مطالعۀ آئین ازدواج در دو حماسه جهانی شاهنامه و رامایانا
الموضوعات :ندا رجبی منصور 1 , حمیدرضا شایگان فر 2 , مهرانگیز اوحدی 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال
2 - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران شمال
3 - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهرانشمال (استاد مشاور)
الکلمات المفتاحية: ازدواج, آزمون ازدواج, فرهنگ, شاهنامه, رامایانا.,
ملخص المقالة :
ازدواج از موضوعات بحثبرانگیز در آثار حماسی جهان است. ازدواج در آثار حماسی دارای فرجامی خوش و گاهاً غمانگیز است که موجب شورش، جنگ و خونریزی، نابودی پادشاهان میگردد. ازدواج سنگ بنای هر جامعهای است که تأمینکننده نیازهای روانی، عاطفی، اجتماعی و اخلاقی انسان است و در عینحال یک پدیده فرهنگی است که نزد هر ملّتی رنگ خاصّی به خود گرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و خوانشی تطبیقی به روش آمریکایی به بررسی بنمایهها و آیین ازدواج در شاهنامه و رامایانا پرداخته است. با توجّه به اهمیّت نتیجۀ اسطورهها و حماسهها در دنیای کنونی و انتقال آداب و رسوم و فرهنگ هر جامعهای، ضرورت این پژوهش احساس شد. حاصل از این پژوهش دستیابی به بن¬مایههای همانند آزمون ازدواج، آداب و رسوم ازدواج، پیشگامی و آزادی دختر در ازدواج و برونمرز همسری است. در شاهنامه بسامد برون مرز همسری بیشتر از رامایانا مشهود است که همین امر باعث سفر و جستجوی پهلوانان شده است. در واقع آئین ازدواج در ایران با توجه به نوع آن موقّتی یا پایدار بودن آن شامل رسومات مختلفی است. و در فرهنگ مردم هند بیشتر با آئینهای مذهبی همراه است. به طور کلی بنمایهها و اساس اولیه ازدواج در شاهنامه و رامایانا دارای وجوه مشترک و متفاوتی است که در میان آن برون مرز همسری و آزمون ازدواج دارای اشتراکات فراوانی در این دو فرهنگ است. هر دو فرهنگ تلاش داشتهاند تا هدف از سفرهای پهلوانان خود را توجیه کنند و از جانب دیگر بر انتخاب همسر توسط زن اصرار داشتهاند.
- بارتلمه، کریستین، (۱۳۳۷)، زن در حقوق ساسانی، ترجمه ناصرالدین صاحب الزمانی، چاپ ۱، تهران: موسسه مطبوعاتی عطایی.
- بهار، مهرداد، (۱۳۷۵)، پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ ۱، تهران: نشر آگاه.
- پانی پتی، ملأ مسیح، (۲۰۰۹)، رامایانا، به اهتمام دکتر سید عبدالحمید ضیایی و پرفسور سید محمد یونس جعفری، چاپ ۱، دهلی نو: آلفا آرت.
- توسّلی، محمد مهدی، (۱۳۹۴)، تحّولات شبه قارّه هند، چاپ اول، قم: انتشارات بین المللی المصطفی (ع).
- توسّلی، محمد مهدی، (۱۳۹۷)، «بررسی مردم شناختی آیینهای ازدواج در ایران و هند»، ۲ فصلنامه مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال ۱۰، ش ۲۴، ص ۱۲۸-۱۰۹.
- جعفری، علی اکبر، (۱۳۹۵)، ستوت یسن، چاپ ۱، تهران: فروهر.
- حجازی، بنفشه، (۱۳۸۵)، بررسی جایگاه زن از عهد باستان تا پایان دوره ساسانیان، چاپ ۱، تهران: قصیده سرا.
- حسین زاده، بهاره، (۱۳۹۵)، «سویم وره رسم ازدواج طبقه جنگجوی هند و اروپایی»، نشریه پژوهشهای ایرانشناسی، سال ۶، شماره ۳، ص ۴-۳.
