بررسی نمود کهن‌الگوی آنیموس در شعر ژاله قائم‌مقامی

الموضوعات : فصلنامه زن و جامعه

قدرت الله علیرضایی ¹ , غلامرضا سالمیان ² , فاطمه کلاهچیان ³ , جهانگیر کرمی ⁴

1 - دانشجوی مقطع دکتری رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
3 - . دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
4 - دانشیار گروه روانشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و علوم تربیتی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

تاريخ الإرسال : 13 الجمعة , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 04 الأحد , ربيع الأول, 1443 تاريخ الإصدار : 17 السبت , ربيع الأول, 1443

الکلمات المفتاحية: یونگ, کهن‌الگو, آنیموس, شعر معاصر, ژاله قائم‌مقامی,

ملخص المقالة :

چکیده هدف: یونگ، روانِ ناخودآگاهِ انسان را متشکّل از دو قطب متقابل مؤنّث و مذکّر آنیما و آنیموس می‌داند. کهن‌الگوی آنیما نیمۀ زنانه در روان مرد و آنیموس نیمۀ مردانه در روان زن است. این کهن‌الگوها تحتِ تأثیر روابط و رفتارهای خانواده در وجود هر شخص شکل می‌گیرند و تحتِ شرایط اجتماع و زندگی وی، می‌توانند تغییراتی در شخصیّت او به دنبال داشته باشد. یگانگی با این کهن‌الگوها موجب تکامل انسان خواهد شد و استیلای هر یک از این قطب‌های متقابل در فرد، سلسله‌ای از ویژگی‌ها را پدید می‌آورد که از منظر روان‌شناسی قابل بررسی‌اند. این تصویرها در آثار هنرمندان به صورت ناخودآگاه خود را نشان می‌دهند. قائم‌مقامی شاعربانوی معاصر، نیز ناخودآگاه این کهن‌الگوها را در اشعارش به اشکال مختلف(مثبت و منفی) بروز داده‌است. روش: پژوهش حاضر، با هدف راهیابی به لایه‌های پنهان اندیشه‌های ژاله قائم‌مقامی با استفاده از نقد روانشناختی و بهره‌گیری از تفکّرات یونگ، می‌کوشد با روش توصیفی – تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای، همۀ نمودها و جلوه‌های مثبت و منفی کهن‌الگوی آنیموس را در دیوان قائم‌مقامی استخراج و بسامد آنها به صورت نمودار بیان کند. یافته‌ها: بر پایۀ یافته‌ها، در اشعار ژاله بسامد جنبۀ مثبت آنیموس در مقایسه با جنبۀ منفی، بالاتر است؛ به‌طوری‌که 74.74درصد یافته‌ها پیرامون نمود مثبت آنیموس است و 25.26درصد از یافته‌ها، نشان از جنبه‌های منفی آنیموس هستند. شکل‌گیری اولیۀ این کهن‌الگوها به هنگام حضور قائم‌مقامی در خانواده مثبت است؛ امّا با ازدواج و شروع زندگی زناشویی وی، نمود‌های منفی آن‌ها آغاز می‌شود و پس از شکست در ازدواج و جدایی او از فرزند، به اوج خود می‌رسد.

المصادر:

1.       Shamisa S. (1999). Literary Criticism. Tehran: Ferdows.

2.       Salmaninejad Mehrabadi S, Sayf A, Mousavand N. (2013). Analyzing the whiteness and howeness of appearance of ancient models Anima and Animus in Tahereh Saffarzadeh’s poems. Journal of Women in Culture and Art;4(1):107–26.

3.       Moreno A. (2011).  Jung, Gods and Modern Man. Dariush Mehrjui, Translator. Tehran: Center Publishing.

4.       Jung CG. (1998). Man and his Symbols. Mahmoud Soltaniye, Translator. Tehran: Jami.

5.       Abbott P, Wallace C. (2007). Feminist Perspective. Manije Najm Iraqi, Translator. Tehran: Ney.

6.       Sarfi MR, Madbberi M, Alinejad M. (2017). Investigation of Animusical Effects in the Poems of Forough Farrokhzad, Simin Behbahani, Tahereh Safarzadeh. Studies in Lyrical Language and Literature; 6(20):31–42.

7.       GhaemMaghami A. (1995). Divan Almataj GhaemMaghami. Tehran: Ma.

8.       Kamali Bonyani MR, Towhidifar N. (2013). Animus Jung’s Exemplary Form in Sushoun’s Novel. Comparative Literature Studies;7(25):73–93.

9.       Pouladi M, Hemati AH, Ghodousi K. (2018). A Comparative Study of the Anima and Animus Archetype in the Poems of Simin Behbahani and Ghadat Al-Seman. Comparative Literature Review;(26):1–20.

10.    Johnson RA. (2016). Lying with the heavenly woman: understanding and integrating the feminine archetypes in mens lives. Tourajreza Banisadr, Translator. Tehran: Liusa.

11.    Sarfi MR. (2003).An Introduction to Symbolism in Literature. Journal of Culture;1(2):159–77.

12.    Pouralkhas S, Eshghi J. (2014). Manifestations of Animus Archetype in Persian Literature. Mytho-Mystic Literature Journal;10(35):63–89.

13.    Ordoubadi A. (1976). Carl Gustav Jung’s School of Analytical Psychology and his latest interviews with him. Shiraz: University of Shiraz.

14.    Jung CG. (2006). The Spirit and Life, . Latif Sediqiani, Translator. Tehran: Jami.

15.    Jung CG. (1991). Psychology and Religion. Mohammad Hossein Sarvari, Translator. Tehran: Sokhan.

16.    Jung CG. (2014). Self unknown. Mehdi Ghaeni, Translator. Tehran: Jami.

17.    Snowden R. (2014). Jung: The Key Ideas. Afsane Shaykholeslamzade, Translator. Tehran: Ataei.

18.    Jung CG. (2012). World Journey. Jalal Sattari, Translator. Tehran: Toos.

19.    Bolen JS. (2005). Goddesses in Everywoman: A New Psychology of Woman. Azar Yousefi, Translator. Tehran: Roshangaran and motaleat zanan.

20.   Chevalier J-AG. (2008). Dictionnaire Des Symbols. Sudabah Fazayeli, Translator. Tehran: Jayhoun.