تبیین مفهومیِ ماهیت ادارک در نظریه های برنامه ریزی شهری: آشکار سازی نقش انسان و محیط
تکتم حنایی
1
(
شهرسازی، عضو هیئت علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران
)
هادی فرهنگدوست
2
(
کارشناس ارشد ، معماری اسلامی، گروه هنر و معماری اسلامی، دانشکده هنر و معماری اسلامی، دانشگاه بین المللی امام رضا ع، مشهد، ایران
)
الکلمات المفتاحية: ادراک هوشمندانه محیطی, برنامه ریزی محیطی, عامل شناسی, جایگاه شناسی, رابطه شناسی,
ملخص المقالة :
در علوم معاصر، دستیابی به شناختی چندبعدی، مفهومی و مبتنی بر ماهیت، نسبت به موضوعات بین رشته ای، یکی از مهمترین راهکارهای غلبه بر پیچیدگی و گستردگیِ این گونه مسائل بنیادین است. به عنوان نمونه، مسائلی از نوع دغدغة ادراک مشترک، بین رشته های محیط پایه ایجاد شده است. در این بین مساله شناخت جایگاه ادراک محیطی به واسطه تاثیرگذاری بنیادین در نظریه های برنامه ریزی شهری، نیازی بین رشته ای است که، پاسخی همجنس با خود نیز طلب میکند. از سویی دیگر تمامی سطوح زندگی شهری وابستگی مستقیم و آنی به چارچوب شناختی برنامه ریزان از عوامل و نقش ادراک محیطی دارد. بر این اساس پژوهش حاضربدنبال تبیین جایگاه ادراک محیطی در نظریه های برنامه ریزی شهری، با رویکردی ژرف و چند وجهی به گونه ای است که منجر به شکل گیری یک چارچوب شناختی گردد. این کلان پژوهی، به روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار، با کمک نرمافزار کمک پژوهشی MAX QDA به منظور دستیابی به شبکه ارتباطات مفهومی، سعی در هم افزا کردن عوامل و مقولات کرده است. مدل سازی ترکیبی از ارتباط دو عنصر انسان و محیط در فضای تعاملی میان محیط و برنامه ریزی شهری، حاکی از مولفه های هویت، همه شمولی و زیست پذیری در بعد محیطی و مولفه های پیاده مداری، نفع همگانی و مشارکت پذیری در بعد انسانی می باشد همچنین، ماهیت ادارک محیطی، دارای هوشمندی برآمده از چالش های موضوعی شهرسازی شامل پاسخگویی، یکپارچگی، زمینه گرایی، فرآیند گرایی، ساختارمندی و تعریف ناشدگی می باشد. براین اساس، پاسخ نظریه های برنامه ریزی شهری، به فرآیند ادارک محیطیِ متناظر با خود، باعث ایجاد سه نسل متفاوت از نظریات شده است.