طراحی و اعتباریابی الگوی برنامه درسی اخلاق زیست محیطی مبتنی بر نظم خودجوش در دوره متوسطه دوم

الموضوعات :

هانیه خدادادی تیرکلایی ¹ , سیده عصمت رسولی ² , وحید فلاح ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه برنامه ریزی درسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
2 - استادیار، گروه برنامه ریزی درسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
3 - استادیار، گروه برنامه ریزی درسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

تاريخ الإرسال : 14 الخميس , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 06 السبت , رجب, 1444 تاريخ الإصدار : 29 الإثنين , رجب, 1444

الکلمات المفتاحية: برنامه درسی اخلاق زیست محیطی, نظم خودجوش, دوره متوسطه دوم,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف: آموزش و پرورش یکی از مناسب ترین راه ها برای رسیدن به توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می باشد. بنابراین، وارد کردن مفاهیم مرتبط با محیط زیست در ستون درسی دوره های مختلف تحصیلی باعث می شود که دانش آموزان از همان ابتدا، حفاظت از محیط زیست را نه فقط به عنوان یک درس، بلکه به عنوان یک وظیفه و مسوولیت انسانی تلقی کنند. هدف پژوهش حاضر، طراحی و اعتباریابی الگوی برنامه درسی اخلاق زیست محیطی مبتنی بر نظم خودجوش در دوره متوسطه دوم است.
روش شناسی پژوهش: این پژوهش با رویکرد اکتشافی متوالی و با استفاده از روش ترکیبی انجام شد. که ابتدا با روش تحلیل محتوای کیفی عناصر (هدف، محتوا، روش تدریس، ارزشیابی) برنامه درسی اخلاق زیست محیطی مبتنی بر نظم خودجوش استخراج شد. و در بخش کمی برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شد. انتخاب مشارکت کنندگان در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری بود که تعداد 15 نفر از استادان و متخصصان انتخاب شدند و جامعه آماری بخش کمی کلیه دبیران دوره متوسطه دوم استان مازندران به تعداد 11024 نفر (5692 مرد و 5332 زن) است. نمونه پژوهش شامل 360 نفر از دبیران دوره متوسطه دوم است که به روش نمونه گیری خوشه ای نسبی چندمرحله ای با فرمول کوکران انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه ی محقق ساخته نظم خودجوش دارای 22 گویه با مقیاس پنج درجه ای لیکرت تنظیم شده است. جهت تعیین روایی پرسشنامه ها از روایی محتوایی و جهت پایایی پرسشنامه ها از پایایی مرکب استفاده شد که دارای وضعیت مناسب و قابل قبولی بود. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی، با استفاده از نرم افزارهای SPSS و PLS استفاده شد.
یافته­ ها: نتایج نشان داد مولفه های هدف، محتوا، روش تدریس و ارزشیابی در تبیین الگوی برنامه درسی اخلاق زیست محیطی مبتنی بر نظم خودجوش موثر هستند و مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود.
بحث و نتیجه­ گیری: برنامه درسی اخلاق زیست محیطی مبتنی بر نظم خودجوش موجب می شود تا دانش آموزان مستقل بر پایه رفتارهای آگاهانه، عمدی و متفکرانه با مسائل برخورد کنند. در واقع با استفاده از این رویکرد، تجارب یادگیری از راه کشف و جستجو  به طور فعالانه صورت می گیرد تا نظم خودجوش دانش آموزان بر انگیخته شود.
 
 

المصادر:

1. Abbaszadeh, M., Banifatemeh, H., Alizadeh Aghdam, M. B., & Alavi, L. (2016). Study of Intervening Effect of Environmental Responsible Attitude on the Relationship of between Place Attachment and Environmental Responsible Behavior. Journal of Applied Sociology, 27 (2), 61-80. (In Persian)


2. Akman, O., & Alagoz, B. (2018). A Study on Environment - Oriented Knowledge, Attitude and Behavior Level of Teacher Candidates. Journal of Education and Practice, 8 (7): 229-245.


3. Alavi Moghaddam., M. R & Ghasemi, A. (2009). Environmental ethics and philosophy and its role in the present world. Human & Environment, 7 (2), 84-90. (In Persian)


4. Alipour., A. A. & Sadeghi, M. (2017). Investigate the role of environmental education in achieving sustainable development. Third National Conference on Crisis Management, Safety, Health, Environment and Sustainable Development Tehran, Mehr Arvand Higher Education Institute, Center for Sustainable Development Strategies. (In Persian)


5. Asadzadeh, S., Seif Naraghi, M., Naderi, E., & Ahghar Gh. (2020). Designing a Curriculum Model for Extracurricular Activities for Elementary School Students with Emphasis on Environmental Education. Journal of Environmental Education and Sustainable Development, 8 (3), 9-20. (In Persian)


6. Aslami, E. (2022). Predicting academic self-regulation based on intelligence beliefs and mindfulness of first grade high school students in Abadeh. Journal of New Approaches in Educational Adminstration; 13(3): 209-219. (In Persian)


7. Bayat, T., Ahmadi, P., & Parsa, A. (2013). The Status of Environmental Ethics in the Contents of Primary School Textbooks of Iran. Research in Curriculum Planning, 10 (36), 51-62. (In Persian)


8. Caciuca, V. T. (2013). The Role of Virtue Ethics in Training Students' Environmental Attitudes. Social and Behavioral Sciences, 10 (92): 122-127.


