نقش دکترین در توسعه شرط مارتنس با تأکید بر اندیشه های قاضی ترینداد
الموضوعات : تحقیقات حقوقی بین المللیمیثم قارایی 1 , هیبت الله نژندی منش 2 , محمدرضا علی پور 3
1 - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شرط مارتنس, اصول انسانیت, احکام وجدان عمومی, قاضی ترینداد, الزام حقوقی دولت ها, حقوق بشردوستانه.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف:امکان بررسی قاعده‌سازی در حقوق بینالملل عرفی، بر اساس اصول مندرج در«شرط مارتنس» یعنی‌اصول انسانیت و احکام‌وجدان‌عمومی، با کثرت نظرات متعدد، از زمان تصویب درکنوانسیون‌لاهه1899تا انعکاس در ماده3مشترک کنوانسیون های چهارگانه ژنو و درج مجدد اصول در مقدمه پیش‌نویس کنوانسیون تسلیحات خودکار(مارس2023)مواجه بوده است.طرفداران مکتب طبیعی با تفسیری موسع به مثابه منبع در حقوق بینالملل و بالعکس طرفداران مکتب اراده‌گرایی با تفسیری‌مضیّق و برخی دیگر با نگاهی بینابینی به آن پرداخته اند. در این بین«دکترین» در رویه های قضایی دیوان، نقش و جایگاه اساسی در تعیین و ساخت قواعد عرفی را دارا بوده و از سویی دیگر منشاء و ملاک پذیرش تحول قواعد در حقوق‌بین‌الملل‌عرفی را می‌توان در تصویب شرط مارتنس جستجو کرد. پرسش اصلی در این نوشتار این است که دکترین، بویژه اندیشه های قاضی ترینداد چه تأثیری بر شرط مارتنس داشته است.روش: این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی نگارش یافته است.یافته‌ها و نتایج:دکترین از شکل سنتی خود خارج شده و امروزه به اشکال مختلفی بروز پیدا می‌کند.نظرات جداگانه مخالف قضات بخصوص قاضی ترینداد، در احکام و نظرات مشورتی صادره توسط دیوان بین المللی دادگستری از مهم‌ترین جلوه های دکترین در حوزه حقوق بین الملل می باشند. این قاضی بیشترین دیدگاه های خود را حول محور محتوای شرط مارتنس بیان نموده است.با عنایت به بند(د) ماده 38 اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری که اشاره می دارد:«تصمیمات قضایی و آموزه های برجسته ترین حقوقدانان ملل مختلف به منزله ابزارهای‌فرعی‌جهت‌تعیین‌قواعد حقوقی بشمارمیآید»، بنابریافته‌های‌این‌پژوهش،گفتمان‌ومطالعات‌حقوقی‌انجام‌شده‌پیرامون‌نقش‌شرط‌مارتنس‌در‌آراء و نظرات‌مختلف‌قضایی‌تا حدود بسیاری توانسته باعث رشد و توسعه حقوق بشردوستانه و بخصوص شرط مارتنس قرار بگیرد.
منابع ممتاز، جمشید و رنجبریان، امیرحسین. (1387). حقوق بین الملل بشردوستانه، مخاصمات مسلحانه داخلی. نشر میزان، 42.
علی اسلام پناه.(1399). دکترین به منزله منبع حقوق، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی.(9) ، 11.
دل وکیو، ژرژ، ترجمه جواد واحدی.(1380). فلسفه حقوق، 10.
زرنشان، شهرام،(1393). شکل گیری و شناسایی حقوق بین الملل عرفی. انتشارات گنج دانش، 300.
فلسفی، هدایت الله. (۱۳۸۵). حقوق بین الملل از اراده مطلق تا عقل و واقعیت، و از عقل و واقعیـت تـا بشریت، سالنامه ایرانی حقوق بین الملل و تطبیقی،(2)، 32.
