واکاوی آثار ازدواج موقت مردان متأهل بر رضایت زناشویی

الموضوعات : فصلنامه زن و جامعه

زهراسادات میرهاشمی ¹ , افسانه توسلی ² , زینب صالحی ³ , معصومه شهریاری ⁴

1 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه مطالعات زنان وخانواده، دانشکده علوم اجتماعی واقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
3 - دانش¬آموخته رشته مطالعات زنان، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
4 - دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)، گروه فقه و حقوق اسلامی

تاريخ الإرسال : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 09 السبت , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 04 الإثنين , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: ازدواج موقت, رضایت زناشویی, مردان متأهل, روابط زوجین,

ملخص المقالة :

هدف: هدف این پژوهش بررسی اثرات عدم رعایت شرایط جواز ازدواج موقت از سوی مردان متأهل و آسیب‌های آن بر روابط زوجیتی بین همسران دائم و انعکاس این آسیب‌ها بر روی زندگی خانوادگی است. ازدواج در فقه امامیه و حقوق ایران به دو قسم دائم و موقت تقسیم می‌گردد. اصل ازدواج در اسلام ازدواج دائم است و ازدواج موقت به‌تبع شرایط اضطراری و به‌عنوان یک راهکار موقت و فرعی قرار داده شده است؛ لکن عدم وجود قوانین شفاف در مورد مجوز ازدواج موقت در حقوق ایران باعث شده است که برخی از مردان بدون درنظرگرفتن شرایط اضطرار به سوءاستفاده از آن اقدام کرده و آسیب‌های فراوانی به جامعه و خانواده وارد کنند.

روش­: پژوهش، به‌صورت روش کیفی و مبتنی بر مدل پدیدارشناسی انجام شد. داده­‌ها با معیار اشباع نظری از افرادی که پدیده مورد نظر را تجربه کرده‌اند، گردآوری شد. جامعه آماری این مطالعه زنان متأهل ساکن شهر تهران است که همسر آن‌ها مبادرت به انجام ازدواج موقت کرده اند. نوع مصاحبه نیمه ساختاریافته، روش نمونه‌گیری هدف­مند و از معیار اشباع نظری استفاده شد و بعد از انجام 10 مصاحبه یافته جدیدی به­دست نیامد لکن تا 12 نفر مصاحبه­ها ادامه یافت. در طی این فرایند پژوهشگر به­دنبال کسانی بود که تجربه غنی از پدیده مورد بررسی و هم‌چنین، تمایل به ­بیان آن را داشته­‌اند. منبع اصلی اطلاعات، مصاحبه ژرف و عمیقی است که به ­طور مشارکتی بین پژوهشگر و مصاحبه‌ شونده انجام می‌شود. در این مطالعه تحلیل داده­ های دریافت شده از مصاحبه‌­ها بر مدل 10 مرحله‌ای تحلیلی استرابرت (2003) استوار بود که این روش یکی از روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات کیفی است. بعد از مرور متعدد متن هر مصاحبه، کدهایی که به لحاظ مفهومی با یکدیگر مشابه بودند استخراج و به صورت دسته‌­هایی درآمدند، سپس دسته­ های اولیه با یکدیگر مقایسه و ضمن ادغام موارد مشابه حول محور مشترکی قرار گرفتند. به‌منظور پاسخ به سؤالات پایانی پژوهش نیز از روش پژوهش و تفسیر پژوهش­ ها و پژوهش کتابخانه‌ای استفاده ‌شده است. در این پژوهش نخست با به کار گیری آمار توصیفی (فراوانی، درصد و ...) داده‌های مربوط به متغیرهای جمعیت ‏‏شناختی این گروه ارائه و سپس به ‌منظور شناسایی اثرات ازدواج موقت مردان بر زندگی و خانواده، نتایج تحلیل محتوای مصاحبه ­های انجام شده با آنان ارائه شده است.

یافته­ ها: آثار ازدواج موقت در روابط زوجیتی به آسیب روابط عاطفی، اختلال در اعتماد بین زوجین، اختلال در امنیت خانواده، آسیب به روابط فیزیکی، اختلال در مدیریت خانواده و در روابط خانوادگی دارای اثرات منفی بر روابط بین اعضای خانواده، ارتباط با آشنایان و دیدگاه اطرافیان نسبت به خانواده و آسیب­ های آن بر زنان چنین مردانی در چهارطبقه آسیب‌های روانی، آسیب‌های فیزیکی، آسیب‌های اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی قابل‌ تقسیم است.

