نقش دکترین در توسعه شرط مارتنس با تأکید بر اندیشه های قاضی ترینداد
الموضوعات : International Legal Researchمیثم قارایی 1 , هیبت الله نژندی منش 2 , محمدرضا علی پور 3
1 - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
زمینه و هدف:امکان بررسی قاعده‌سازی در حقوق بینالملل عرفی، بر اساس اصول مندرج در«شرط مارتنس» یعنی‌اصول انسانیت و احکام‌وجدان‌عمومی، با کثرت نظرات متعدد، از زمان تصویب درکنوانسیون‌لاهه1899تا انعکاس در ماده3مشترک کنوانسیون های چهارگانه ژنو و درج مجدد اصول در مقدمه پیش‌نویس کنوانسیون تسلیحات خودکار(مارس2023)مواجه بوده است.طرفداران مکتب طبیعی با تفسیری موسع به مثابه منبع در حقوق بینالملل و بالعکس طرفداران مکتب اراده‌گرایی با تفسیری‌مضیّق و برخی دیگر با نگاهی بینابینی به آن پرداخته اند. در این بین«دکترین» در رویه های قضایی دیوان، نقش و جایگاه اساسی در تعیین و ساخت قواعد عرفی را دارا بوده و از سویی دیگر منشاء و ملاک پذیرش تحول قواعد در حقوق‌بین‌الملل‌عرفی را می‌توان در تصویب شرط مارتنس جستجو کرد. پرسش اصلی در این نوشتار این است که دکترین، بویژه اندیشه های قاضی ترینداد چه تأثیری بر شرط مارتنس داشته است.روش: این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی نگارش یافته است.یافته‌ها و نتایج:دکترین از شکل سنتی خود خارج شده و امروزه به اشکال مختلفی بروز پیدا می‌کند.نظرات جداگانه مخالف قضات بخصوص قاضی ترینداد، در احکام و نظرات مشورتی صادره توسط دیوان بین المللی دادگستری از مهم‌ترین جلوه های دکترین در حوزه حقوق بین الملل می باشند. این قاضی بیشترین دیدگاه های خود را حول محور محتوای شرط مارتنس بیان نموده است.با عنایت به بند(د) ماده 38 اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری که اشاره می دارد:«تصمیمات قضایی و آموزه های برجسته ترین حقوقدانان ملل مختلف به منزله ابزارهای‌فرعی‌جهت‌تعیین‌قواعد حقوقی بشمارمیآید»، بنابریافته‌های‌این‌پژوهش،گفتمان‌ومطالعات‌حقوقی‌انجام‌شده‌پیرامون‌نقش‌شرط‌مارتنس‌در‌آراء و نظرات‌مختلف‌قضایی‌تا حدود بسیاری توانسته باعث رشد و توسعه حقوق بشردوستانه و بخصوص شرط مارتنس قرار بگیرد.
