بررسی سلامتِ زیستی در محلة ایرانی- اسلامی پس از همه‌گیری بیماری کرونا؛ نمونه موردی محله‌های شهر تبریز
کسری کتاب اللهی
1
(
دانشجوی مقطع دکترای تخصصی شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران
)
مرتضی میرغلامی
2
(
استاد گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران
)
یاسر شهبازی
3
(
دانشیار سازه‌های هوشمند و تکنولوژی معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: تبریز, سلامت, محلۀ ایرانی- اسلامی, همه‌گیری, زیست مکان,
ملخص المقالة :
محله کانون زیستی مهمی در زمینة شکل‌گیری اقدامات بنیادین در مقیاس شهر بوده است. محله‌ها به دلیل تغییرات ساختاری بنیادین، بافت یکپارچة اجتماعی و کالبدی خویش را از دست داده و همین عامل سلامت ساکنین آن را با خطر مواجه ساخته است. ظهور همه‌گیری کرونا، یکی از این بحران‌ها بوده است که در چهار سال اخیر، تغییراتِ آنی در شیوة زیستن و طرحِ تقاضاهای جدیدی را سبب شده است. هدف: لذا نخست شناسایی مؤلفه‌های همه‌گیری مؤثر بر زیست سالم ساکنین محله و دوم بررسی مؤلفه‌های همه‌گیری در محله‌های شهر تبریز جهت ارزیابی زیست سالم ساکنین می-باشد. بنابراین پرسش اساسی در این پژوهش، این است که آیا رابطه‌ای بین میزان شیوع بیماری کوئید-19 و الگوی ساخت محله‌های مختلف وجود دارد؟.روش: این پژوهش از نظر ماهیت علمی-پژوهشی و براساس تناظر تجربیات و ادبیات دو مفهوم بنیادین «محلۀ ایرانی-اسلامی» و مفهوم نوظهور «همه‌گیری» تکوین یافته است. از نظر نوع پژوهش، کاربردی، توسعه‌ای و براساس روش پژوهش، نظریه‌مبنا بوده و بر همین اساس مطالعات مرتبط با «محله» بر اساس دو مؤلفة کالبدی-فضایی و اجتماعی-اقتصادی است. از رهیافت ترکیبی جهت تجزیه و تحلیل داده‌های گستردة پژوهش استفاده می‌گردد. یافته‌ها: سه محلة منتخب شهر تبریز با ویژگی‌های اجتماعی-اقتصادی و کالبدی-فضایی متفاوت، براساس سنجه‌های تأثیرگذار بر همه‌گیری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. سنجه‌های مؤلفه اول با استفاده از نرم‌افزار GIS و Spacyntax و سنجه‌های مولفه دوم با استفاده از پرسشنامه و مصاحبة عمیق از طریق تحلیل عااملی اکتشافی، بررسی نرمال‌بودن داده‌ها، ماتریس همبستگی، جدول اشتراکات، نمودار سنگ ریزه، ماتریس مؤلفه‌های چرخیده نشده و شده، نهایتاً توسط نرم‌افزار Amos تحلیل و مدل معادلات ساختاری مولفة زیست روان و زیست پزشکی به دست می-آید. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که همة سنجه‌ها با اولویت یکسان، دارای تأثیر بر گسترش همه‌گیری می-باشند. اما برخی، در هنگام بروز بیماری می‌تواند بصورت مقطعی نقش مؤثرتری داشته و برخی نیز در بلند مدت و با رعایت سیاست‌های محلی تا کلان کشور از میزان آسیب بیماری بکاهد.
