچوب کلی مقاله، تجزیه و تحلیل آماری داده ها، نگارش بدنه اصلی مقاله شامل مقدمه، بحث و نتیجه گیری و نویسنده مسئول. همه نویسندگان نسخه نهایی مقاله را بررسی و تأیید کردند.
سپاسگزاری: از تمامی افرادی که در مطالعه حاضر پژوهشگران را همراهی کردند نهایت تشکر و قدردانی به عمل می آید.
تعارض منافع: در این پژوهش هیچ گونه تعارض منافع توسط نویسندگان گزارش نشده است.
منابع مالی: این مقاله از حمایت مالی برخوردار نیوده است.
Reference
Aragona, M. (2009). The concept of mental disorder and the DSM -V. Dialogues in Philosophy, Mental and Neuro Sciences, 2(1), 1 -14. URL: https://philpapers.org/archive/ARATCO
Asadi, S., Daraeian, A., Rahmani, B., Kargari, A., Ahmadiani, A., & Shams, J. (2016). Exploring yale-brown obsessivecompulsive scale symptom structure in Iranian OCD patients using item-based factor analysis. Psychiatry Research, 245, 416-422. [Persian] DOI: 10.1016/j.psychres.2016.08.028
Asghari, F., Sadeghi, A., Aslani, K., Saadat, S., & Khodayari, H. (2013). The Survey of Relationship between Perceived Stress Coping Strategies and Suicide Ideation among Students at University of Guilan, Iran. International Journal of Education and Research, 1(11), 111-118. [Persian] URL: http://ijme.mui.ac.ir/article-1-3531-en.html
Cherian, A. V., Narayanaswamy, J. C., Viswanath, B., Guru, N., George, C. M., Bada Math, S., Kandavel, T., & Janardhan Reddy, Y. C. (2014). Gender differences in obsessive-compulsive disorder: Findings from a large Indian sample. Asian Journal of Psychiatry, 9, 17–21. DOI: 10.1016/j.ajp.2013.12.012
Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior,1(1), 385-396. DOI: https://doi.org/10.2307/2136404
Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). De Press Anxiety, 18, 76-82. DOI: 10.1002/da.10113
Diener, E., & Suh, E. M. (2000). Culture and subjective well-being. Cambridge: Mass, MIT Press. DOI:10.1007/978-90-481-2352-0_2
Garyfallos, G., Katsigiannopoulos, K., Adamopoulou, A., Papazisis, G., Karastergiou, A., & Bozikas, V. P. (2010). Comorbidity of obsessive-compulsive disorder with obsessive-compulsive personality disorder: Does it imply a specific subtype of obsessive-compulsive disorder? Psychiatry Research, 177(1- 2), 156-160. DOI: 10.1016/j.psychres.2010.01.006
Haddadpour, H., Mehri Nejad, S. A., Roshan Chasli, R., & Sotoudeh Asl, N. (2021). The Structural Model of Social Interest Based on Spiritual Health and Moral Intelligence with the Mediating Role of Motivational Beliefs in Adolescents. Islamic Lifestyle with a Focus on Health, 5(2), 174-184. [Persian] DOI: https://sid.ir/paper/985367/fa
Hibbs, R., Pugh, M., & Fox, J. R. (2021). Applying emotion-focused therapy to work with the “anorexic voice” within anorexia nervosa: A brief intervention. Journal of psychotherapy integration, 31(4), 327. URL: https://psycnet.apa.org/fulltext/2021-00513-001.html
Javaheri Mohammadi, A., Keshavarz Afshar, H., & Bagherzadeh, Sh. (2021). The Relationship of Emotional Self-Control and Alexithymia and Academic Emotions with Academic Burnout in Students with Learning Disabilities. Research Journal, 20(2), 111-116. [Persian] DOI: http://psj.umsha.ac.ir/article-1-904- fa.html
Júnior, É. D. M. S., Passos, I. C., Scott, J., Bristot, G., Scotton, E., Mendes, L. S. T., ... & Kauer - Sant’Anna, M. (2020). Decoding rumination: a machine learning approach to a transdiagnostic sample of outpatients with anxiety, mood and psychotic disorders. Journal of Psychiatric Research, 121, 207 -213. DOI: 10.1016/j.jpsychires.2019.12.005
Kanen, J. W., Ersche, K. D., Fineberg, N. A., Robbins, T. W., & Cardinal, R. N. (2019). Computational modelling reveals contrasting effects on reinforcement learning and cognitive flexibility in stimulant use disorder and obsessive-compulsive disorder: remediating effects of dopaminergic D2/3 receptor agents. Psychopharmacology , 236(8), 2337- 2358. DOI: 10.1007/s00213-019-05325-w
