مشروعیت مصرف زکات در دعاوی مالی معسرین غیرمتمکن
الموضوعات :سیدمحمد حیدری خورمیزی 1 , مهدی جلالوند 2
1 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه علوم اسلامی شهید محلاتی ره، قم، ایران.
2 - استادیار فلسفه، مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی، قم، ایران.
الکلمات المفتاحية: معسرین غیر متمکن, مصرف زکات, محکوم له, محکوم علیه, دعاوی مالی.,
ملخص المقالة :
معسرین غیرمتمکن افرادی هستند که به سبب فقر و تنگ¬دستی، جز مستثنیات دین، مالی برای پرداخت دیون خود در اختیار ندارند. رویه دادرسی دعاوی مالی در دادگاه¬های کشور ایران به این شکل است که با اثبات اعسار محکوم¬علیه، تخفیف¬هایی در پرداخت دیون او مانند تقسیطی کردن بدهی محکوم علیه، در نظر گرفته و در مواردی، دادگاه، رأی به پرداخت دیون، در اقساط بلندمدت به نفع معسر خواهد داد. پژوهش حاضر دارای جنبه علمی، به روش کاربردی برای پیدا کردن راه حل فوری با مسئله علمی موضوعِ مشروعیت مصرف زکات در دعاوی مالی معسرین غیرمتمکن، که خود پژوهشگر برای رسیدن به نتیجه گیری دقیق، عینا در آن دخالت دارد، جهت به کارگیری روش تازه و ایده آل تر احقاق حقوق محکوم¬له در جامعه از آن استفاده شده و با بهره¬گیری از آیه 60 سوره مبارکه توبه، مشروعیت مصرف زکات برای معسرین غیرمتمکن در پرداخت دیون، به این نتیجه رسیده است که می¬توان معسرین را مصداق فقرا، مساکین و غارمین در آیه یادشده دانست که با مصرف زکات برای پرداخت دیون آنها، موجبات احقاق حقوق محکوم¬له، کاهش زمان دادرسی، عدم تکلیف بر معسرین و در نهایت رضایت مراجعین از محاکم قضا را فراهم می¬سازد و هیچ کدام بر دیگری ترجیح ندارد و در نهایت امر دائر مدار مرحجات باب تزاحم است.
1. ابن زهره حلبی، حمزه بن علی (1417ق). غنیة النزوع. قم: مؤسسه الامام الصادق علیه السلام.
2. تربتى شهابى، محمود بن عبد السلام (1417ق). ادوار فق (چاپ پنجم). تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
3. حسینی جرجانى، سيد امير ابو الفتح (1404ق). تفسير شاهى. تهران: انتشارات نويد.
4. رشتی، ميرزا حبيب الله (1401ق). كتاب القضاء. قم: دار القرآن الكريم.
5. سبزواری، سیدعبدالأعلی (1413ق). مهذب الأحکام. قم: مؤسسه المنار.
6. سیوری حلّى، مقداد بن عبد اللّه (بی¬تا)، كنز العرفان في فقه القرآن. مترجم: عبدالرحيم عقيقى بخشايشى، قم: پاساژ قدس، پلاک 111.
7. شیخ طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
8. شیخ طوسى، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط في فقه الإمامية (چاپ سوم). تهران: المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية.
9. شیخ طوسى، محمد بن حسن (1400ق). النهایه. بیروت: دارالکتب العربی.
10. علامه حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت.
11. قانون اعسار مصوب 1313ش.
12. قانون آئین دادرسی دادگاههاي عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب 1379ش.
13. قانون مدنی، مصوب 1307ش.
14. قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مصوب 1394ش.
15. كلينی، محمد بن يعقوب ( 1407ق). الكافي (چاپ چهارم). تهران: دار الكتب الإسلاميه.
16. محقق داماد يزدى، سيد مصطفى (1420ق). وصيت تحليل فقهى و حقوقى (چاپ سوم). تهران: مركز نشر علوم اسلامى.
17. موسوی خمینی، سید روح الله (1421ق). تحریرالوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ و نشر عروج.
18. نجفى، محمد حسن (1404ق). جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحياء التراث العربي.
19. نراقى، احمد بن محمد مهدى (1425ق). تذكرة الأحباب. قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.
20. هاشمی شاهرودی، سيد محمود و دیگران (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام.
