ادله فقهی قانون بیمه اجباری در شرایط تورم منفی
الموضوعات :میترا شریعت زاده 1 , عباس عرب خزائلی 2
1 - دانش آموخته مقطع دکتری فقه و حقوق اسلامی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
2 - استادیار گروه حقوق، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
الکلمات المفتاحية: تورم منفی, بیمه, ثبات اقتصادی, خسارت.,
ملخص المقالة :
تورم منفی به شرایطی اطلاق شده که به¬علت تولیدات مازاد بر نیاز، ارزش پول افزایش داشته و قیمت عمومی کالاها کاهش می یابد. در این شرایط زیان‌هایی متوجه تجار و اهالی کسب‌وکار می‌شود. می‌توان ریسک چنین مسئله‌ای را تحت پوشش بیمه قرار داد. این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی، قانون سازوکار چنین بیمه‌ای را از دیدگاه فقهی موردمطالعه قرار داده است. بیمه خسارت ناشی از تورم منفی براساس اصول فقهی ازجمله عمومات و اطلاقات، بنای عقلاء، تنفیح مناط و اقوال فقها، دارای مشروعیت است و وجود آن می‌تواند جامعه را از آسیب عمومی برحذر دارد. اما به‌قصد اجرای صحیح این سازوکار و ممانعت از سوء مدیریت و هدر رفت سرمایه مردم، شرکت بیمه موظف به نگهداری میزان مشخصی وجه نقد بدون استفاده از آن بوده و بیمه‌شده نیز موظف به اظهار دقیق در مورد دارائی خویش است. لذا در موارد خاص، این بیمه می‌تواند با چنین ویژگی هایی اجباری شده و این عمل حکومت اسلامی بر پایه مصلحت اجتماعی و وظیفه ایجاد ثبات اقتصادی، دارای توجیه شرعی است.
1-منابع فارسی
1. آقامهدوي، اصغر؛ اسماعيلي گيوي، حميدرضا؛ کاوند، مجتبي (1388). بررسی الگوهای بیمه اسلامی مبتنی بر مضاربه از نظر سازوکارهای عملیاتی و فقهی، جستارهای اقتصادی، دوره 6، شماره 12، ص 121-148.
2. بهادرانی، ابراهیم (1390). تورم و چالش¬های آن، تهران: انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی.
3. جمالی¬¬زاده، احمد (1393). بررسی فقهی عقد بیمه، قم: انتشارات بوستان قم.
4. رجبی، فرشید؛ ایزدی فرد، علی اکبر؛ جهانی، علی اکبر (1397). بررسی فقهی و حقوقی بمیه خسارات ناشی از تورم منفی، فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، دوره 15، شماره 54، ص 97-118.
5. زمانی جباری، افسانه؛ اسکندر جوی، مرضیه (1382). بررسی تطبیقی مبانی فقهی-حقوقی قانون بیمه اجباری با رویکردی به دیدگاه حضرت امام، پژوهشنامه بیمه، دوره 70، شماره 1، ص 117-162.
6. سمیعی زفرقندی، زهرا (1390). بررسی ابعاد فقهی-حقوقی قرارداد بیمه و خلاهای آن در قانون ایران با رویکردی بر نظر امام خمینی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
7. شادمان، فرهاد؛ ابهری، حمید (1403). مبانی فقهی و حقوقی تأثیرگذار بر قرارداد جوینت ونچر در انتقال فناوری، پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، دوره 75، شماره 20، ص 145-196.
8. صمدائی گله کلائی، علیرضا (1388). بررسی حقوقی اصل جانشینی در قراردادهای بیمه، دانشگاه مازندران.
9. عرفانی، محمود (1372). حقوق تجارت، تهران: انتشارات جنگل.
10. عسگري، محمدمهدي؛ صادقي شاهداني، مهدي؛ حسيني، سيدعلي؛ سيفلو، سجاد (1395). بررسي فقهي اوراق بهادار بيمه¬اي (با رويکرد موضوع شناختي)، پژوهشنامه بیمه، دوره 31، شماره 1، ص 123-138.
11. فرهنگ لغت دهخدا
12. محمدی، مریم (1392). بررسی فقهی-حقوقی نهاد تکافل با عنایت به ایرادات فقهی وارد بر بیمه، دانشگاه قم.
13. موسوی خمینی، سید روح الله (1392). تحریر الوسیله، تهران: انتشارات موسسه نشر آثار امام.
14. مولودی، محمود (1379). بررسی فقهی بیمه، الهیات و معارف اسلامی، دوره 48، شماره 1، ص 165-184.
15. هاشمی، اصغر (1393). بررسی ماهیت فقهی و حقوقی بیمه های اشخاص در فقه و حقوق ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
16. یوسفی راد، زینب (1388). بیمه مهریه از منظر فقه و حقوق موضوعه، دانشگاه پیام نور استان تهران.
2-منابع عربی
1. قرآن کریم.
2. احمد بن محمد (مقدس اردبیلی) (980 ه.ق). زبده البیان، تهران: المکتبه الجعفریه لاحیاء الاثار الجعفریه.
3. آشتیانی، محمد حسن (1403 ه.ق). بحر الفوائد فی شرح الفرارئد، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
4. اصفهانی، محمدحسین (1374 ه.ق). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، قم: انتشارات سید الشهدا.
5. شعرانی، ابوالحسن (1373 ه.ق). المدخل الی یعذب المنهل فی اصول فقه، قم: موسسه الهادی.
6. شهید ثانی، زین الدین بی علی (1388 ه.ق). الروضه البهیه فی شرح لعمه الدمشقیه، کاشان: اندیشه های حقوقی کاشان،.
7. صدر محمدباقر (1408 ه.ق). مباحث الاصول، قم: آل بیت.
8. طباطبایی، سید محمدحسین (1390 ه.ق). المیزان، تهران: دار الکتب الاسلامی.
9. علامه حلی، حسن بن یوسف (1414 ه.ق). تذکره الفقها، قم: انتشارات قم.
10. غروی نائینی، میرزا محمدحسین، (1401 ه.ق). فوائد الاصول، قم: انتشارات نشر اسلامی.
11. فخرالمحققين (760 ه.ق). ايـضـاح الـفـوأد فى شرح اشكالات القواعد، قم: نشر اسماعیلیان.
12. مظاهری، حسین (1386 ه.ق). درس خارج شماره 155، قم: دفتر اطلاع رسانی.
13. مظفر، محمدرضا (1403 ه.ق). اصول الفقه، بیروت: انتشارات بیروت.
14. مقداد بن عبدالله سیوری (فاضل مقداد) (1425 ه.ق). کنزالعرفان فی فقه القرآن، قم: انتشارات مرتضوی.
15. مکارم شیرازی، ناصر (1422 ه.ق). مسائل المستحدثه، قم: درس خارج فقه.
