تبیین عملکرد شهر اسفنجی به‌عنوان رویکردی طبیعت محور در مدیریت پایدار منابع آب شهری (نمونه موردی: شهر شیراز)

محبوبه نوری ¹ ( دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران )
محمدرضا رضایی ² ( عضو هیات علمی دانشگاه یزد )

تاريخ الإرسال : 26 الخميس , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 27 الإثنين , محرم, 1445

الکلمات المفتاحية: شهر شیراز, راه‌حل‌های طبیعت محور, شهر اسفنجی, مدیریت پایدار آب,

ملخص المقالة :

امروزه راه‌حل‌های طبیعت محور به‌عنوان رویکردی نوین و جامع‌نگر جهت حل چالش‌های آبی، افزایش تاب‌آوری و تحقق مدیریت پایدار منابع آب شهری مطرح شده است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تبیین ابعاد عملکردی شهر اسفنجی به عنوان رویکردی طبیعت محور در مدیریت پایدار منابع آب شهر شیراز انجام شده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش توصیفی از نوع پیمایشی است. حجم نمونه 30 نفر به شیوه هدفمند قضاوتی و گلوله برفی از بین خبرگان تعیین شد. در نهایت داده‌های گردآوری شده با روش مدل‌سازی ساختاری – تفسیری و دیمتل مورد تحلیل قرار گرفت. طبق یافته‌های پژوهش؛ مدل نهایی سطح‌بندی ابعاد عملکردی شهر اسفنجی متشکل از چهار سطح است که مدیریت آب باران و اجرای زیرساخت‌های سبز -آبی در پایین‌ترین سطح و نقش سنگ زیربنایی مدل را دارد و از نظر الگویابی روابط ابعاد عملکردی شهر اسفنجی، اجرای زیرساخت‌های سبز-آبی و مدیریت آب باران با میزان 342/3 و 435/2 بیش‌ترین تأثیرگذاری و بهبود اکوسیستم‌های شهری و تنوع زیستی با مقدار 541/2 بیش‌ترین تأثیرپذیری را دارد. همچنین بر مبنای شاخص (D+R)؛ اجرای زیرساخت‎های سبز-آبی با مقدار 639/5 دارای بیش‌ترین تعامل با سایر ابعاد است و اما طبق شاخص (D-R)؛ اجرای زیرساخت‌های سبز-آبی، مدیریت آب باران و حفاظت از سیل و مدیریت ریسک جزء متغیرهای علّی محسوب می‌شوند و چهار بعد دیگر با مقدار منفی حاصل شده متغیرهای معلول به شمار می‌روند. بنابراین، اجرای مفهوم شهر اسفنجی می‌تواند به عنوان شیوه‌ای عملی جهت رسیدن به یک سیستم شهری سالم و پایدار در دستور کار برنامه‌ریزان شهری شهر شیراز قرار گیرد.