تحلیل شکل‌گیری واحدهای همسایگی به عنوان محور تشکیل و توسعه شهرهای ترکمن نشین مطالعه موردی: شهرآق قلا
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
جعفر میرکتولی
1
(دانشگاه گرگان)
الکلمات المفتاحية: واحدهای همسایگی, شهرهای ترکمن نشین, آق‌قلا,
ملخص المقالة :
واحد همسایگی مورد توجه بسیاری از شهرسازان و محققین است. این توجه ناشی از مفهوم واحد همسایگی در شکل‌گیری اجتماعات محلی با توجه به شاخص‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی است.هدف تحقیق حاضر بررسی نحوه‌ی شکل‌گیری واحدهای همسایگی در شهر ترکمن نشین آق قلا، و تاثیر هر یک از شاخص‌های اجتماعی، فرهنگی،...را در این فرآیند است.روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است .اطلاعات موردنیاز به دو صورت اسنادی و میدانی گردآوری شده است. جامعه آماری، دو محله در بافت قدیم و جدید است. حجم جامعه آماری 7973 و حجم نمونه 320 نفر سرپرست خانوار است، دسترسی به نمونه‌ها نیز با روش تصادفی سیستماتیک انجام گرفت. نتایج حاصل از آزمون نشان داد که در تشکیل واحدهای همسایگی و ایجاد محلات با بافت قدیم و جدید عوامل فرهنگی و اجتماعی نقش داشته اند..نتیجه نهایی تحقیق نشانگر تفاوت نحوه شکل گیری و نوع بافت شهرهای ترکمن نشین ناشی از تفاوت در ساختارهای اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی این جامعه است .و این تمایز، واحدهای همسایگی متفاوتی را در مقایسه با سایر شهرهای منطقه و کشور از برخی جهات رقم زده است.پیشنهاد برآمده از این تحقیق تاکیر بر برنامه ریزی مبتنی بر دیده شدن ارزشهای محلی و سنتی در برنامه ریزی و طراحی شهری این قلمرو از کشور است.
منابع
اردشیری، مهیار (1388)، مروری برمفهوم واحد همسایگی از محلات کهن خودبسنده تا همستان‌های در وازه دار، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان فارس، شماره 59-60.
اکبریان، رضا (1386)، بررسی نقش فرهنگ در اقتصاد، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال 2 شاره 12، تهران.
بحری مقدم، عباس و شهرام یوسفی فر (1392)، عوامل اجتماعی، فرهنگی محله در شهرهای ایرانی اسلامی و کارکردهای آن، تاریخ و تمدن اسلامی، سال نهم.
ﺑﺼﯿﺮی مژده‌ای، رﺿﺎ، (1388)، برنامه‌ریزی و ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺎدهﻫﺎ، ﺗﻬﺮان اﻧﺘﺸﺎرات ﻃﺤﺎن.
ﭘﺎﮐﺰاد، ﺟﻬﺎﻧﺸﺎه، (1370)، «واﺣﺪ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ، ﺷﻬﺮﺳﺎزی و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪاری»، ﻣﺠﻠﻪ رﻫﯿﺎﻓﺖ، ش 71.
پری، کلرنس آرتور (1929) واحد همسایگی، ترجمه‌ی کیانوش ذاکر حقیقی، ماهنامه‌ی شمس، شماره‌ی 35 وارگان شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی کشور تهران 1386.
ﺗﻮﺳﻠﯽ، محمود (1367)، ﺍﺻﻮل و روﺷﻬﺎی ﻃﺮﺍﺣﯽ ﺷﻬﺮی و ﻓﻀﺎﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ در ﺍﯾﺮﺍن ﺟﻠﺪ ﺍول، ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم، ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت توسلی، محمود (1381)، ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک، انتشارات پیام نور،تهران.
حبیبی، سید حسن (1375) از شار تا شهر، تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن. تفکر و تاثر، انتشارات دانشگاه تهران.
خاوری، زهرا (1390)، بررسی تاثیر شاخص سرمایه‌های اجتماعی بر وضعیت اقتصادی محله، مطالعه موردی محله طلاب، دو فصلنامه مدیریت شهری.
دﻫﺨﺪا، ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ، (1357)، لغت‌نامه دﻫﺨﺪا، ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ دﻫﺨﺪا.
ربانی، رسول (1385)، جامعه‌شناسی شهری، اصفهان، دانشگاه اصفهان، چاپ دوم.
رفیعیان، مجتبی(1389)، بازآفرینی شهری و رویکرد ایجاد و توسعه ی محلات سنتی شهری(TND)، نشریه ی اینترنتی نوسازی، سال، دوم شماره 8.
سلطان‌زاده، حسین (1362) روند شکل‌گیری شهر و مراکز مذهبی در ایران، انتشارات آگاه.
سلطان‌زاده، حسین (1368) محله‌ها و واحدهای مسکونی در ایران در محمد یوسف کیانی، شهرهای ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
شیرانی، حسین (1382)، ساماندهی مکان، چاپ اول، انتشارات آذرخش، تهران.
صدیق سروستانی، رحمت اله، نوروز نیمروزی (1389)، بررسی ارتباط بین مشارکت در روابط همسایگی واحساس امنیت در محلات شهر مشهد، فصلنامه دانش انتظامی، سال دوازدهم، شماره دوم.
فاضل نیا، غریب و همکاران (1389)، ارزیابی برنامه‌های توسعه‌ی فرهنگی در مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان رستم، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 3، ش 3.
فری، هیلدر براند(1383)، طراحی شهری، به سوی یک شکل پایدارتر شهر، ترجمه سید حسین بحرینی، پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران.
ﻓﻼﻣﮑﯽ، ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻨﺼﻮر (1374) ﺑﺎز زﻧﺪه ﺳﺎزی ﺑﻨﺎﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﭼﺎپ ﺳﻮم، دﺍﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮﺍن، ﺗﻬﺮﺍن.
لینچ، کوین (1376) سیمای شهر، ترجمه‌ی دکتر منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم، تهران.
میر مقتدایی، مهتا (1384) تدوین معیارهای شناخت و ارزیابی هویت کالبدی شهرها (نمونه موردی تهران) رساله دکتری شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
Barton, Hugh, et al, 2004, “Shaping neighborhoods: a guide for health.
Fridman.John(1993),"Toward a Non-Euclidian Mode of Planning-APA Journal", Autumn – 482.
Imbet m. de lauwe c.(1982), la banlieue augourdhui. Lharmattan , paris.
Kayser b. (1979), petites vallies et pays dans lamenagament rural. Cnrs, paris
Madanipour, A. (2001),"How relevant is ‘planning by neighbourhoods’ today?", in Town PlanningReview, 72 (2).
Oaña,J.R(2001), A Community-based Approach for Sustainable Urban Renewal in Manila in websitewww. csur.t.u-tokyo.ac.jp/ws2004/papers/B6-Oana.pdf.
pellgrino p. Bernard p.(1983), escape et culcure. Ed. George saint-saphion, Suisse.
Rohe. wiliaW.m. M(2009), From Local to Global, one Hundred Years of Neighborhood Planing, jornal of the American Planing Association, Vol.75, No.2. PP. 209-230
Keller, suzun (1968). Urban neighbourbood, Newyork.Random House..
