بررسی مختصر سیاستهای زبانی در ایران: از دوره پهلوی تا جمهوری اسلامی و پیامدهای اجتماعی آن
الموضوعات :
1 - استادیار گروه آموزش زبان انگلیسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی ، ارومیه، ایران ( نویسنده مسئول) Alireza.Bonyadi@iau.ac.ir
الکلمات المفتاحية: جامعه شناسی زبان, سیاست زبانی, برنامه ریزی زبان, "هویت اجتماعی,
ملخص المقالة :
موضوع زبان و سیاست های زبانی در ایران، یکی از موضوعات اساسی است که میتواند تاثیرات عمیقی را در حوزه های سیاسی-اجتماعی و فرهنگی کشور داشته باشد. این مقاله تلاش می‌کند تا با ارائه یک گزارش تاریخی مختصر، زمینه را برای درک بهتر وضعیت کنونی و چالش‌های آینده در سیاست های زبانی فراهم آورد. بررسی دقیق سیاستهای زبانی در بستر تاریخی میتواند به شناسایی الگوها و روندهای تکرار شونده کمک کند و چشم‌اندازی برای سیاست‌گذاری‌های آینده در این زمینه ارائه دهد تا از این طریق زمینه را برای گفتگوهای سازنده در مورد آینده سیاستهای زبانی و قومی در ایران فراهم آورد. بطور مشخص این نوشتار به بررسی اجمالی وضعیت سیاست زبانی در دو دوره مهم تاریخی ایران - پهلوی و جمهوری اسلامی - می‌پردازد با این امید که بتواند تصویری هر چند مختصر از سیر تحولات سیاستهای زبانی در ایران و تأثیرات آن بر جامعه ایرانی ارائه دهد. البته ، تحقیقات و مطالعات ارزشمندی در این حوزه صورت گرفته که هر کدام سهمی در روشن شدن زوایای پیچیده این پدیده مهم داشته اند. با این حال، برخی از پژوهش انجام شده در این حوزه ، کمتر به سابقه تاریخی و پیش زمینه های اجتماعی این موضوع در ادوار مختلف زمانی پرداخته اند. بنابراین، ضروری است که پژوهشگران، موضوع سیاست های زبانی را در بستر تاریخی و اجتماعی آن مورد کنکاش قرار داده تا بتوانند درک بهتری از چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این زمینه به دست آورند .
• احمدیپور، طاهره..1390. به سوی چارچوب سیاست زبـانی ملی، زبانشناخت، پژوهشکدۀ علـوم انسـانی و مطالعـات فرهنگی، سال دوم، شمارۀ اول، صص 9-90.
• داوری اردکانی، نگار. ۱۳۸۸. برنامه ریزی زبان آموزی و مسئله چند زبانگی، نشریه پژوهشنامه، شماره 35 .
• رسولی، حسین؛ دهقـانی، رضـا و کریمـی، علیرضـا 1396. سیاستهای زبانی پهلوی اول در کردستان و پیامـدهای آن بـا تأکیـد بـر مـدارس، فصـلنامۀ مطالعـات تـاریخ فرهنگی، سال هشتم، شمارۀ 90.
• سنائی، علی و خالق پناه، کمال. 1399. سیاستهای زبانی و زبانهای اقلیت: واکاوی جایگاه زبانهای اقلیت در نظم فرهنگی- زبانی ایرانِ مدرن )از سال 1285 ه.ش تا به امروز(. فصلنامۀ زبانشناسی اجتماعی. شماره 4.
• شادمان ،کاظم و بایکان، عارف.1397. دوزبانگی در نظام آموزشی ایران )بررسی اجمالی عملکرد تحصیلی، هویت و تطبیق با نظام های آموزشی سایر کشور ها ( ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شماره 10.
• مدرسی، یحیی. 1384. پلورلیسم قومی-زبانی و هویت ملی. نامه انسان شناسی، شماره 7.
• میرواحدی، سید هادی،1395،نقش نهاد خانواده در حفظ زبان ها: مطالعه موردی زبان آذربایجانی در تبریز،دوفصلنامه زبان و زبان شناسی، شماره 23.