نتیجه گیری: این نوع ازدواج بدون چارچوب و عدم تبیین دقیق شرایط جواز آن از منظر شرع و قانون توسط مردان متأهل می‌تواند آسیب‌های روانی جبران‌ناپذیری برای همسران چنین افرادی را درپی داشته و به عامل تهدید، تضعیف‌ و فروپاشی خانواده تبدیل شود. ازدواج موقت مردان متأهل منجر به ایجاد تنش­ های روحی و عاطفی میان اعضای خانواده و تنزل شأن و جایگاه اجتماعی آن­ ها شده و روابط زناشویی را با مخاطرات عدیده ­ای مواجه کرده و درنهایت باعث طرد آن­ ها از جمع خانواده و فامیل میَ شود؛ چرا که افکار عمومی جامعه انجام ازدواج موقت توسط مردان متاهل را نپذیرفته و بعضاً به دید یک انسان هوس باز به آن­ها می­ نگرد.

المصادر:

1- Niazi Z. Dissertation, analysis of temporary marriage of married people and its effect on family breakdown: Al-Zahra University; 2018. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles.Doi.
2- Kurdi. Zohra, Shahla B. Different Approaches to Temporary Marriage and Its Sociological Causes: Khwarazmi University; 2014. https://ganj.irandoc.ac.ir//#/search?keywords Doi.
3- Najafi M, Taghvaei D, Salarifar MR. The Comparison between General Health and Psychological Well-Being among Women-Headed Households with and without Temporary Marriage. Studies in Islam and Psychology. 2015;8(15):65-86 https://islamicpsy.rihu.ac.ir/article_883.html.Doi.
4- Creswell JW. Qualitative inquiry and research design : choosing among five approaches,2nd ed Tehran: Eshragh; 2019. https://1412916070, 9781412916073.Doi.
5- Flick U. An introduction to qualitative, research Tehran: Ney; 2011. https://books.google.com/books?id=PQRdBAAAQBAJ.Doi.
6- Safai SH, Emami A. Concise family law. Tehran: Mizan Publishing; 2018. https://www.gisoom.com/book/1215761/.Doi.
7- Tabatabai MH. Tafsir al-Mizan. Qom: Allameh Tabatabai Scientific and Cultural Foundation; 1990. https://db.ketab.ir/bookview.aspx?bookid=198522.Doi.
8- Sharifi H. Contemporary marriage and challenges. Qom: Bostan Kitab Institute; 2013. https://www.bustaneketab.ir/book/.Doi.
9- Motahari M. Jurisprudence and Law (collection of works). Qom: Bina; 2016. https://www.gisoom.com/book/.Doi.
10- Mirkhani Ea-S. Boundaries in temporary marriage. Women's Strategic Studies Quarterly. 2001;9(1):7-26 https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/161816.Doi.
11- Khalili. Shiva, kahnamouei Barzegar. Sanaz, Sahebi. Ali, Hojatallah F. Explore the impact of choice theory and reality therapy interventions on couples` marital satisfaction. Journal of Applied Psychological Research. 2016;7(1):1-23 https://japr.ut.ac.ir/article_57756.html.Doi.
12- S HS. A Generic Measure of Relationship Satisfaction
Journal of Marriage and Family. 1988 https://api.semanticscholar.org/CorpusID:144801076.Doi.
13- Nasiri Deh Sourkhi R, Mousavi SF. The study of some correlative of sexual satisfaction and marital satisfaction in married women of Esfahan City. frooyesh. 2015;4(2):135-52 http://frooyesh.ir/article-1-41-fa.html.Doi.
14- Fathi E, Esmaeily M, Farahbakhsh K, Daneshpour M. Iranian Satisfied Marriage Model: A Qualitative Grounded Theory Study. rph. 2016;10(2):10-27 http://rph.khu.ac.ir/article-1-4027-fa.html.Doi.
15- Waite L, Gallagher M. The Case for Marriage. Contemporary Sociology. 2000;30 https://10.2307/3088984.Doi.
16- Ghaffari AAK, Muhammad bin Yaqub; and Akhundi, Mohammad. . Al-Kafi. Tehran: Dar al-Katb al-Islamiya; 1987. https://noo.rs/9ncI6.Doi.
17- Hor Ameli MBH, Hosseini Jalali MR, Foundation A-A-B. The description of the means of the Shi'a to study the issues of the Shari'a Qum: Al-Al-Bayt (peace be upon him) Foundation for Revival of Heritage; 1996. https://noo.rs/IdS38.Doi.
18- Makarem Shirazi N, Hamedi MR, Makarem M. The Book of Marriage (Makaram). Qom: School of Imam Ali bin Abi Talib 2004. https://lib.eshia.ir/27598/1/3#.Doi.