شاخص های کلاس درس خلاق در دوره ابتدایی و میزان توجه دانشجومعلمان کارورز به آنها
الموضوعات :
مصطفی باقریان فر
1
,
علی اکبر دولتی
2
,
نازنین عبداللهی
3
1 - استادیار، گروه نوآوری آموزشی و درسی، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، تهران، ایران.
2 - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 - گروه علوم تربیتی
الکلمات المفتاحية: کلاس درس خلاق, خلاقیت, کارورزی, دوره ابتدایی, دانشگاه فرهنگیان,
ملخص المقالة :
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های کلاس درس خلاق در دوره ابتدایی و میزان توجه به هر یک از شاخص ها از نظر دانشجومعلمان کارورز انجام شده است.
روش: این پژوهش کاربردی در پارادایم عملگرایی، با رویکرد آمیخته از نوع روش اکتشافی متوالی صورت گرفته است. در بخش کیفی از روش پدیدارشناسی و در بخش کمی از روش توصیفی - پیمایشی بهره گرفته شده است. مشارکت کنندگان بالقوه بخش کیفی، خبرگان و اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان و جامعه آماری بخش کمی، دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی 1403- 1402 بودند. در بخش کیفی با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدفمند از نوع معیار با 22 مشارکت کننده، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد و در بخش کمی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی 221 نفر انتخاب و پرسش‌نامه مستخرج از مصاحبه‌ها در بین آنها توزیع گردید. روایی و پایایی بخش کیفی و کمی پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل داده ها در بخش کیفی از طریق تحلیل مضمون و در بخش کمی از طریق آمار توصیفی و استنباطی انجام شد.
یافته ها: یافته های بخش کیفی نشان داد مهم‌ترین شاخص های کلاس درس خلاق دوره ابتدایی شامل انگیزه، تفکر انتقادی، برنامه درسی، توسعه انتزاعی، معلم خلاق، ابتکار، دانش‌آموز خلاق، انعطاف پذیری، کنجکاوی و گسترش می باشد. نتایج بخش کمی پژوهش نشان داد میزان توجه دانشجومعلمان کارورز به شاخص های کلاس درس خلاق در سطح مطلوبی قرار ندارد.
نتیجه گیری: خلاقیت به‌عنوان یک شایستگی حیاتی باید در تدریس اولویت بندی شود تا این مهارت در دانش‌آموزان توسعه یابد.
آمابلی، ترزا (1377). شکوفایی خلاقیت کودکان، ترجمه حسن قاسم زاده و پروین عظیمی. تهران: نشر دنیای نو.
پورامیررزداری، فاطمه؛ بدری گرگری، رحیم و واحدی، شهرام. (1401). اثربخشی قصه خوانی دیالکتیکی بر بهبود خلاقیت دانش‌آموزان ابتدایی. تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 13(2)، 35-58.
حجازی، اسد (1397). واکاوی موانع پیاده سازی موفق برنامه جدید کارورزی در دانشگاه فرهنگیان. فصلنامه نوآوری آموزشی، 67، 17(3)، 47 – 70.
حسن‌زاده، کریم؛ نراقی، عیسی و قیصری زاد، غفار (1402). بررسی خلاقیت در دانش‌آموزان دوره ابتدایی. پژوهش‌نامه اورمزد، 61، 57-67.
خشنود، هوشنگ؛ بختیار پور، سعید؛ باوی، ساسان و پاشا، رضا (1399). مقایسه اثر بخشی کلاس درس معکوس و کلاس درس مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی، بر خلاقیت و عملکر تحصیلی دانش‌آموزان. اندیشه‌های نوین تربیتی، 16(2)، 195-224.
رادپور، فاطمه؛ شاپوریان، فریبا؛ شریف زاده، سیدعبدالمجید؛ مرزبان، هادی؛ مهدوی، رضا و نواب صفوی، مینا (1391). راهنمای درس هنر برای معلمان پایه های اول، دوم و سوم ابتدایی. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتاب های درسی.
راهبر، علی؛ جمعه، محمدرضا؛ عصاره، علیرضا و حسینی دهشیری، افضل السادات (1401). تبیین عناصر برنامه درسی خلاقیت محور برای آموزش دانشجومعلمان (سنتزپژوهی). ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 11 (4)، 25 – 48.
سیف درخشنده، سعید و نریمانی، محمد (1398). فراتحلیل عوامل و موانع مرتبط با افزایش خلاقیت دانش‌آموزان. روانشناسی مدرسه، 8(3)، 120-103
شریعت باقری، محمدمهدی و شمسایی، آزاده (1398). رابطه سبک مدیریت کلاس معلمان و خلاقیت دانش‌آموزان با میانجی گری بهزیستی روان شناختی دانش‌آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(1)، 227-262.
عزیزی، سمیه؛ اسلام پناه، مریم؛ موسوی، فرانک و سعیدی پور، بهمن (1402). شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های خلاقیت و نوآوری مدیریتی مدیران موسسات آموزش عالی به منظور ارائه مدل. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 13، 2(3)، 162 – 183.
