درآمدی بر حدود الزام‌آوری وعده در فقه الاداره با تکیه برحدیث « انما یحلل الکلام و یحرم الکلام »
الموضوعات :
شقایق عامریان
1
(دانشجو دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان - ایران.)
مصطفی کیخا
2
(دانشجو دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان – ایران،)
احسان سامانی
3
(استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان - ایران.)
الکلمات المفتاحية: فقه الاداره, وعده, تعهدات, الزام‌آوری, یحلل الکلام, یحرم الکلام,
ملخص المقالة :
وعده و لزوم وفای به آن و توجه به حدود و جایگاه مؤثرش در فقه مدیریتی اسلامی که معمولاً با عنوان فقه الاداره شناخته می‌شود، نیازمند نگاهی جدی با رویکرد توجه به الزامات فقهی و نمود روایت « انما یحلل الکلام و یحرم الکلام» است که فقها، متعدد در کتب فقهی خود به آن استناد جسته‌اند. مطابق با روایت مذکور واژه کلام منحصر در لفظ نبوده، بلکه معنای التزامی آن نیز، ملاک می‌باشد. مفهوم این واژه که با عنایت به نظر فقها التزام به مفاد قرارداد می‌باشد، رابطه تنگاتنگی با وعده‌های داده‌شده از جانب سیستم مدیریتی دارد. همچنین توجه به حدود وعده و الزام آوریش نقش مهمی در اراده‌ی جمعی انسان‌ها دارد. بی‌شک سیستم مدیریتی باید نسبت به الفاظ بکار گرفته‌شده در وعده‌های خود، پذیرای تعهدات مربوطه نیز، باشد. پذیرش مسئولیت منعطف به‌نظام مدیریتی، با تطبیق بر اصل چهارم قانون اساسی به اثبات می‌رسد. مطابق با این اصل، کلیه قوانین و مقررات باید بر اساس موازین اسلامی باشد. این نوشتار که با روش تحلیلی – توصیفی با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای تدوین‌شده است، الزام به وعده در مجموعه مدیریتی را امری مسلم دانسته و برابر مستندات ارائه‌شده بیان می‌دارد، پذیرش مسئولیت در وعده‌ها کاملاً الزام‌آور بوده، به علاوه در جهت تبیین مسئله، گونه‌هایی از فقه الاداره و الزام در اسناد عادی را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. به نظر نویسنده مرابحه و قولنامه به عنوان مصادیقی از وعده، در چارچوب سیستم فقه الاداره قرار می‌گیرد که اثبات التزام نسبت به آن‌ها، وظایف نظام مدیریتی را پیرامون این مسئله با تأکید بیشتری خاطرنشان می‌سازد.
Irvani, Ali, (1406). Marjih Makasab, first edition, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Ansari, Morteza, (1434). Al-Makasab, 20th edition, Qom: Al-Fikr al-Islami Museum.
Bahrani, Yusuf, (1405). Al-Hadaiq al-Nazrah, research by Mohammad Taghi Irvani, first edition, Qom: Islamic Publications Office.
Band Rigi, Mohammad, (1386). Translated by Monjad al-Talab, 6th edition, Qom: Islamic Publications.
Monetary and Banking Research Institute of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran, (1383).
Javadi Amoli, Abda...., (2007) Tasnim, Qom: Esra Publishing House.
Jafari Langroudi, Mohammad Jaafar, (1387). Legal Terminology, Tehran: Ganj Danesh.
--------------------, (1378). Law of obligations, Tehran: Ganj Datash.
--------------------, (1387). Family law, 2nd edition, Tehran: Ganj Danesh.
-------------------, (1388). Expanded on Legal Terminology, Volume 2, Tehran: Ganj Danesh.
Haeri, Ali, Riyad al-Masail, (1418). Mohammad Bohrmand's research, Qom: Al-Elbayt Institute.
Hali, Hassan bin Yusuf, (1414). Tazkire al-Faqha, vol. 11, Qom: Al-Al-Bait Institute.
Hali, Jafar bin Hassan, (1408). Sharia al-Islam, vol. 2, Qom: Ismailian Institute.
Halabi, Najmuddin, (1403). Al-Kafi fi Fiqh, Isfahan: Amir al-Momenin Public Library.
Dehkhoda, Ali Akbar, (1379). Dehkhoda Dictionary, Volume 11, Tehran: University Press.
Ragheb Esfahani, Hossein bin Muhammad, (1412). Al-Mufardat fi Gharib al-Qur'an, 1st edition, Beirut: Dar al-Shamiya.
Zamakhshari, Mahmoud bin Omar, (1417). Al-Faiq fi Gharib al-Hadith, vol. 1, first edition, Qom: Islamic Publications Office.
Sanhouri, Abdul Razzaq, (2008). Obligations law course, Vol. 2, Tehran: University Press.
The second martyr, Zain al-Din bin Ali, (1410). Al-Rawzah Al-Bahieh, Volume 4, Qom: Davari.
Safai, Hossein, (2012). General rules of contracts, Tehran: Mizan publication.