Kaplan, H., & Sadock, B. (2008). Kaplan Sadock's synopsis of psychiatry: behavioral sciences / clinical psychiatry. 9th Edition. Translated by Farzin Rezaee & Hasan Rafiei. (2022). Tehran: Arjmand Publications. [Persian] URL: https://basalam.com/v_332798/product/4981863
Khayeri, B., Mirmahdi, R., Akouchekian, S., Heydari, H., & Aleyasin, S. A. (2019). The effectiveness of emotion-focused therapy and dialectical behavior therapy on reducing obsessive-compulsive symptoms in women with obsessive-compulsive disorder. Journal of Isfahan Medical School, 37(517), 145-153. DOI: 10.22122/jims.v37i517.11432
Martini, T., Busseri, M. (2010). Emotion regulation strategies and goals as predictors of older mothers and adult daughters helping-related subjective. Well-Being. Psychology and Aging, 25, 48-59. DOI: 10.1037/a0018776
Mohammadi, M. (2008). Investigating factors affecting resilience in people at risk of substance abuse. Psychological Achievements, 18(1), 93-118. [Persian] URL: https://psychac.scu.ac.ir /article_11692. html.
Mohammadi, M. R., Ahmadi, N., Hooshyari, Z., Khaleghi, A., Yazdi, F. R., & Mehrparvar, A. H. (2021). Prevalence, comorbidity, and predictors of obsessive-compulsive disorder in Iranian children and adolescents. Journal of Psychiatric Research, 141, 198-192. [Persian] DOI: 10.1016/j.jpsychires.2021.06.018
Naserinia, S., & Borjali, M. (2020). The Effectiveness of Emotion-Focused Therapy on Obsessive Symptoms in Patients With Corona Disease. Clinical Psychology Studies, 10(39), 135-155. [Persian] DOI: https://doi.org/10.22054/jcps.2021.55622.2447
Nikpour, G., Borjali, A., Delavar, A., Eskandari, H., & Zarghami, M. (2015). Construction and Standardization of a Questionnaire Investigating Cultural Reasons Causing Concurrent Obsession and Major Depressive Disorders in Iran. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 25(130), 116-128. [Persian] URL: http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-6408-en.html
Razavi, M. S., & Salehiyan, R. (2022). The relationship between perceived stress and sexual satisfaction and marital adjustment in couples undergoing infertility treatment in Tehran in 2021. Journal of Psychology New Ideas, 11(15), 1-11. [Persian] URL: http://jnip.ir/article-1-643-fa.html
Rezazadeh, Z., & Zarani, F. (2022). Obsessive-compulsive disorder and related cultural issues in Iran: a Systematic Review. Rooyesh. 11(2), 45-58. [Persian] URL: http://frooyesh.ir/article-1-3035-fa.html
Rosa-Alcázar, A. I., Rosa -Alcázar, Á., Martínez - Esparza, I. C., Storch, E. A., & Olivares - Olivares, P. J. (2021). Response inhibition, cognitive flexibility and working memory in obsessive -compulsive disorder, generalized anxiety disorder and social anxiety disorder. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 3642. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph18073642
Sadeghian, H., Khodaie Ardakani, M. R., Eskandari, H., Tamizi, Z., & Khodaie, A. (2013). Symptomology of patients with obsessive compulsive disorders when referring to clinical centers in Tehran. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 1(2), 21-29. [Persian] URL: http://ijpn.ir/article-1-54-en.html
Vannikov‐Lugassi, M., Shalev, H., & Soffer‐ Dudek, N. (2021). From brooding to detachment: Rumination longitudinally predicts an increase in depersonalization and derealisation. Psychology and Psychotherapy: Journal of Theory, Research and Practice , 94, 321 -338. DOI: https://doi.org/10.1111/papt.12279
Yadollahi Ardestani, Sh., Shakib, N., Shariatmadari, M., & Yousefi , S . (2021). The effectiveness of emotion - focused cognitive therapy on cognitive flexibility and rumination of adolescents with practical obsessive - compulsive disorder . Bi - Quarterly Journal of Studies and Psychological News in Adolescents and Youth, 2(1), 160-170. [Persian] DOI: http://dx.doi.org/10.52547/jspnay.2.1.160