مهدوی‌نژاد، غلامحسین؛ مهدوی‌نژاد، محمدجواد و سیلوایه، سونیا (1392). تأثیر محیط هنری بر خلاقیت دانش‌آموزان. فصلنامه نوآوری‌های آمـوزشـی، 12(48)، 127-140.
میرزائیان کلواری، یوسف و شریفی، مسعود (1395) بررسی وضعیت محیط کلاس درس و مدرسه با سطح خلاقیت دانش‌آموزان استعداد درخشان. مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، 10(2)، 181-197.# Reference Anderson, R. C., Katz-Buonincontro, J., Bousselot, T., Mattson, D., Beard, N., Land, J., & Livie, M. (2022). How am I a creative teacher? Beliefs, values, and affect for integrating creativity in the classroom. Teaching and Teacher Education, 110, 1 - 48. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103583
Banaji, S., Cranmer, S., & Perrotta, C. (2013). What's stopping us? Barriers to creativity and innovation in schooling across Europe. In K. Thomas, J. Chan, K. Thomas, & J. Chan (Eds.) , Handbook of research on creativity, 450-463. Northampton, MA, US: Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9780857939814.00044
Bereczki, E. O., & Karpati, A. (2018). Teachers beliefs about creativity and its nurture: A systematic review of the
recent research literature. Educational Research Review, 23, 25-56. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2017.10.003
Costa, P. (2008). Creativity, innovation and territorial agglomeration in cultural activities: the roots of the creative city. Creative cities, cultural clusters and local economic development, 183-210. https://doi.org/10.4337/9781847209948
Craft, A. (2005). Creativity in schools: Tensions and dilemmas. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203357965 Cremin, T., & Chappell, K. (2021). Creative pedagogies: A systematic review. Research Papers in Education, 36(3), 299–331. https://doi.org/10.1080/ 02671522.2019.1677757
Creswell, W. (2011). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. 4th ed. Boston: Pearson pub. De Vink, I. C., Willemsen, R. H., Lazonder, A. W., & Kroesbergen, E. H. (2022). Creativity in mathematics performance: The role of divergent and convergent thinking. British Journal of Educational Psychology, 92, 484 - 501. https://doi.org/10.1111/ bjep.12459. Hong, W. P., & Youngs, P. (2019). Why are teachers afraid of curricular autonomy? Contradictory effects of the new national curriculum in South Korea. In Teachers’ Perceptions, Experience and Learning, 19-32. DOI: 10.4324/9781351173285-2
Huang, X., Lee, J. C. K., & Yang, X. (2019). What really counts? Investigating the effects of creative role identity and self-efficacy on teachers’ attitudes towards the implementation of teaching for creativity. Teaching and Teacher Education, 84, 57-65. https://doi.org/10.1016/j.tate.2019.04.017
Karwowski, M., & Beghetto, R. A. (2018). Creative behavior as agentic action. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 13(4), 402-415. https://doi.org/10.1037/aca0000190
Kasirer, A., & Shnitzer-Meirovich, S. (2021). The perception of creativity and creative abilities among general education and special education teachers. Thinking Skills and Creativity, 40, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100820
Kim, J. (2024). Why do teachers not change while the national curriculum repeatedly changes?: The ‘Hidden’resistance of teachers in the centralized system of education in South Korea. International Journal of Educational Development, 109, 103105. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2024.103105
. Kim, S., Choe, I., & Kaufman, J. C. (2019). The development and evaluation of the effect of creative problem-solving program on young children’s creativity and c haracter. Thinking Skills and Creativity, 33, 1-10. https://doi.org/10.1016/j. tsc.2019.100590
. Reiter-Palmon, R., Forthmann, B., & Barbot, B. (2019). Scoring divergent thinking tests: A review and systematic framework. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 13(2), 144-152. https://doi.org/10.1037/aca0000227
Runco, M.A. (2007). Creativity. Theories and themes: Research, Development and Practice. Elsevier Academic Press, Burlington, MA
. Sawyer, R. K., & Henriksen, D. (2024). Explaining creativity: The science of human innovation (3th ed.). Oxford university press. https://doi.org/10.1093/oso/ 9780197747537.001.0001
. Sharma, E., & Sharma, S. (2018). Creativity nurturing behaviour scale for teachers. International Journal of Educational Management, 32(6), 1016-1028. https://doi.org/10.1108/IJEM-10-2017-0294 Soh, K. (2017). Fostering student creativity through teacher behaviors. Thinking Skills and Creativity, 23, 58-66. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2016.11.002
Torrance, E.P. (1983). Education for Quality circlesing japartes schools. journal of research and Development in Education, 15, 2, 1-10
Van Hooijdonk, M., Mainhard, T., Kroesbergen, E. H., & Van Tartwijk, J. (2024). Can elementary school teachers assess students’ creative problem solving abilities?. Teaching and Teacher Education, 146, 1-10. https://doi. rg/10.1016/j.tate.2024.104644
.
