نگرش جنسیتی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه‌ی تطبیقی میان کشوری)
الموضوعات : فصلنامه زن و جامعه
1 - دکتری جامعهشناسی، استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور ـ ایران
الکلمات المفتاحية: جنسیت, نگرش جنسیتی, مرد سالاری, برابری جنسیتی, مدرنیزاسیو,
ملخص المقالة :
پیوند تنگاتنگ تفاوتهای جنسیتی با مسألهی نابرابری و قدرت، جامعهشناسی جنسیت را به یکی از مهمترین حوزه‌های جامعه‌شناختی بدل ساخته است. ازمسائل اصلی این حوزه، سیطرهی گفتمان نابرابرانهای است که به جنسیت با معیارهای ایدئولوژیک مردسالارانه مینگرد. در این چارچوب، مقاله ضمن بررسی مقایسهای نگرش جنسیتی، با استناد به ابزارهای نظری ـ مفهومیِ «گفتمان مردسالاری» و «گفتمان مدرن» به تبیین نگرشهای جنسیتی متفاوت می‌پردازد. استدلال مقاله این است که گفتمان فراگیر و تاریخی مردسالاری که مولد نگرش نابرابر جنسیتی است، درتقابل با گفتمان مدرن و دستاوردهای برابری‌خواهانهی آن به چالش کشیده شده است. این فرضیه به شیوهی تجربی با بررسی رابطهی «مدرنیزاسیون» (اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جنسیتی) و شاخص «نگرش جنسیتی» مورد آزمون قرار گرفته است. از نظر روش‌شناختی، مطالعه با تحلیل ثانویهی داده‌هایی از 80 کشور جهان در فاصلهی سالهای 2005 تا 2014 به اجرا درآمده است. در بخش نتایج توصیفی وضعیت کشورهای جهان به لحاظ نگرش جنسیتی ارزیابی و در طیفی از «نگرش کاملاً برابرخواهانه» تا «نگرش کاملاً مردسالارانه» به پنج خوشهی متفاوت تفکیک شدهاند. بررسی رابطهی شاخصهای مدرنیزاسیون با شاخص نگرش جنسیتی مؤید مفروضات نظری است. کشورهای با رتبهی بالاتر در شاخصهای مدرنیزاسیون، نگرش جنسیتی «برابرخواهانه» و بالعکس کشورهای درسطوح پائینتر، نگرش «مردسالارانه» به جنسیت دارند. از یافتههای دیگر این مطالعه اثر تعیینکنندهی متغیر «اسلام» بر نگرش جنسیتی است.
- Ahmadi, V. (2013). Changing attitudes towards gender inequality during the demographic transition, Applied sociology, 24(51), 15-34 (PERSIAN)
- Alexander, A. & Welzel, C. (2011). Islam And Patriarchy: How Robust Is Muslim Support For Patriarchal Values?, World Values Research (WVR), 4(2): 40-70
- Bettencourt, K. E. F., Vacha-Haase, T., & Byrne, Z. S. (2011). Older and Younger Adults’ Attitudes toward Feminism: The Influence of Religiosity, Political Orientation, Gender, Education, and Family. Sex Roles, 64 (11-12), 863-874.
- Bradley, Harriet. (1996). Fractured Identities: Changing Patterns of Inequality, Cambridge: Polity Press.
- Brewer, Rose, M. (1993). Theorizing Race, Class and Gender: The New Scholarship of Black Feminist Intellectuals and Black Women’s Labor, In: Stanlie M. Jasmes and Abena, P. A. Busia, Theorizing Black Feminisms: The Visionary Pragmatism of Black Women. New York: Routledge.
- Bryant, A. N. (2003). Changes in Attitudes toward Women's Roles: Predicting Gender role Traditionalism among College Students. Sex Roles, 48 (3-4), 131-142.
- Dobash, R, E. & Dobash, R, P.(1979), Violence Against Wives, New York: Free Press
- EIU (2017), The Economist Intelligence Unit’s Index Of Democracy (2005 -2014), In: Https://Www.Eiu.Com (May 2017)
- Falahati, L. (2016). Attitude towards gender roles in relation to ethnicity and gender, Iranian cultural research, 9(33), 33-59 (PERSIAN)
- Foroutan, Y. (2008). Gender socialization in school textbooks in Iran, Woman in development and politics, 8(3), 195-216 (PERSIAN)
- Foroutan, Y. (2010). Representation of women's employment patterns in Iranian textbooks, Woman in development and politics, 9(3), 39-78 (PERSIAN)
- Foroutan, Yaghoub. (2009). ″Gender And Religion: The Status of Women in the Muslim World″. In P. Beyer, & P. Clarck, the World's Religion: Continuities and Transformations (PP 223-235). London and New York: Routledge.