طرحی، مهران. (1398) امکان یا امتناع اعمال شرط مارتنس در حقوق بشردوستانه معاصر، مرکز مطالعات حقوق بین المللی مدرن.(4)، 38.
رودولفو ریبیرو، ترجمه کتایون اشرفی، شهریور 1401، یادبود قاضی آنتونیو آگوستو کانچادو ترینداد، وب سایت آکادمی ضیایی بیگدلی. دهقانی، فریبا. (1402). شرط مارتنس در حقوق کیفری بین المللی؛ ماهیت و کارکردهای تفسیری، مجله آموزه های حقوق کیفری. 19(23)، 127.
سبحانی نیا، مجتبی و عبدالهی، محسن. (1400). واکاوی سلسله مراتب هنجاری در حقوق بین الملل محیط زیست، پایداری، توسعه و محیط زیست، 2(4)، ص 81.
حاتمی، مهدی و حسینی، فرشته سادات.(1395). مصونیت قضایی دولت با تأکید بر رأی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه آلمان و ایتالیا، مجله حقوقی دادگستری، 80،(93)، 68.
-Book/Article
Bianchi, Andrea, “Ferrini v. Federal Republic of Germany”, American Journal of International Law, Vol. 107, 2005, p. 244.
Cassese, Antonio, International Law, Oxford University Press, 2001,pp.121-122.
Cassese, Antonio, The Human Dimension of International Law, Oxford, Oxford University Press, 2006, p.61.
Cassese, Antonio, The Martens Clause: Half a Loaf or Simply Pie in the Sky?, European Journal of International Law, 2000 Vol.11, No.1 ,p.186.
Dieter Fleck, The Martens Clause and Environmental Protection in Relation to Armed Conflicts, Goettingen Journal of International Law 10 (2020) 1,P 243.
Evans, Tyler D., “At War with the Robots: Autonomous Weapon Systems and the Martens Clause”, Hofstra Law Review, Vol. 41(3), 2013, p.724.
Meron, Theodor, The Humanization of International Law, The Hague Academy of International Law, Leiden, Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2006, p.26
Meron. T, The Martens Clause, Principles of Humanity, and Dictates of Public Conscience, No,. 78, American Journal of International Law, 2000,p.79.
Pictet, Jean, (1985), Development and Principles of International Humanitarian Law, (Martinus Nijhoff /Henri Dunant Institute, Dordrecht/ Geneva, p 59.
Pustogarov, Vladimir Vasilievich, “The Martens Clause in International Law”, Journal of the History of International Law, Vol. 1, 1999, p. 132.
Strebel, Helmut, “Martens Clause”, in: Rudolf Bernhardt (Ed.), Encyclopedia of Public International Law, Vol. 3, New York, Elsevier, 1982, p. 252.
Ticehurst, Rupert, (1997), “The Martens Clause and the Laws of Armed Conflict”, 317 IRRC125, p 125-126
Ticehurst, Rupert, (1997), “The Martens Clause and the Laws of Armed Conflict”, 317 IRRC125, p 126.
Trindade, Antônio Augusto Cançado, Co-Existence and Co-Ordination of Mechanisms of International Protection of Human Rights, The Hague, Martinus Nijhoff, 1987.
Vladimir V. Pustogarov, (1999), "The Martens Clause in International Law", Joural of the History of International Law, Vol.1, No.125, p 134 Trindade, Antônio Augusto Cançado, Co-Existence and Co-Ordination of Mechanisms of International Protection of Human Rights, The Hague, Martinus Nijhoff, 1987. Case/convention/ DISSENTING OPINION/website
1- Convention (II) with Respect to the Laws and Customs of War on Land, The Hague, 1899, Preamble.