- حیدری، نگین، (۱۳۹۳)، «بررسی تطبیقی شخصیت سودابه در شاهنامه فردوسی و لیدی مکبث در مکبث شکسپیر»، فصلنامه زن و فرهنگ، سال ۵، ش ۲۰، صص ۴۰-۲۳.
- دشتی، نصرالله، رضائی، مهدی، (۱۳۹۸)، «بررسی ساختار پیمانها در آثار حماسی و پیوند آن با باورهای اسطورهای و دینی»، پژوهشنامه ادب حماسی، دوره ۱۵، ش ۱، صص ۱۴۷-۱۱۹.
- دلاوری، پشنگ و هم¬کاران، (۱۴۰۱)، «ردیابی فرهنگ دخالت و نقش آنها در ازدواج فرزندان در شاهنامۀ فردوسی»، پژوهشنامة ادب حماسی، دوره ۱۸، ش ۱، صص ۱۷۵-۱۵۱.
- دورانت، ویل، (۱۳۴۱)، تاریخ تمدّن، ترجمه احمد آرام، ج ۱، تهران: اقبال،
- راوندی، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران، نشر دیجیتالی مرکز تحقیقات رایانهای قائمیه اصفهان، بی تا.
- شوالیه، ژان؛ گربران، آلن، (۱۳۸۵)، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضائلی، ج ۱ و ج ۶، تهران: جیحون.
- شهزادی، رستم، (۱۳۸۷)، ماتیکان ۱۰۰۰ داتستان، چاپ ۳، تهران: فروهر.
- صادقی، معصومه، (۱۳۹۸)، «تحلیل سیر شخصیت قهرمان در ۱ داستان عاشقانه- قهرمانی از منظر نقد روان¬شناسی (بر مبنای مطالعه موردی داستان بیژن و منیژه)»، پژوهشنامة ادب حماسی، دوره ۱۵، ش ۲، صص ۲۲۰-۱۹۵.
- فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۸۶)، شاهنامه، ج ۷ و ۸، تصحیح جلال خالقی مطلق، چـاپ اوّل، تهران: ناشر مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- فریزر، جیمز جرج، (۱۳۸۳)، شاخۀ زرین (پژوهشی در جادو و دین)، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
- کیا، خجسته، (۱۳۷۱)، سخنان سزاوار زنان در شاهنامه پهلوانی، چاپ اول، تهران: فاخته.
- گروسه، رنه، (۱۳۴۶)، تمدّن ایرانی، ترجمه عیسی بهنام، چاپ ۱، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- محصّل، محمدتقی، (۱۳۶۶)، گزیدههای زاد اسپرم، چاپ ۱، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- مختاریان، بهار، (۱۳۸۷)، «موی بریدن در سوگواری»، نامه فرهنگستان، سال ۱۰، شماره ۴، ص ۵۵-۵۰.
- مزداپور، کتایون، (۱۳۸۳)، داغ گل سرخ و ۱۴ گفتاردیگر درباره اسطوره، چاپ اول، تهران، اساطیر.
- ویرژیل، پولوس، (۱۳۶۹)، آنه اید، ترجمه میر جلال الدّین کزّازی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.00
- هینلز، جان، (۱۳۶۸)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضّلی، چاپ ۱، بابل: چشمه.