Tarihi, Fakhreddin bin Muhammad, (1375). Bahrain Assembly, 3rd edition, Tehran: Iran.
Tabatabai, Mohammad Hossein, (1378). Translation of Tafsir al-Mizan, Qom: Islamic Publishing House.
Tusi, Muhammad bin Hassan, (1407). Taheeb al-Ahkam, Hassan Mousavi's research, 4th edition, Tehran: Dar al-Kitab al-Islami.
----------------, (1400). Al-Nahaye Fi Magdar al-Fiqh and al-Fatawi, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.
Omid, Hossein, (1363). Farhang Omid, 6th edition, Tehran: Amirkabir.
Ameli, Muhammad bin Makki, (1410). Al-Lama Al-Damashqiyah, Beirut: Dar al-Tarath.
Qavami, Seyyed Samsamuddin, (2012). Fiqh al-Adara, Qom: Hoza and University Research Institute.
Kashani, Seyyed Mahmoud, (1354). Theory of trickery and fraud towards the law, Tehran: Shahid Beheshti Publications.
Kilini, Muhammad bin Yaqub, (1429). Al-Kafi, first edition, Qom: Dar al-Hadith.
Kashif al-Ghata, Jafar, (1420). Sharh al-Shaykh Ja'far Ali Qa'aw al-Allamah Ibn al-Muthahar, Bija: Kashif Al-Ghata-Al-Zhakhar Institute.
Katouzian, Nasser, (1371) (1387). General rules of contracts, Vol. 2, Tehran: Sahami Sahami Co., Ltd.
----------, (1389). General theory of obligations, Tehran: Mizan.
---------, (1376). Moin contracts, Tehran: Modares Publications.
---------, (1374). Introductory course on civil rights, legal practices, 3rd edition, Tehran: Bahman Barna.
---------, (1386). Non-contractual obligations, 8th edition, Tehran: Tehran University Press.
Lotfian, Hossein, (1371). Affidavit and its legal works, Tehran: Fakarsazan.
Makarem Shirazi, Nasser, (1425). Anwar al-Faqaheh, vol. 1, Qom: Ali Ibn Abi Talib Institute.
Majlesi, Mohammad Bagher, (1404). Bihar al-Anwar, vol. 102, Beirut: Dar al-Ahiya al-Trath al-Arabi.
Mustafavi, Hassan, (2015). Research in the words of the Qur'an, vol. 6, Tehran: Allameh Mostafavi Publishing Center.
Maraghi, Abdul Fattah, (1417). Al-Anawin, Qom: Qom Theological Seminary Society.
Mughniyeh, Mohammad Javad, (1421). Fiqh al-Imam al-Sadiq, second edition, Qom: Ansarian Institute.
Mousavi Khomeini, Rooh A..., (1421). Kitab al-Bai, first edition, Tehran: Imam Khomeini's Institute for Organizing and Publishing Works.
-----------------, (Beta). Tahrir al-Wasila, Volume 1, Qom: Dar al-Alam Press Institute.
----------------, (1420). Tahrir al-Wasila, Vol. 1, Qom: Al-Nashar al-Islami Institute.
Moin, Mohammad, (1357). Farhang Moin, Tehran: Zarin Publications.
Najafi, Mohammad Hassan (owner of the jewel), (1404) and B. Al-Jawahar Fiqh Encyclopedia, vol.5, Beirut: Al-Ghadir.
Najafi, Hassan, (1422). Anwar al-Faqah (Kitab al-Bai), first edition, Najaf: Kashif al-Ghata Institute.
index of articles
Ahangaran, Mohammad Rasool, (1389). "Deficits of Islamic banking implementation in Iran, focusing on the needs of jurisprudence education and research", Fiqh and Islamic Law Research Quarterly, 15th year, No. 57.
Danaei Fard, Hassan, (2012). "Government management of a network in Iran; The wisdom of theoretical and practical requirements", Quarterly Journal of Management Research in Iran, Volume 17, No. 2.
Rezaei, Hassan, (2015). "The nature and nature of fiqh al-adarah-Islamic government", year 21, no. 2.
Soltani, Mohammad, (2014). "Specific conditions of conclusion of Murabahah contract in Iranian law", Science of Civil Law, 4th year, No. 2.
Shahidi, Mehdi, (1371). "Sale Agreement", Shahid Beheshti University Legal Research Journal, No. 10.
Acceptance of Darafshan, Seyyed Mohammad Mehdi, (2012). "Investigation of the juridical and legal position of the commitment to marriage", Research Journal of Islamic Jurisprudence and Fundamentals of Law, No. 1.
Mousaviyan, Seyyed Abbas, (2006). "Designing credit cards in usury-free banking based on Murabahah", Scientific Research Quarterly of Islamic Economics, 7th year, No. 28.
Nemat Elahi, Ismail, (1384). "Element of status and duty in obligation", Islamic Law Studies, 7th year, No. 25.
English sources
Atiyah, (1986), Essays on contract, oxford university press, ps
Henry Campbell black, (1986), Black's law dictionary. West publis
sites
Fazel Lankarani, Mohammad Javad, 2017, foreign course in jurisprudence
www.fazellankarani, com
