بررسی نقش برنامه ریزی محله محور در پایداری شهری با رویکرد نوشهرگرایی نمونه موردی: محلات شهری منطقه 14 تهران

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

معصومه ثقفی ¹ (دانشجوی دکتری، جفرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران)
علی شمس الدینی ² (دانشیار گروه جغرافیا، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران)
پروانه زیویار ³ (دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی . شهر ری، ایران)

تاريخ الإرسال : 21 الجمعة , رجب, 1445 تاريخ التأكيد : 25 السبت , شوال, 1445 تاريخ الإصدار : 13 الثلاثاء , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: پایداری شهری, برنامه ریزی محله ای, محلات پایدار, مطقه 14 شهرداری تهران,

ملخص المقالة :

برنامه‌ریزی محله محور یعنی چگونگی به کارگیری ظرفیت‌ها و قابلیت‌های اجتماعی محله‌ای است که در آن بر مؤلفه‌های مشارکتی، آموزش عمومی و توسعه دارایی مبنایی تأکید کردند. نوشهرگرایی نیز با از طریق رویکرد برنامه‌ریزی محله محور بر حفاظت از فضای باز، مؤثر ساختن حمل ونقل، معکوس‌سازی سرمایه در شهر‌ها، شکل‌دهی به مناطق و نواحی و توسعه‌ی درون‌زا تأکید می‌کند. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش برنامه‌ریزی محله‌ای در تحقق پایداری شهری با رویکرد نوشهرگرایی در منطقه 14 شهرداری تهران انجام شده است. روش پژوهش توصیفی -تحلیلی بوده است. جمع‌آوری داده‌ها به روش می‌دانی از نوع پیمایشی(پرسشنامه محقق ساخته) انجام شد. ساکنین محلات به عنوان جامعه آماری و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر بوده است و توزیع آن به صورت تصادفی ساده در داخل محلات بوده است. پایای پرسشنامه با الفای کرونباخ(82/0) در سطح مؤلفه‌های سنجش شد و برای روایی از نظر اساتید و کارشناساس متخصص بهره گرفته شده است. به منظور تحلیل یافته‌های از تحلیل همبستگی چد متغیره و تحلیل فریدمن استفاده گردید. یافته‌های نشان می‌دهد که محلات شهری منطقه 14 به لحاظ شاخص‌های برنامه‌ریزی محله‌ای با رویکرد نوشهرگرایی تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارند. از این رو کاربری‌های خدمات موردنیاز، کیفیت حمل ونقلی و کیفیت مسکن در رضایتمندی شهروندان از شاخص‌های برنامه‌ریزی محله‌ای تأثیر‌گذار بودند که باعث شده برخی محلات امتیاز‌های بیشتری بگیرد. در این بین محلات ابوذر و پرستار بالاترین امتیازات از نظر برنامه‌ریزی محله‌ای گرفتند. شاخص‌های مانند مشارکت با ضریب 417/0، اعتماد بین ساکنین و مدیران با ضریب 771/0، کیفیت زندگی با ضریب 532/0 و کیفیت فضای شهری و مسکن با ضریب 753/0 به صورت مستقیم بیشترین تأثیر‌گذاری در تحقق برنامه‌ریزی محله پایدار دارند. همچنین بین مجموعه متغیرهای مستقل(برنامه‌ریزی محله‌ای) و متغیر وابسته تحقیق(پایداری شهری) رابطه همبستگی قوی با ضریب 689/0 وجود دارد. 

المصادر:

1. Aghakhani, M., Malek Hosseini, M., & Abbas. (2020). An analysis of neighborhood-based planning indicators in urban sustainable development (Case study: Golpa neighborhood, Hamadan city). Amayesh-e Mahi, 12(47), 107-125. [In Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.2676783.1398.12.47.6.6


2. ahmasebzadeh, F. (2022). Analysis of facilitating and inhibiting factors of citizen participation in neighborhood-based planning: A case study of Isfahan city. Journal of Spatial Planning Research, 2022(24), 95-115. doi: 10.22034/jspr.2022.702071 [In Persian]


3. Arefi, M. (2001). Toward an asset-based approach to local social development (N. Tolayi, Trans.). Honar-ha-ye Ziba Journal, 10(9), 22-35. [In Persian]


4. Asgharzadeh Yazdi, S. (2010). Proposed principles of new urbanism in urban neighborhood planning. Housing and Rural Environment, 29(130), 50-63. [In Persian]