• میری ، جواد. 1396 . ایران در پنج روایت تهران. اتشارات نقد فرهنگ.
• ناتل خانلری، پرویز . 1395. تاریخ زبان فارسی. تهران: نشـر نو.
• Abrahamian, E. (2008). A history of modern Iran. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bani-Shoraka, H. (2009). Cross-generational bilingual strategies among Azerbaijanis in Tehran. International Journal of the Sociology of Language, 198, 105–127.
• Bourdieu, P. (1991). Language and symbolic power. Harvard University Press.
• Cabi, M. (2021). The duality of ‘official’and ‘local’in modern Iran: historical and intellectual foundations. Middle Eastern Studies, 57(5), 777-792.
• Cobarrubias, J. (1983). Ethical issues in language planning. In J. Cobarrubias & J. Fishman (Eds.), Progress in language planning: International perspectives (pp. 41-85). Mouton Publishers.
• Deumert, A. (2000). Language planning and policy. In R. Mesthrie, J. Swann, A. Deumert, & W. L. Leap (Eds.) Introducing sociolinguistics (pp.384- 418.). Edinburgh: Edinburgh University Press
• Elhambakhsh, S. E., & Allami, H. (2017). Diglossic patterns of language use among speakers of Zoroastrian Dari ethnolect. Journal of Multilingual and Multicultural Development. https://doi.org/10.1080/01434632.2017.1405964.
• Fateminasab, A. (2014). Investigating the challenges and barriers of convergence between Iran and republic of Azerbaijan. Journal of Social Sciences and Humanities Research, 2(01), 51-57.
• Fishman, J. A. (1972). Societal bilingualism: Stable and transitional. In A. S. Dil (Ed.), Language in sociocultural change: Essays by Joshua A. Fishman (pp. 135–152). Stanford: Stanford University Press.
• Kowalewska, M K. (2013). Iranian language policy: a case of linguistic purism. Investigationes Linguiticae. 22, 89-103
• Mirvahedi, S. H. (2019 a.). Nationalism, Modernity, and the Issue of Linguistic Diversity in Iran. In S. H. Mirvahedi (Ed.), The Sociolinguistics of Iran's Languages at Home and Abroad: The Case of Persian, Azerbaijani, and Kurdish (pp. 1-21). Palgrave Macmillan.
• Mirvahedi, S. H. (2019 b.). Linguistic Landscaping in Tabriz, Iran: A Discursive Transformation of a Bilingual Space into a Monolingual Place. In S. H. Mirvahedi (Ed.), The Sociolinguistics of Iran's Languages at Home and Abroad: The Case of Persian, Azerbaijani, and Kurdish (pp. 51-75). Palgrave Macmillan.
• Moradi, Sanan 2020. Languages of Iran: overview and critical assessment. In Stanley D. Brunn & Roland Kehrein (eds.), Handbook of the Changing World Language Map, 1171–1202. Cham: Springer.
• Nercissians, E. (2001). Bilingualism and diglossia: Patterns of language use by ethnic minorities in Tehran. International Journal of the Sociology of Language, 148, 59–70.
• Phillipson, R. (1988). Linguicism: Structures and ideologies in linguistic imperialism. In T. Skutnabb-Kangas & J. Cummins (Eds.), Minority education: From shame to struggle (pp. 339–358).
Clevedon: Multilingual Matters. • Skutnabb-Kangas, T. (2000). Linguistic genocide in education—or worldwide diversity and human rights? Lawrence Erlbaum Associates.
• Sulzbach, W. (1943). National consciousness. Washington: American Council on Public Affairs.
• Taleghani, M., & Qureshi, B. (2021). Theoretical Review of The Iranian Case in Multilingualism. The International Journal of Language and Cultural (TIJOLAC), 3(2), 1-10.
• Wardhaugh, R., & Fuller, J. M. (2015). An introduction to sociolinguistics (7th ed.). Wiley-Blackwell.