2- Additional protocol(I) to the Geneva Conventions, 1977
3- Additional protocol(II) to the Geneva Conventions, 1977
4- Advisory Opinion of Legality of the Threat or Use by a state of Nuclear Weapons in armed conflict, ICJ Reports of 8 July 1996
5- Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conventional Weapons Which May Be Deemed to Be Excessively Injurious or to Have Indiscriminate Effects, 13 March 2023, CCW /GGE.1 /2023 / WP.4/Rev.1
6- ICJ, Verbatim Records, CR/95/22, 30 October 1995.
7- Australian Statement – ICJ – Requests for Advisory Opinions on the Legality of Nuclear Weapons, reprinted in Aust YB Int’l L 685, 1996.
8- Second Report of the Special Rapporteur on the Protection of the Environment in Relation to Armed Conflicts by M. G. Jacobsson, UN Doc. A/CN.4/685, 28 May 2015, 47, para. 146; Second Report of the Special Rapporteur on Protection of the Environment in Relation to Armed Conflicts by Marja Lehto, UN Doc. A/CN.4/728, 27 March 2019, 76, paras. 173-184.
9- Corfu Channel (United Kingdom v. Albania), ICJ Reports, 1949.
10- Trials of War Criminals before the Nuremberg Military Tribunals under Control Council Law.
11- The Nuremberg Trial and the Tokyo War Crimes Trials (1945–1948(
12- ICTY, Furundžija Case,(1998). Judgment, 10 Desamber.
13- ICTY, Trial Chamber, Tadić , judgment of 10 Aug. 1995.
14- Martic Case (Rule 61 of the ICTY’s Rules of Procedure and Evidence)
15- ICTY, Kupreskic Case,(2000). Judgment, 14 January
16- the International Criminal Tribunal for Rwanda.
17- Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua v. United States), ICJ Reports, 1986.
18- Rome Statute of the International Criminal Court, UN Doc. A/CONF.183/9, 17 July 1998
19- Alleged Violations of the 1955 Treaty of Amity, Economic Relations, and Consular Rights (Islamic Republic of Iran v. United States of America)
20- SEPARATE OPINION OF JUDGE CANÇADO TRINDADE, Alleged Violations of the 1955 Treaty of Amity, Economic Relations, and Consular Rights (Islamic Republic of Iran v. United
States of America)Para, 20-23 21- Obligations Concerning Negotiations relating to Cessation of the Nuclear Arms Race and to Nuclear Disarmament (Marshall Islands v.United Kingdom), ICJ Reports 2016
22- Obligations Concerning Negotiations relating to Cessation of the Nuclear Arms Race and to Nuclear Disarmament (Marshall Islands v. United Kingdom), ICJ Reports 2016, Dissenting Opinion of Judge Cancadi Trindade, para. 319
23- Whaling in the Antarctic (Australia v. Japan: New Zealand intervening), ICJ Reports 2014, Dissenting Opinion of Judge Cancado Trindade, para. 87-90
24- Case Concerning the Barcelona Traction, Light and Power Company Limited, 1970, Belgium v Spain, Judgment, ICJ Rep 3 (Barcelona Traction).
25- Germany. v. Italy. 2011, I.C.J. 143, Greece requests permission to intervene in the proceedings, summery, press release, unofficial, [online], available at: http://www.icj-cij.org/docket/files/143/16294.pdf.
26- Dissenting opinion of Judge CançadoTrindade, in the case concerning Jurisdictional Immunities of the State (Germany v. Italy: Greece intervening), (2012), [online], (last visited: 7/9/2013), para.303, available at
27- LaGrand Case (Germany v. United States of America), I.C.J. Reports 2001
28- DISSENTING OPINION OF JUDGE CANÇADO TRINDADE, OBLIGATION TO PROSECUTE OR EXTRADITE (DISS. OP. CANÇADO TRINDADE), p.166. para3
29- DISSENTING OPINION OF JUDGE CANÇADO TRINDADE, OBLIGATION TO PROSECUTE OR EXTRADITE (DISS. OP. CANÇADO TRINDADE), p.172. para18.