- Bartholmeh, Christian, (1337), Women in Sasanian Law, trans. Naseruddin Sahib al-Zamani, 1st ed, Tehran: Atai Press Institute. [in persian]
- Bahar, Mehrdad, (1375), A Research in Iranian Mythology, 1st ed, Tehran: Aghah. [in persian]
- Pani Patti, Mulla Masih, (2009), Ramayana, Ed. Dr. Syed Abdul Hameed Ziyai and Professor Syed Muhammad Yunus Jafari, 1st edition, New Delhi: Alpha Art. [in persian]
- Tavassoli, Mohammad Mahdi, (2014), Changes in the Indian Subcontinent, 1st ed, Qom: Al-Mustafa International. [in persian]
- Tavassoli, Mohammad Mahdi, (2017), "Anthropological study of marriage rituals in Iran and India", Quarterly Journal of Sistan and Baluchistan University Subcontinent Studies, 10th year, No. 24. 109-128. [in persian]
- Jafari, Ali Akbar, (1395), Sotot Yasan, 1st ed, Tehran: Forohar. [in persian]
- Hijazi, Banafsheh, (2006), Investigation of the status of women from ancient times to the end of the Sassanid period, 1st ed, Tehran: Qaseida Sera. [in persian]
- Hosseinzadeh, Bahareh, Swaim and the custom of marriage between the Indo-European warrior class, Iranology Research Journal, Year 6, No. 3, Fall and Winter 2015, 3-4. [in persian]
- Heydari, Negin, (2013), A Comparative Study of the Character of Sudabeh in Ferdowsi's Shahnameh and Lady Macbeth in Shakespeare's Macbeth, Quarterly Journal of Women and Culture , Year 5, No. 20, 23-40. [in persian]
- Dashti, Nasralhag, Rezaei, Mehdi, (2018) Examining the structure of contracts in epic works and their connection with mythological and religious beliefs Research Journal of Epic Literature, series. 15, No. 1, 119-147. [in persian]
- Delavari, Peshang et al., (1401), Tracing the culture of interference and its role in the marriage of children in Ferdowsi's Shahnameh, Adab Hamasi Research Journal, Series. 18, No. 1, 151-175. [in persian]
- Durant, Will, (1341), History of Civilization, trans. Ahmad Aram, Vol. 1, Tehran: Iqbal. [in persian]
- Ravandi, Morteza, Social History of Iran, Digital Publication of Qaemieh Computer Research Center, Isfahan: Bita. [in persian]
- Chevalier, Jean; Garbaran, Alan, (2006) The Dictionary of Symbols, trans. Sudaba Fadaeli, Vols 1,6, Tehran: Jayhoon. [in persian]
- Shahzadi, Rostam, (1387, Matikan Hazar Datestan, 3rd ed, Tehran: Forohar. [in persian]
- Sadeghi, Masoumeh, (2018), Analyzing the hero's character in a romantic-heroic story from the point of view of psychological criticism (based on a case study of the story of Bijan and Manijeh), Adab Hamasi Research Journal, Series 15, No. 2, . 195-220. [in persian]
- Ferdowsi, Abulqasem (1386). Shahnameh, by the effort of Jalal Khaleghi Mutalaq, vols. 7,8, 1st ed, Tehran: publisher of the center of Islamic encyclopedia. [in persian]
- Frazer, James George, (2013) The Golden Bough (Research on Magic and Religion), trans. Kazem Firouzmand, Tehran: Aghaz. [in persian]
- Kia, Khajasteh, (1371), Women's invaluable words in Pahlavani section of Shahnameh, 1st ed. Tehran: Fakhte. [in persian]
- Grosse, Rene, (1346), Iranian Civilization, trans. Isa Behnam, 1st ed, Tehran: Book Translation and Publishing Company. [in persian]
- Mohsal, Mohammad Taqi, (2016), Selections from Zad Sperm, 1st ed., Tehran: Institute of Cultural Studies and Research. [in persian]
- Mukhtarian, Bahar, (2007), Cutting Hair in Mourning, Nameh Farhangistan, 10th year, No. 4,.55-50. [in persian]
- Mazdapour, Ketayoun, (1383), Dagh Gol Soreh and fourteen other Sayings about Myth, 1st ed, Tehran, Asatir. [in persian]
- Virgil, Paulus, (1369), Aneid, trans. Mir Jalal al-Din Kazzazi, 1st ed, Tehran: Markaz. [in persian]
- Hinels, John, (1368), Knowledge of Iranian Mythology, trans. Jaleh Amoozgar and Ahmad Tafazoli, 1st ed, Babol: Cheshmeh. [in persian]