5. Azizi, M. (2006). Sustainable residential neighborhood: A case study of Narmak. Honar-ha-ye Ziba Journal, 27, 35-46. [In Persian]


6. Balsamo, D. N., & Poncin, Y. B. (2016). Community-based Alternatives to Incarceration and Assessment and Community-based Planning for Probation/Community-based Alternative. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 25(1), 123-128. https://doi.org/10.1016/j.chc.2015.08.005


7. Choguill, C. L. (2008). Developing Sustainable Neighbourhoods. Habitat International, 32(1), 41–48. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2007.06.007


8. Coulton, C. (2012). Defining Neighborhoods for Research and Policy. Cityscape, 231-236.


9. Cozens, P. M. (2008). New Urbanism, Crime and the Suburbs: A Review of the Evidence. Urban Policy and Research, 26(4). https://doi.org/10.1080/08111140802356445


10. Ensminger, J. (2017). Corruption in Community-Driven Development: A Kenyan Case Study with Insights from Indonesia. U4 Issue.


11. Finn, S., & Kamath, L. (2006). Residents at the Center: A Handbook on Community-Based Planning for Distressed Neighborhoods. Rutgers: The State University of New Jersey.


12. Friedmann, J. (1993). Toward a Noneuclidean Mode of Planning. Journal of the American Planning Association. https://doi.org/10.1080/01944369308975902


13. Gao, J., Song, Y., Zhou, J., & Wu, D. (2022). Locating New Urbanism Developments in the U.S.: Which Cities Have New Urbanism and Why. Land, 11(1). http://doi.org/10.3390/land11010044


14. Garde, A. (2020). New Urbanism: Past, Present, and Future. Department of Urban Planning and Public Policy, University of California at Irvine, 453-463.


15. Ghourbi, M., Esmailpour, N., Naqavi, M., & Ghiasi, M. (2017). Assessment of satisfaction with the quality of residential environment and housing unit in urban neighborhoods with an emphasis on new urbanism principles (Case study: Shahid Hematifar neighborhood, Kerman city). Journal of Urban Research and Planning, 8(31), 83-104. [In Persian]


16. Goldman, I., Feldman, M., Carnegie, J., & Masendeke, A. (2004). Decentralisation and Community-based Planning. Planotes.


17. Golshahi, M., Sargolzaei, S., & Ghazi, R. (2021). Sustainable redevelopment of problematic neighborhoods in border cities with an emphasis on new urbanism principles (Case study: Babaeyan neighborhood, Zahedan city). Urban Structure and Function Studies, 8(29), 125-148. doi: 10.22080/usfs.2021.3443 [In Persian]


18. Hajipour, K. (2006). Effective neighborhood-based planning in creating sustainable urban management. Honar-ha-ye Ziba Journal, 1(26), 37-46. [In Persian]


19. Kabouri, H., Almadressi, R., Karimnejad, R., & Zakeryan, Z. (2024). Modeling the social development-oriented approach in neighborhood development planning using structural equation modeling (Case study: Golkaran neighborhood, Abarkouh city). Applied Research in Geographical Sciences, 23(71), 357-372. Retrieved from http://dorl.net/dor/20.1001.1.22287736.1300.0.0.179.2 [In Persian]


20. Kazemian, G., Ghorbani Zadeh, R., Shafiea, V., & Saeedi, S. (2011). Achieving local sustainable development through social capacity of residents and economic activists in informal neighborhoods: A case study of Shemiran Nou neighborhood. Journal of Urban Studies, 1(4), 3-12. [In Persian]


21. Kent, G. (1981, July). Community-based Planning: A Better Approach to Development. National Development.


22. Khoshfar, G., Bargaahi, R., & Karami, S. (2013). Social capital and urban sustainability (Case study: Gorgan city). Journal of Urban Studies, 2(8), 31-46. [In Persian]


23. Mansuri, G., & Rao, V. (2012). Localizing Development: Does Participation Work? Washington, DC: World Bank.


24. Modanipour, A. (2003). Wax and mummy spaces of the city. Tehran: Information Technology and Communication Organization of Municipality. [In Persian]


25. Moroke, T., Schoeman, C., & Schoeman, I. (2019). Developing a Neighbourhood Sustainability Assessment Model: An Approach to Sustainable Urban Development. Sustainable Cities and Society, 48, 101433. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101433


26. Moroke, T., Schoeman, C., & Schoeman, I. (2020). Neighbourhood Sustainability Assessment Model for Developing Countries: A Comprehensive Approach to Urban Quality of Life. International Journal of Sustainable Development and Planning, 15(1), 107-123. 2495/SDP-V15-N1-107-123