- Fortin, N. M. (2005). Gender Role Attitudes and the Labor-Market Outcomes of Women across OECD Countries. Oxford Review of Economic Policy, 21(3), 416-438.
- Giddens, A. (2006). Sociology, (Fifth Edition), Cambridge: Polity.
- Goldberg, W. A., Kelly, E., Matthews, N. L., Kang, H., Li, W., & Sumaroka, M. (2012). The More Things Change, the More They Stay the Same: Gender, Culture, and College Students’ Views about Work and Family. Journal of Social Issues, 68 (4), 814-837.
- HDR (2016), Human Development Report, Human Development For Everyone, In: Http://Hdr.Undp.Org/En/2016-Report (July 2017)
- HDR (2017), Human Development Report (2005 -2014), In: Http://Hdr.Undp.Org (May 2017)
- Humm, M. (1995). The Dictionary of Feminist Theory, Ohio State University Press
- Lucier-Greer, M., & Adler-Baeder, F. (2011). An Examination of Gender Role Attitude Change Patterns among Continuously Married, Divorced, and Remarried Individuals. Journal of Divorce & Remarriage, 52 (4), 225-243.
- Mason, K. O., & Lu, Y. H. (1988). Attitudes toward Women's Familial Roles: Changes in the United States, 1977-1985. Gender & Society, 2 (1), 39-57.
- Mcquiilan, K. (2004). When Does Religion Influence Fertility?, Population And Development Review, 30 (1), 25-56
- Morgan, M. Y. (1987). The Impact of Religion on Gender-Role Attitudes. Psychology of Women Quarterly, 11 (3), 301-310.
- Nash, K. (2010).Contemporary Political Sociology: Globalization, Politics and Power, 2nd Edition, Wiley – Blackwell.
- Obermeyer, C. M. (1992). Islam, Women, And Politics: The Demography Of Arab Countries, Population And Development Review, 18 (1), 33-60
- Parsons, T & Robert, F. B, (1956), Family: Socialization And Interaction Proses, London: Routledge And Kegan Paul
- Pew Research Center. (2017). The Global Religious Landscape: A Report on the Size and Distribution of the World’s Major Religious Groups As Of 2010. The Pew Forum On Religion & Public Life, In: http://www.pewforum.org/2012/12/18/global-religious-landscape-exec/ (December 2017)
- Piran, P. (2004). Patriarchy and Women's Reproductive Health, Social Welfare, 3(13), 168-197 (PERSIAN)
- Pishgahifard, Z. & Polab, U. (2009). Future Studies on the Situation of Women's Employment in the Middle East with an Emphasis on the Status of Iran, Women's Research, 7(3), 89-106 (PERSIAN)
- Read, J. N. G. (2003). The Sources of Gender Role Attitudes among Christian and Muslim Arab-American Women. Sociology of Religion, 64 (2), 207-222.
- Roerbaek, L. L. (2015). Islamic Culture, Oil, And Women’s Rights Revisited, Politics and Religion, 9(1), 61-83.
- Sheikhavandi, D. (2006), Reflection of Gender Identity in Social Education Books in Primary and Secondary Education, Journal of Education, 22(3), 93-120 (PERSIAN)
- United Nations Development Programme. (2016). Human Development Report (2010 -2016), In: Http://Hdr.Undp.Org/En/Data (December 2017)
- Walby, Sylvia (1989). Theorizing Patriarchy, Sociology, 23 (2), 213-234
- WEF (2016). World Economic Forum. The Global Gender Gap Report 2016, In: Http://Www3.Weforum.Org/Docs/GGGR16/WEF_Global_Gender_Gap_Report_2016.Pdf (December 2017)
- WIDER (2017), World Income Inequality Database (WIID), In: Https://Www.Wider.Unu.Edu (May 2017)
- World Bank (2017), World Bank Open Data, In: Https://Data.Worldbank.Org/Indicator (May 2017)
- World Economic Forum (2014). The Global Gender Gap Report 2014
- WVS (2017), World Values Survey: Wave 5 & 6 (2005 - 2014), In: Http://Www.Worldvaluessurvey.Org (May 2017)
- Youssef, N. H. (1971). ″Social Structure and the Female Labor Force: The Case of Women Workers in Muslim Middle Eastern Countries″. Demography, 8 (4), PP 427-439.
- Zahrevand, R. (2004). The relationship between perception of gender roles and gender satisfaction, Woman in development and politics, 2(2), 117-125 (PERSIAN)
- Zeimaran, M. (1999). Michel Foucault, Knowledge and Power, Tehran: Herman Publishing (PERSIAN)
_||_