9. Cavas, B, Cavas, P, Tekkaya, C, Cakiroglu, J, & Kesercioglu, T (2009). Turkish students s views on environmental challenges with respect to gender: an analysis of ROSE data. Science educational International. 20(1,2), 69-78.


10. Davari, A. & Rezazadeh, A. (2013). Structural equation modeling with PLS software. Tehran: Publishing Organization, 2013. (In Persian)


11. Dhanya, C. H., & Pankajam, R. (2017). Environmental Awareness Among Secondary School Student. International Journal of Research - Granthaalayah, 5 (5): 22-26.


12. Dzikowska, L., Chmielewski, J., & Wojciechowska, M. (2016). Ecological and environmental education in the ethical context. Evironmental Protection and Natural Resources, 27 (2): 44-47.


13. Environmental Education (EE). (2020). Retrieved from: https://www.epa.gov


14. Fien, J., & Tilbury, D. (2012). The global challenge of sustainability. In D. Tilbury, Stevenson, R.B., Fien, J., & Schreuder, D., (Eds.), Education and sustainability: Responding to the global challenge (pp. 1-12). Gland, Switzerland and Cambridge, UK: Commission on Education and Communication, IUCN.


15. Fornell, C & ,.Larcker, D.(1981) .Evaluating structural equation models with unobservable and measuring error. Journal of High Technology Management Reasearch, 3 (5), 39-50.


16. Hayek, F.A. (1952). The sensory order. Chicago: University of Chicago Press.


17. Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: a review of four recent studies. Strategic management journal, 20 (2), 195- 204. Jalleh, J. Donovan, R.


18. Hurwitz, E. (2008). What is spontaneous order? Translated by Hassan Afroozi, Dunya Eqtesad newspaper.


19. Jordan, K., & Kirstjansson, K. (2017). Sustainability, virtue ethics and the virtue of harmony with nature. Environmental Education Research, 23 (9): 1205- 1229.


20. Karimi, B., Kian, M. & Aliasgari, M. (2017). Designing the Environmental Education Curriculum for Elementary Schools in Iran. Quarterly Journal of Environmental Education and Sustainable Development, 5 (4), 9-23. (In Persian)


21. Kopnina, H., & Cocis, A. (2017). Environmental Education: Reflecting on Application of Environmental Attitudes Measuring Scale in Higher Education Students. Education Sciences, 3 (7), 69-83.


22. Lindemann, M. A. (2013). The Character of Environmental Citizenship: Virtue Education for Raising Morally Responsible Individuals. Dissertation Prepared for the Degree of Doctor of Philosophy, Texas: University of North Texas.


23. Magner, N., R. B. Welker, and T. L. Campbell. (1996). Testing a model of cognitive budgetary participation processes in a latent variable structural equations framework. Accounting and Business Research: 41–50.


24. Mcmullen, S., & Molling, D. (2014). Environmental Ethics, Economics and Property Law. Philadelphia: ASSA Meetings in Philadelphia.


25. Moosivand, M., Ghaa’edi, Y., Zarghaami, S., & Mahmoodniyaa, A. R. (2017). The Status of Spontaneous Order in von Hayek’s Theory of Freedom and Its Educational Implications. Quarterly Journal of Education, 33 (1), 33-52. (In Persian)


26. Nasibulina, N. (2015). Education for Sustainable Development and Environmental Ethics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 13 (214): 1077-1082.


27. Pojman, L.P. (2017). Does nature have intrinsic value? Biocentric and Ecocentric ethics and deep ecology. In: Pojman LP, Editor. Environmental Ethics: Reading in Theory and Application. Thomson Learning, 75-76.


28. Salehi, S. & Pazokinejad, Z. (2014). Environment in Higher Education: Assessing the environmental knowledge of Mazandaran public university students. Educational planning studies, 2 (4), 199-221. (In Persian)


29. Sarlak, N., Nateghi, F., & Jalalvandi, M. (2021). Analyzing the viewpoints of teachers on the status of environmental education currently applied in secondary school curriculum. Journal of New Approaches in Educational Adminstration; 12(4). PP: 161-175. (In Persian)


30. Shahbazi, T., Shobiri, S. M. & Zandi, B. (2015). Study the role of Communication media in environmental training from the viewpoint of teachers in schools of Sarpolzohab city. Journal of Environmental Science and Technology, 17 (2), 95-104. (In Persian)


31. Shamsi Papkiade., S. Z & Sarmadi, M. S. (2019). Internalization of environmental values in the education system. Human & Environment, 17 (2), 65-78. (In Persian)


32. Tesfai, M., Nagothu, U. S., Šimek, J., & Fučík, P. (2016). Perceptions of Secondary School Students’ Towards Environmental Services: A Case Study from Czechia. International Journal of Environmental and Science Education, 11 (12): 5533-5553.