27. Mousavi, Y. (2008). Urban neighborhood reconstruction within the framework of neighborhood social development planning. Iranian Journal of Social Studies, 202(99-123). [In Persian]


28. Mumford, L. (1954). The Neighbourhood and the Neighbourhood Unit. Town Planning Review.


29. Nourian, F., Mozaffaripour, F. (2013). Evaluation of neighborhood-based management performance with emphasis on social capital indicators: A case study of seven neighborhoods in district 1 of Tehran region 21. Honar-ha-ye Ziba: Architecture and Urbanism Journal, 18(4), 47-56. doi.org/10.22059/jfaup.2013.51681 [In Persian]


30. Oloonabadi, S. A., & Baran, P. (2023). Augmented Reality Participatory Platform: A Novel Digital Participatory Planning Tool to Engage Under-Resourced Communities in Improving Neighborhood Walkability. Cities, 141, 104441. https://doi.org/10.1016/j.cities.2023.104441


31. Park, Y., & Rogers, G. O. (2015). Neighborhood Planning Theory, Guidelines, and Research: Can Area, Population, and Boundary Guide Conceptual Framing? Journal of Planning Literature, 30(1), 18-36. https://doi.org/10.1177/0885412214549422


32. Qazimirsaeed, A., Etemadi, K., & Moghiseh, S. (2023). Improving social capital status in urban neighborhoods through neighborhood-based planning (Case study: Qanat Koosar neighborhood, District 4 of Tehran metropolis). Physical Spatial Planning, 9(4), 61-78. doi: 10.30473/PSP.2023.63021.2583 [In Persian]


33. Rafieyan, M., & Houshmand, H. (2009). The role of local governance in participatory planning process within the framework of sustainable development of local communities. Journal of Urban Management, 2, 1-16. [In Persian]


34. Rahmani Lashgari, A., Este'laji, A., Rajabi, V., & Shar'iatpanahi, V. (2022). Presenting a model of the role of local communities in the sustainable social development of cities (Case study: District 8 of Tehran city). Geographical Research, 20(72), 61-77. [In Persian] https://dorl.net/dor/http://dor.net/dor/20.1001.1.27833739.1401.20.72.4.0


35. Rezazadeh, R., Mohammadi Aidghamish, F., & Rafieyan, M. (2013). The role of asset-based approach in sustainable local development (Case study: Imamzadeh Hassan neighborhood, Tehran). Negareh Scientific Journal, 25(10), 39-48. [In Persian]


36. Shakripour Dizaj, P., & Pirayi, M. (2022). Explaining the urban problematic based on neighborhood planning: A case study of Ardabil city. Human Settlement Planning Studies, 17(4), 901-917. [In Persian] dorl.net/dor/20.1001.1.25386050.1401.1401.24.5.3


37. Sharafi, M., & Barkhordarpour, N. (2010). Typology of citizen participation techniques in urban planning based on different levels of participation. Journal of Architecture and Urban Planning, 4, 77-101. [In Persian]


38. Sharifi, A. (2015). From Garden City to Eco-Urbanism: The Quest for Sustainable Neighborhood Development. Sustainable Cities and Society, 20, 16–1. https://doi.org/10.1016/j.scs.2015.09.002


39. Sheikhzadeh, F., Mohammadi, A., Shahiavandi, A., & Shahzadi, A. (2018). Development of a strategic neighborhood-based planning model with an emphasis on healthy cities approach (Case study: Sarban neighborhood, Bijar city). Geography and Urban Spatial Development, 5(1), 93-111. [In Persian] DOI: 10.22067/gusd.v5i1.56662


40. Taqvaii, A. A., Rafieyan, M., & Salmani, H. (2014). Measurement and evaluation of mental life quality based on residents' perceptions (Case study: Hashemi neighborhood in district 10 of Tehran). Scientific Journal of Geography and Planning, 18(50), 89-105. [In Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.22287736.1401.22.67.7.4


41. United Nations Human Settlements Programme. (2016). Urbanization and Development Emerging Futures. World Cities Report, 3(4), 4-51.


42. United Nations Industrial Development Organization. (2018). Sustainable Cities: Hubs of Innovation, Jobs, Industrialization and Climate Action. UNIDO, Vienna, Austria.


43. Van den Berg, M. (2013). City Children and Genderfied Neighbourhoods: The New Generation as Urban Regeneration Strategy. International Journal of Regional and Urban Strategy, 37(2), 523–536. https://doi.org/10.1111/j.1468-2427.2012.01172.x